طراحی و اعتبارسنجی الگوی گرایش کارآفرینانه بینالملل در کسب‌وکارهای ایرانی
محورهای موضوعی : یافته های جدید علمی در حوزه های نوآوری و کارآفرینی
ندا مقدم
1
(دانشجوی دکتری گروه کارآفرینی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، قزوین، ایران)
بابک ضیاء
2
(دانشیار، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
حسین صادقی
3
(استادیار، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران )
سید مجتبی سجادی
4
(دانشیار، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران )
کلید واژه: گرایش کارآفرینانه بینالملل, رشد اقتصادی, کسب‌وکارهای ایرانی,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف طراحی و اعتبارسنجی الگوی گرایش کارآفرینانه بینالملل در کسب‌وکارهای ایرانی انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و بازه زمانی گردآوری داده‌ها، یک پژوهش پیمایش مقطعی میباشد. جامعه آماری شامل مدیران کسب‌وکارهای ایرانی میباشد. تعداد نمونه 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران برآورد گردید و نمونه‌گیری با روش تصادفی ساده انجام گرفت. پرسشنامه به‌عنوان ابزار جمع‌آوری داده‌ها بود که با روش‌های روایی همگرا، روایی سازه و روایی واگرا اعتبارسنجی گردید. با استفاده از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی نیز قابلیت اعتماد پرسشنامه مطلوب ارزیابی شد. برای اعتبارسنجی الگوی گرایش کارآفرینانه بینالملل از روش حداقل مربعات جزئی وبا استفاده نرم‌افزار Smart PLS انجام شد. در نهایت نیز شاخص‌های گرایش کارآفرینانه بینالملل با روش سوارا اولویت‌بندی شدند. نتایج حاکی از آن است که از طریق زیرساخت ایجاد کارآفرینی بینالملل می‌توان رهبری و فرهنگ کارآفرینانه را تقویت کرد. به این ترتیب استراتژی مناسبی برای کارآفرینی در سطح بینالملل قابل اتخاذ است. این استراتژی خود بر بینالمللیسازی کارآفرینی و بینالمللیسازی کارآفرینی تاثیر گذار است و در نهایت اهداف گرایش کارآفرینانه بینالملل محقق خواهد شد
This research was conducted with the aim of designing and validating the model of international entrepreneurial orientation in Iranian businesses. The present study is a cross-sectional survey in terms of its practical purpose and in terms of the method and time frame of data collection. The statistical population includes managers of Iranian businesses. The sample number of 384 people was estimated using Cochran's formula and sampling was done by simple random method. The questionnaire was used as a data collection tool that was validated with convergent validity, construct validity and divergent validity methods. Using Cronbach's alpha and composite reliability, the reliability of the questionnaire was also evaluated. To validate the model of international entrepreneurial tendency, partial least squares method was performed using Smart PLS software. Finally, the indicators of international entrepreneurial tendency were prioritized with the Swara method. The results indicate that leadership and entrepreneurial culture can be strengthened through the infrastructure of creating international entrepreneurship. In this way, a suitable strategy for entrepreneurship at the international level can be adopted. This strategy has an impact on the internationalization of entrepreneurship and the internationalization of entrepreneurship, and finally the goals of the international entrepreneurial trend will be realized
آذر، عادل؛ غلامزاده، رسول. (1398). کمترین مربعات جزئی، تهران: انتشارات نگاه دانش.
آسایش، فرزاد؛ سلطان‌نژاد، رعنا،(1400)، بهبود عملکرد بین المللی شرکت با بکارگیری فرهنگ کارآفرینی بین المللی (مورد مطالعه: شرکت آیدین)، دومین کنفرانس بین المللی چالش ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری،دامغان، ص14-1.
جباری، فهیمه؛ عزیزی، محمد؛ صالحی، محمدجواد؛ نوازنی، بهرام. (1399). طراحی مدل کارآفرینی دانشگاهی بین المللی. پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 3. 19-46.
حمیدی، غفور؛ لایقی، الهه؛ قاسمی، پروانه؛ بابایی، نرگس. (1397). سهم کالاهای دانش بنیان در تجارت ایران واکاوی تحقق اقتصاد مقاومتی، دومین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و توسعه. ص31-16.
راهدار، یلدا. (1398). صادرات محصولات استارت آپی با حمایت اتاق بازرگانی شیراز، رسانه کارآفرینی و نوآوری، دوره 11، شماره 2، ص 1-13.
ربی، مریم؛ وکیل الرعایا، یونس،(1398)، بررسی تاثیر گرایش کارآفرینی بین المللی بر عملکرد بین المللی با در نظر داشتن نقش میانجی استراتژی رقابتی و جهت گیری بازار بین المللی و نقش تعدیل گر محیط (مورد مطالعه: شرکت کاله)، نخستین همایش ملی مطالعات جدید در کارآفرینی و مدیریت کسب و کار، سمنان ، ص34-18.
رحمانی، سهراب؛ اسماعیل پور، حسن؛ نعامی، عبدالله. (1399). تبیین مدل خوشه های صادراتی با رویکرد کارآفرینی بین المللی. کاوش های مدیریت بازرگانی، 23. 309-337.
رستمی، مهسا. (1398). فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی کسب‌وکارهای نوپا (شرکتهای کارآفرین) در رونق صادرات محصولات کشاورزی، مجله کسب‌وکار استارتاپ، دوره 1، شماره 14، ص 1-21.
سخدری، کمال؛ طالبی، کامبیز؛ تازیکه، مهیا. (1397)، چگونگی ایجاد کارآفرینی استراتژیک برای رشد کسب و کارها، فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی , شماره 14، سال 7، صص 20-1
سودی، حورا؛ ملکی¬آوارسین، صادق؛ سیدنظری، نیر. (1396). بررسی نقش آموزش¬های کاردانش درایجاد نگرش کارآفرینانه در هنرجویان، فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی , شماره 12،سال 6، صص 121-99
شاکری، زهرا؛ حاجی، علی. (1399). نظام حقوقی حمایت از روش‌های کسب‌وکار؛ آموزه هایی برای شرکتهای کارآفرین، پژوهشنامه بازرگانی، دوره 20، شماره 94، ص 75-101.
صمدی، حسین؛ میارکلایی، حمزه؛ حسن، آقاجانی. (1394). تبیین ظرفیت و فرهنگ کارآفرینانه در دانشگاه علوم پزشکی بابل از طریق روش تحلیل فازی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ۱۵ (2)، ۱۳۴-۱۴۵.
ضیاء، بابک؛ رضوانی، مهران؛ مبارکی، محمدحسن؛ تاج پور، مهدی. (1398). الگوی بین المللی سازی دانشگاه با رویکرد کارآفرینی(مورد مطالعه: دانشگاه های برتر ایران). توسعه کارآفرینی . 301-320.
فرزانه، ژاله؛ ناصحی، وحید. (1397). تاثیر گرایش کارآفرینی سازمانی وقابلیت یادگیری بر صادرات کارآفرینانه. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول). 27(89). 145-169.
فشارکی، فرزاد؛ صحت، سعید؛ موسوی، محسن. (1396). بررسی تأثیر گرایش کارآفرینانه بر رشد کسب و کار از طریق برندسازی. فصلنامه مدیریت راهبردی، 23 (66)، 57-80.
کرمی، اژدر، گریفیتز، گرث، کرمی، هادی، یونس پور، زهرا. (1397). تأثیر گرایش کارآفرینی بر عملکرد صادراتی شرکتهای کوچک و متوسط. نشریه مدیریت کسب و کارهای بین المللی، 1(3)، 43-57.
گنجعلی، زکیه؛ باقری، روحی. (1399). تاثیر جهت‌گیری کارآفرینانه بر رفتار کارآفرینی با میانجی قصد کارآفرینی. نشریه توسعه کارآفرینی، 13 (4)، 521-540.
مبینی، علی؛ نانکلی، علی؛ جامه، جواد. (1395). بررسی تأثیر گرایش کارآفرینانه بر بینالمللیسازی شرکتهای موجود در صنعت شیشه و بلور ایران با نقش میانجی‌گری فرهنگ سازمانی. نشریه توسعه کارآفرینی، 9 (4)، 711-729. محمدی، سارا؛ محمودی، ادریس؛ اشرف، علی. (1399). فرهنگ سازماني و اشتياق كارآفرينانه: نقش ميانجي بازارگرايي و يادگيری سازماني. رهيافتي نو در مديريت آموزشي، 11 (4)، 81-102.
نجفی، فریبا؛ ایران‌دوست، نصرت؛ سطلانی، هیرش؛ شیخ؛ امیر. (1398). طراحی الگوی مدیریت ارتباط صنعت بانکداری ایران با شرکتهای کارآفرینی فینتک با رویکرد نظریه داده بنیاد، راهبردهای بازرگانی، دوره 16، شماره 13، 1-18.
Abadli, R., Kooli, C., & Otmani, A. (2020). Entrepreneurial culture and promotion of exporting in Algerian SMEs: perception, reality and challenges. International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 41(2), 227-240.
Acosta, A. S., Crespo, Á. H., & Agudo, J. C. (2018). Effect of market orientation, network capability and entrepreneurial orientation on international performance of small and medium enterprises (SMEs). International Business Review, 27(6), 1128-1140.
Ahsan, M., & Fernhaber, S. A. (2019). Multinational enterprises: Leveraging a corporate international entrepreneurship lens for new insights into subsidiary initiatives. Journal of International Management, 25(1), 51-65.
Arfaee, M., Dehyouri, S., & Zand, A. (2021). Designing Thermal Map of Organizational Intelligence on Managerial Styles of Managers (Green Space Organization of Tehran). Agricultural Marketing and Commercialization Journal, 1-13.
Baier-Fuentes, H., Merigó, J. M., Amorós, J. E., & Gaviria-Marín, M. (2019). International entrepreneurship: a bibliometric overview. International Entrepreneurship and Management Journal, 15(2), 385-429.
Buccieri, D., Javalgi, R. G., & Cavusgil, E. (2020). International new venture performance: Role of international entrepreneurial culture, ambidextrous innovation, and dynamic marketing capabilities. International Business Review, 29(2), 101-139.
Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern methods for business research, 295(2), 295-33.
Clark, D. R., Pidduck, R. J., & Tietz, M. A. (2022). The malleability of international entrepreneurial cognitions: a natural quasi-experimental study on voluntary and involuntary shocks. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research.
Cohen, J. E. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Covin, J. G., & Slevin, D. P. (1991). A conceptual model of entrepreneurship as firm behavior. Entrepreneurship theory and practice, 16(1), 7-26.
Covin, J. G., Rigtering, J. C., Hughes, M., Kraus, S., Cheng, C. F., & Bouncken, R. B. (2020). Individual and team entrepreneurial orientation: Scale development and configurations for success. Journal of Business Research, 112, 1-12.
Danish, R. Q., Asghar, J., Ahmad, Z., & Ali, H. F. (2019). Factors affecting “entrepreneurial culture”: the mediating role of creativity. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 8(1), 1-12.
Goxe, F., Mayrhofer, U., & Kuivalainen, O. (2022). Argonauts and Icaruses: Social networks and dynamics of nascent international entrepreneurs. International Business Review, 31(1), 101892.
Henseler, J., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the academy of marketing science, 43(1), 115-135.
Honjo, Y., & Nakamura, H. (2020). The link between entrepreneurship and informal investment: An international comparison. Japan and the World Economy, 5(4), 101-112. Hough, J., & Scheepers, R. (2008). Creating corporate entrepreneurship through strategic leadership.
Jiang, W., Chai, H., Shao, J., & Feng, T. (2018). Green entrepreneurial orientation for enhancing firm performance: A dynamic capability perspective. Journal of Cleaner Production, 198, 1311-1323.
Keršuliene, V., Zavadskas, E. K., & Turskis, Z. (2010). Selection of rational dispute resolution method by applying new step‐wise weight assessment ratio analysis (SWARA). Journal of business economics and management, 11(2), 243-258.
Knight, G. (2000). Entrepreneurship and marketing strategy: The SME under globalization. Journal of international marketing, 8(2), 12-32.
Kuratko, D. F. (2017). The emergence of entrepreneurship education: Development, trends, and challenges. Entrepreneurship theory and practice, 29(5), 577-597.
Mainela, T., Puhakka, V., & Sipola, S. (2018). International entrepreneurship beyond individuals and firms: On the systemic nature of international opportunities. Journal of Business Venturing, 33(4), 534-550.
Morozova, I. A., Popkova, E. G., & Litvinova, T. N. (2019). Sustainable development of global entrepreneurship: infrastructure and perspectives. International Entrepreneurship and Management Journal, 15(2), 589-597.
Newman, W., Mwandambira, N., Charity, M., & Ongayi, W. (2018). Literature review on the impact of tax knowledge on tax compliance among small medium enterprises in a developing country. International Journal of Entrepreneurship, 22(4), 1-15.
Pacheco-Torgal, F. (2017). High tech startup creation for energy efficient built environment. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 71, 618-629.
Pappas, N. (2016). Marketing strategies, perceived risks, and consumer trust in online buying behaviour. Journal of Retailing and Consumer Services, 29, 92-103.
Pidduck, R. J., Clark, D. R., & Busenitz, L. W. (2022). Revitalizing the ‘international’in international entrepreneurship: the promise of culture and cognition. In The International Dimension of Entrepreneurial Decision-Making (pp. 11-35). Springer, Cham.
Riviere, M., & Romero-Martínez, A. M. (2021). Network embeddedness, headquarters entrepreneurial orientation, and MNE international performance. International Business Review, 30(3), 101-111.
Rua, O., França, A., & Fernández Ortiz, R. (2018). Key drivers of SMEs export performance: the mediating effect of competitive advantage. Journal of Knowledge Management, 22(2), 257-279.
Santos, J. N., Mota, J., & Baptista, C. S. (2021). The role of a strategic net in international entrepreneurship: overcoming the liabilities of foreignness and outsidership in the context of the Pharma industry. International Entrepreneurship and Management Journal, 17(1), 63-82.
Schwens, C., Zapkau, F. B., Bierwerth, M., Isidor, R., Knight, G., & Kabst, R. (2018). International entrepreneurship: A meta–analysis on the internationalization and performance relationship. Entrepreneurship Theory and Practice, 42(5), 734-768.
Tabares, A., Chandra, Y., Alvarez, C., & Escobar-Sierra, M. (2021). Opportunity-related behaviors in international entrepreneurship research: a multilevel analysis of antecedents, processes, and outcomes. International Entrepreneurship and Management Journal, 17(1), 321-368.
Taylor, B. (2003). Board leadership: balancing entrepreneurship and strategy with accountability and control. Corporate Governance: The international journal of business in society.
Van de Ven, H. (1993). The development of an infrastructure for entrepreneurship. Journal of Business venturing, 8(3), 211-230.
Wales, W., Gupta, V. K., Marino, L., & Shirokova, G. (2019). Entrepreneurial orientation: International, global and cross-cultural research. International Small Business Journal, 37(2), 95-104.
Wetzels, M., Odekerken-Schröder, G., & Van Oppen, C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models, Guidelines and empirical illustration. MIS quarterly, 177-195.
Zucchella, A. (2021). International entrepreneurship and the internationalization phenomenon: taking stock, looking ahead. International Business Review, 10(1), 80-90.
Zucchella, A. (2021). International entrepreneurship and the internationalization phenomenon: taking stock, looking ahead. International Business Review, 10(1), 80-90.
طراحی و اعتبارسنجی الگوی گرایش کارآفرینانه بینالملل در کسب و کارهای ایرانی
*ندا مقدم **بابک ضیاء ***حسین صادقی ****سیدمجتبی سجادی
* دانشجوی دکتری گروه کارآفرینی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، قزوین، ایران moghaddam@gmail.com
** دانشیار، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران bziyae@ut.ac.ir
*** استادیار، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران hosadeghi@ut.ac.ir
**** دانشیار، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران msajadi@ut.ac.ir
تاریخ دریافت: 23/10/1401 تاریخ پذیرش: 17/01/1402
صص: 63- 84
چکيده
این پژوهش با هدف طراحی و اعتبارسنجی الگوی گرایش کارآفرینانه بینالملل در کسب وکارهای ایرانی انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و بازه زمانی گردآوری داده‌ها، یک پژوهش پیمایش مقطعی میباشد. جامعه آماری شامل مدیران کسب وکارهای ایرانی میباشد. تعداد نمونه 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران برآورد گردید و نمونه‌گیری با روش تصادفی ساده انجام گرفت. پرسشنامه به‌عنوان ابزار جمع‌آوری داده‌ها بود که با روش‌های روایی همگرا، روایی سازه و روایی واگرا اعتبارسنجی گردید. با استفاده از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی نیز قابلیت اعتماد پرسشنامه مطلوب ارزیابی شد. برای اعتبارسنجی الگوی گرایش کارآفرینانه بینالملل از روش حداقل مربعات جزئی وبا استفاده نرم‌افزار Smart PLS انجام شد. در نهایت نیز شاخص‌های گرایش کارآفرینانه بینالملل با روش سوارا اولویت‌بندی شدند. نتایج حاکی از آن است که از طریق زیرساخت ایجاد کارآفرینی بینالملل می‌توان رهبری و فرهنگ کارآفرینانه را تقویت کرد. به این ترتیب استراتژی مناسبی برای کارآفرینی در سطح بینالملل قابل اتخاذ است. این استراتژی خود بر بینالمللیسازی کارآفرینی و بینالمللیسازی کارآفرینی تاثیرگذار است و در نهایت اهداف گرایش کارآفرینانه بینالملل محقق خواهد شد.
واژه‌های کلیدی: گرایش کارآفرینانه بینالملل، رشد اقتصادی، کسب و کارهای ایرانی.
نوع مقاله: پژوهشی
1- مقدمه
کارآفرینی نیروی عمدهای برای پیشبرد توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شمار میرود و مفهومی است که همواره کنار بشر بوده و به عنوان یک پدیده نوین نقش مؤثر در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها داشته است. از این رو تضمین حیات و بقاء کشورها نیازمند نوآوری، ابداع و خلق محصولات و خدمات جدید میباشد و یکی از
ویژگیهای مشترک این دسته الگوها، توجه به عوامل محیطی اثرگذار برکارآفرین و جریان کارآفرینی است (سـودی و همـکاران، 1396). نگـرش کـارآفرینـانه یـکی از
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: بابک ضیاء Bziyae@ut.ac.ir
|
جهت‌گیری کارآفرینی به وضعیت استراتژیک سازمان اطلاق می‌شود که به سمت کارآفرینی در حرکت است و از نقطه نظر معنایی، به سیاست‌های کلی، شیوه گسترش اقدامات کارآفرینانه و رویه‌های مورد استفاده جهت تقویت اهداف سازمان مرتبط میباشد. گرایش کارآفرینی برای به‌روزرسانی پیشنهادهای موجود در بازار، ریسک‌پذیری جهت آزمون محصول و خدمت نوین ارائه شده به بازار، بازارهای جدید و پیشروی نسبت به رقبای بازار در جهت بهره‌برداری از فرصتهای بازار به عنوان ارکان استراتژیک سازمان در نظر گرفته می‌شود (جیانگ و همکاران5، 2018). جهت‌گیری کارآفرینی بینالملل به واسطه خلق و توسعه فرصتهای جدید برای تسریع فرایندهای رشد اقتصادی کشورها اهمیت بسیاری دارند. این در حالی است که دو موضوع «نگرش کارآفرینانه» و «تجارت بینالملل» به صورت مجزا در ادبیات پژوهشی مورد بحث قرار گرفته‌اند. شرکتهای کارآفرین با شناسایی شکاف بین خدمات و محصولات موجود و نیازها و خواسته‌های جدید مشتریان در بازارهای جهانی می‌توانند اقدام به طراحی محصول و یا خدمتی به شکل خلاقانه و نوآورانه می‌کنند که توانایی پاسخگویی به نیازهای بازار را دارد. بر همین اساس این شرکت‌ها از چابکی و انعطاف بالا در کنار بهره‌گیری از تخصص‌های جدید و فناوری‌های به‌روز برخوردار هستند. این ویژگی‌ها مزیت رقابتی بزرگی برای چنین شرکت‌هایی فراهم می‌کند. نظر به حجم بالای نیروی متخصص و آموزش دیده در کشور و استقبال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از شرکتهای کارآفرین، زمینه برای فعالیت در مقیاس بزرگتر و ورود به بازارهای خارجی فراهم است (آکوستا و همکاران6، 2018).
از آنجا که شرکتهای کارآفرین نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشورها دارند، توانایی تبدیل شدن به صادرکنندگان بزرگ و افزایش رشد اقتصادی در جامعه را دارند. گسترش دامنه فعالیت‌های شرکت و راه‌یابی به بازارهای خارجی با عنوان «بینالمللی سازی» شناخته شده و یکی از شیوه‌های اصلی رشد و توسعه کشور است. به این منظور گرایش کارآفرینانه فرایندی است که راه‌های جدیدی را برای توسعه و تجاری‌سازی محصولات، حرکت به سمت بازارهای تازه و ارائه خدمات جدید به مشتریان خلق می‌کند (ابادلی و همکاران7، 2020).
نقش گرایش کارآفرینی به عنوان یک عامل اصلی رشد اقتصادی در سطح بینالمللی در سال‌های اخیر بسیار برجسته بوده است. با توجه به تغییرات اساسی در ساختارهای تجارت بینالملل و اهمیت روزافزون ابداع، نوآوری و خلق محصولات و خدمات جدید، لزوم برخورداری از نگرش کارآفرینانه هرچه بیشتر نمایان شده است. دانش و گرایش کارآفرینانه جهت موفقیت در عرصه بینالملل امری حیاتی است. معمولاً یک شرکت کارآفرین در عرصه بینالملل، قابلیت رشد بیشتری نسبت به یک شرکت جا افتاده دارد. به عبارت دیگر یک شرکت کارآفرین می‌تواند با سرمایه‌ای کمتر، نیروی کار یا زمینه رشد بیشتری نسبت به شرکتهای قدیمی داشته باشد. قابلیت‌های پویا و چابکی سازمانی شرکتهای کارآفرین به آنها این امکان را می‌دهد تا رقبای قدیمی و سنتی بازار را به چالش بکشند (گنجعلی و باقری، 1399).
اهمیت بالای کسب وکارهای کارآفرین در کشور غیرقابل انکار است. کسب وکارهای کارآفرین نقش مهمی در رشد و گسترش جوامع در جهان کنونی دارند. رفع تحریمهای موجود، خلق اندیشه‌های نو، رشد بخش کشاورزی، ایجاد کسب‌وکارهای متنوع و به روز، تکنولوژی نوآورانه و ایجاد اقتصادی نوین مبتنی بر آن، به‌عنوان نقطه عطفی در اقتصاد کشور ایران محسوب می‌شود (رستمی، 1398). یکی از مسائل مهم کشور، صادرات محصولات شرکتهای دانش بنیان و شرکتهای استارت آپی میباشد و این بحث مهم تاکنون از دید پژوهشگران کشور مغفول مانده است. در سال‌های پیشین نگاهی جدی به کسب‌وکارهای کارآفرینانه نبوده و تصور می‌شد که این کسب‌وکارها می‌توانند برای کسب‌وکارهای سنتی پرریسک باشند. این نگرش در حال حاضر با فعالیت بالای جوانان در بدنه کسب‌وکارهای کارآفرینانه تغییر زیادی کرده است. لذا شناسایی عوامل موثر بر صادرات کسب‌وکارهای کارآفرینانه، فناورانه، شرکتهای دانش بنیان و استارت آپ اهمیت زیادی دارد (راهدار، 1398).
مواجهه شدن کسب وکارهای کارآفرینانه با پدیده جهانی شدن بازار، نیاز به پذیرش الزاماتی برای صنایع ایرانی بوده و تاخیر در برنامه‌ریزی جهت مواجهه با این الزامات غیر قابل اجتناب، احتمالا عواقب ناگواری در پی خواهد داشت و غرامت آن، از دست دادن بازارهای داخلی و حذف شدن کسب‌وکارهای ایرانی از دنیای رقابت بینالملل میباشد. لذا تمام صنایع ایرانی در فرصتی تقریبا کوتاه که در حال حاضر ایجاد شده است، می‌بایست خود را جهت رویارویی با این مهم آماده نمایند. موقعیت‌های اقتصادی، جغرافیایی و سیاسی برخی از کشورهای همسایه، منجر به ایجاد فرصتهای بالقوه ای برای کشور شده است و با استفاده مناسب از فرصتهای ایجاد شده می‌توان بر سرعت توسعه و رشد اقتصاد ایران افزود (فشارکی و همکاران، 1396).
این درحالی است که گسترش کسب‌وکارهای کارآفرینانه در ایران سابقه چندانی ندارند. تا مدت‌ها قبل، اقتصاد ایران براساس اولویت‌دهی به صنایع بزرگ و کارخانه‌های مهم بود و نقش کسب‌وکارهای کارآفرینانه و سازمان‌های نوپا در اقتصاد، جدی گرفته نمی‌شد. از سویی دیگر مطالعات نشان می‌دهند که کسب وکارهای کارآفرینانه نقش بسزایی در صادرات و تجارت بین الملل ایفاء می‌نمایند. براین اساس، ضروری است مولفه‌هایی که موفقیت کسب‌وکارهای کارآفرینانه را در بازارهای بینالمللی تضمین می‌کند، شناسایی گردند. با این وجود، مطالعات داخلی توجه چندانی به این مساله نداشته و از این منظر یک شکاف تحقیقاتی وجود دارد. همچنین تاکنون مطالعه مستقلی برای تدوین الگوی گرایش کارآفرینانه بینالملل در کسب‌وکارهای ایرانی انجام نشده است. نهادینه‌سازی این الگو در سطح ملی، استانی و شهری نیازمند الگویی بومی است که با هدف رشد اقتصادی طراحی شده باشد. در این مطالعه کوشش شده است تا با رویکردی کاربردی-توسعه‌ای، الگویی برای گرایش کارآفرینانه بینالملل در کسب‌وکارهای ایرانی ارائه شود. این الگو چارچوبی کاربردی جهت توسعه اقتصادی را برای مدیران کسب‌وکارهای ایرانی فراهم خواهد آورد. بنابراین پرسش اساسی این پژوهش آن است که مقوله‌های اصلی گرایش کارآفرینانه بینالملل کدامند و چه روابطی بین آنها وجود دارد؟
2- مبانی نظری و پیشینه پژوهش
2-1- گرایش کارآفرینانه بینالملل
گرایش کارآفرینانه رویه‌ای است که راه‌های نوینی را برای گسترش تجاری‌سازی محصولات، حرکت نمودن به سمت بازارهای تازه و ارائه نمودن خدمات جدید به مشتریان خلق می‌نماید. داشتن گرایش کارآفرینانه شرکت‌ها را از طریق مواجه با تحولات نوین در زمینه چالش‌های بازار، هوشیار نگه داشته و به آنها در ارزیابی امکانات جدید کمک شایانی می‌کند (مبینی و همکاران، 1395). دانش و گرایش کارآفرینانه جهت موفقیت در عرصه بینالملل امری حیاتی است. معمولاً یک شرکت کارآفرین در عرصه بینالملل، قابلیت رشد بیشتری نسبت به یک شرکت جا افتاده دارد (ماینلا و همکاران8، 2018).
2-2- زیرساخت‌های کارآفرینی بینالملل
زیرساخت‌های کارآفرینی یکی از نخستین مباحثی است که با پیدایش مفهوم کارآفرینی مطرح گردید. بدون وجود زیرساخت‌های لازم فعالیت‌های کارآفرینی نمی‌تواند از مرحله پیدایش به مرحله رشد وارد شود زیرا کارآفرینی فعالیتی است که به شدت نیازمند حمایت است (واندون9، 1993). ظهور کارآفرینی یک پدیده تصادفی نبوده و وابسته به عوامل اجتماعی، عوامل اقتصادی، عوامل سیاسی و عوامل فرهنگی است که به عنوان زیرساخت‌های کارآفرینی از آن یاد می‌شود. این زیرساخت‌ها بویژه در عرصه کارآفرینی بینالمللی از جایگاه و اهمیت بیشتری برخوردار هستند. شرایط زمینه‌ای دارای تأثیراتی مثبت و یا تأثیراتی منفی بر گسترش کارآفرینی بینالمللی دارند. تأثیرات مثبت شرایط زمینه‌ای سبب آسان‌سازی فعالیت‌های کارآفرینانه بینالمللی می‌شوند، در حالی که شرایط زمینه‌ای منفی سبب عدم ظهور فعالیت‌های کارآفرینانه بینالمللی می‌شوند. عواملی نظیر منابع مالی، شناخت فرصتهای بازارهای بینالمللی و شناسایی تهدیدهای بازارهای بینالمللی، شیوه مدیریت کسب‌وکار و پشتیبانی دولت از مهم‌ترین زیرساخت‌های کارآفرینی بینالملل می‌باشند (موروزوا و همکاران10، 2019).
کسب وکارهای کارآفرینی براساس دیدگاه‌ها و رویکردهای یک فرد کارآفرین شکل گرفته و پیش می‌روند بنابراین از این منظر رهبری کارآفرینانه اصل اول موفقیت در عرصه کارآفرینی محسوب شود. با این وجود نباید از یاد برد که رهبری کارآفرینی بدون وجود شرایط و زمینه‌های لازم به موفقیت نخواهد انجامید. از این شرایط و زمینه‌هایی که در اختیار رهبران و کارآفرینان نیستند با عنوان زیرساخت‌های کارآفرینی یاد می‌شود (آکوستا و همکاران، 2018). زیرساخت‌های کارآفرینی نقش بسیار مهمی در موفقیت رهبران کارآفرین بازی می‌کنند. رهبران شرکتهای کارآفرین بویژه برای ورود به عرصه بینالمللی نیازمند وجود بسترهایی در داخل کشور هستند که ورود به بازارهای بینالمللی را تسهیل و تشویق نماید (آیسان و فرنابر11، 2019).
زیرساخت کارآفرینی در عرصه بینالملل در ارتباط با فرهنگ کارآفرینانه نقش عدیده‌ای ایفا می‌کند. وجود زیرساخت‌ها و بسترهای لازم در حوزه کارآفرینی به تحکیم و قوام فرهنگ کارآفرینانه کمک می‌کند (آیسان و فرنابر، 2019). بنابراین زیرساخت ایجاد کارآفرینی بینالملل از سوی متولیان امر به بهبود فرهنگ کارآفرینی در کشور کمک می‌کند (شاکری و حاجی، 1399).
رهبری کارآفرینانه
رهبری کارآفرین فردی است که با خصوصیاتی مانند ریسک‌پذیری، خلاقیت و گرایش نوآورانه به صورت پیوسته در جستجو و تشخیص فرصتهای کارآفرینی است. این رهبر با شکار فرصتهای محیطی، بهره‌وری را افزایش داده و رشد سازمانی را محقق می‌سازد (نیومن و همکاران12، 2018).
اهرم اجرایی رهبری کارآفرینانه در سازمان تدوین استراتژی‌های کارآفرینی است (تیلور13، 2003). رهبران موفق در کسب‌وکارهای پیشرو از طریق تدوین استراتژی‌های نوآور و خلاق فعالیت‌های کارآفرینانه را نظم و نسج داده و رقابت‌پذیری را در بازار افزایش می‌دهند. چنین رهبرانی از یک استراتژی روشن بلندمدت که با اهدافی خُرد حمایت می‌شوند استفاده می‌کنند (هاف و شیپرز14، 2008؛ کوراتکو15، 2017). در عرصه کارآفرینی بینالمللی نیز نقش رهبران از طریق تدوین استراتژی کارآفرینانه بین المللی قابل تبیین میباشد (نایت16، 2000). مهم‌ترین عامل موثر بر تدوین استراتژی در بازارهای بینالمللی رهبری کسب‌وکار میباشد. به عبارت دیگر این رهبری است که مشخص می‌کند چه سیاست‌های بلندمدت و کوتاه‌مدتی در بازارهای جهانی باید در پیش گرفته شود (ارفایی و همکاران17، 2021).
2-3 فرهنگ کارآفرینانه
فرهنگ كارآفرينانه به‌عنوان عامل تسهيل‌كننده محيطي میباشد كه در آن خلاقیت در عمل، ارائه پيشنهاد نوآورانه، تجربه و آزمايش، مسئوليت و مالكيت، ايجاد و توسعه مي‌شود. فرهنگ سنتي داراي ساختاري سلسله مراتبي، نظام گزارش دهي، خط مشي از پيش تعيين شده، ساز و كارهاي كنترلی است، و فرهنگ كارآفرينانه بر‌خلاف آن دارای حمايت‌كنندگان و مشاوران، ساختاري مسطح با شبكه‌اي از تيم‌ها، رابطه‌های كاري نزديك، اعتماد و وظايف مشخص میباشد (صمدی و همکاران، 1394).
فرهنگ سازمانی به عنوان نظامی از عقاید مشترک بین اعضا که تعیین کننده رفتار اعضا در مورد یکدیگر و افراد خارج از سازمان است تعریف شده است(محمدی و همکاران، 1399). در سازمان‌های مختلف فرهنگ های متمایزی وجود دارد که عامل مهمی در انگیزش افراد بوده و هر یک می‌توانند تاثیر مثبت و منفی بر کارآفرینی و اشتیاق به آن در کارکنان داشته باشند (دانیش و همکاران18، 2019). عوامل متعددی بر فعالیت شرکتهای کارآفرین در بازارهای بینالمللی تاثیرگذار هستند که در این میان نقش فرهنگ کارآفرینانه بسیار برجسته است. نقش فرهنگ کارآفرینانه بویژه در تدوین استراتژی‌های ورود به بازارهای بینالمللی قابل لمس است. در واقع این فرهنگ کسب و کار است که موفقیت یا شکست فعالیت‌های بینالمللی را رقم می‌زند (بوسیری و همکاران19، 2020).
2-4- استراتژی کارآفرینانه بینالملل
بینالمللیسازی کارآفرینی و فعاليت آنها در عرصه کسب و کارهای بین المللی، الزام ارائه استراتژی‌های نو، راهبردهایی نوآورانه و افكاری تازه را برای توليد محصولات با كيفيت، قيمت‌گذاری مناسب، به‌روز و در حداقل زمان، امکان‌پذیر نموده است تا مزيت رقابتي را كسب نمایند (تابارز و همکاران20، 2021). بینالمللیسازی کارآفرینی بیش از هر چیز نیازمند استراتژی کارآفرینانه بینالملل است که با استفاده از راهکارهای به روز و فناورانه، مسیر صادرات را هموار‌تر کنند. در حال حاضر بخش خصوصی، شرکتهای نوپا و فناور هزاران محصول و خدمت عرضه می‌کنند که بسیاری از آنها از ظرفیت صادراتی برخوردار هستند (روآو همکاران21، 2018). در این راستا استفاده از ظرفیت چنین شرکت‌هایی برای ورود به بازار صادرات و توسعه تجارت
بینالمللی است (حمیدی و همکاران، 1397).
در این مسیر استراتژی کارآفرینانه بینالملل به واسطه خلق و توسعه فرصتهای جدید در سیاست‌های توسعه کارآفرینی بینالملل اهمیت بسیاری دارند. این در حالی است که دو موضوع «نگرش کارآفرینانه» و «تجارت بینالملل» به صورت مجزا در ادبیات پژوهشی مورد بحث قرار گرفته‌اند (فرزانه و ناصحی، 1397). کسب و کارهای کارآفرینانه با آگاهی از شکاف‌های موجود در بین محصولات و خدمات و نیازهای جدید مشتریان خود در بازارهای جهانی می‌توانند اقدام به طراحی محصول و یا خدمتی به شکل خلاقانه و نوآورانه می‌کنند که توانایی پاسخگویی به نیازهای بازار را دارد (نجفی و همکاران، 1398).
2-5- گرایش کارآفرینانه بینالملل
گرایش کارآفرینی به عنوان یک عامل اصلی رشد اقتصادی در سطح بینالمللی در سال‌های اخیر بسیار برجسته بوده است. با درنظر گرفتن تغییرات اساسی ایجاد شده در ساختارهای تجارت بینالملل و اهمیت نوآوری، ابداع و تولید محصولات جدید، الزام از برخورداری از نگرش کارآفرینانه، بیش از پیش مشخص شده است (کرمی و همکاران، 1397).
گسترش دامنه فعالیت‌های شرکت و راه‌یابی به بازارهای خارجی با عنوان «بینالمللیسازی» شناخته شده و یکی از شیوه‌های اصلی رشد و توسعه کشور است (زاچلا22، 2021). چنین کسب و کارهایی در عرصه بینالمللی از مزایای متعددی برخودار هستند و البته مشکلات و محدودیت‌های خود را نیز دارند. نگرش کارآفرینانه مفهومی است که بین محدودیت‌ها و توانمندی‌های شرکتهای کارآفرین تعادل برقرار کرده و امکان بهره‌گیری از فرصتهای موجود در بازارهای جهانی را فراهم می‌کند (بایر و همکاران23، 2019).
یک کسب و کار کارآفرینانه قادر است با سرمایه‌ای اندک، نیروی کار و یا زمینه توسعه بیشتری نسبت به شرکتهای پیشین داشته باشد (هونجو و ناکامورا24، 2020). صادرات شرکتهای کارآفرین عاملی کلیدی در موفقیت این شرکت‌ها و همینطور توسعه اقتصادی هر کشوری است (پاشنکو25، 2017). از جمله عواملی که تاثیرگذاری بالایی در گرایش کارآفرینانه بینالملل دارد، سیاست‌های توسعه کارآفرینی است (شونز و همکاران26، 2018).
مطابق با ادبیات پژوهش، فرضیه‌های زیر قابل ارائه است:
فرضیه یک: زیرساخت ایجاد کارآفرینی بینالملل بر رهبری کارآفرینانه تاثیر دارد.
فرضیه دو: زیرساخت ایجاد کارآفرینی بینالملل بر استقرار فرهنگ کارآفرینانه تاثیر دارد.
فرضیه سه: رهبری کارآفرینانه بر استراتژی کارآفرینانه بینالملل تاثیر دارد.
فرضیه چهار: فرهنگ کارآفرینانه بر استراتژی کارآفرینانه بینالملل تاثیر دارد.
براساس الگوی اولیه مندرج در شکل 1 به نظر می‌رسد از طریق زیرساخت ایجاد کارآفرینی بینالملل می‌توان رهبری و فرهنگ کارآفرینانه را تقویت کرد. به این ترتیب استراتژی مناسبی برای کارآفرینی در سطح بینالملل قابل اتخاذ است. این استراتژی خود بر بینالمللیسازی کارآفرینی و بینالمللیسازی کارآفرینی تاثیر گذار است و در نهایت اهداف گرایش کارآفرینانه بینالملل محقق خواهد شد.
2-3 پیشینه پژوهش
آسایش و سلطان‌نژاد (1400) مطالعه‌ای تحت عنوان بهبود
فرضیه پنج: استراتژی کارآفرینانه بینالملل بر بینالمللیسازی کارآفرینی تاثیر دارد.
فرضیه شش: استراتژی کارآفرینانه بینالملل بر سیاست‌های توسعه کارآفرینی بینالملل تاثیر دارد.
فرضیه هفت: بینالمللیسازی کارآفرینی بر گرایش کارآفرینانه بینالملل تاثیر دارد.
فرضیه هشت: سیاست‌های توسعه کارآفرینی بینالملل بر گرایش کارآفرینانه بینالملل تاثیر دارد.
براساس فرضیه‌های مذکور، الگوی اولیه گرایش کارآفرینانه بینالملل پژوهش طراحی و در شکل شماره 1 ارائه شده است.
|
شکل 1. الگوی گرایش کارآفرینانه بینالملل در کسب‌وکارهای ایرانی |
عملکرد بینالمللی شرکت با بکارگیری فرهنگ کارآفرینی بینالمللی انجام دادند. نتایج پژوهش نشان داد که مولفه فرهنگ کارآفرینی بینالملل بر مولفه قابلیت بازاریابی پویا تاثیر دارد. مولفه قابلیت بازاریابی پویا بر مولفه عملکرد بازار تاثیر دارد. مولفه قابلیت بازاریابی پویا بر مولفه عملکرد سرمایه گذاری تاثیر دارد. مولفه قابلیت بازاریابی پویا بر مولفه مزیت رقابتی تاثیر دارد. مولفه عملکرد بازار بر مولفه عملکرد بینالمللی شرکت تاثیر دارد. مولفه عملکرد سرمایه گذاری بر مولفه عملکرد بینالمللی شرکت تاثیر دارد. مولفه مزیت رقابتی بر مولفه عملکرد لمللی شرکت تاثیر دارد.
رحمانی و همکاران (1399) مطالعه‌ای تحت عنوان تبیین مدل خوشه های صادراتی با رویکرد کارآفرینی بینالمللی انجام دادند. نتایج نشان داد مولفههای محصول، بازاریابی و تبلیغات، کیفیت، عوامل تولید فناوری، عوامل محیطی، عوامل فرهنگی، قانونی، اجتماعی و غیره است. در گام دوم (کدگذاری محوری)، برای طراحی و نهادینه سازی مدیریت خوشه های صادراتی و کارآفرینی بینالملل، کدگذاری محوری بر اساس مدل پارادایم انجام گرفت. در این پژوهش عواملی مانند فرهنگسازی