تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد سازمان با تأکید برنقش میانجی نوآوری مدل کسب و کار (مورد مطالعه: شرکت های کوچک و متوسط استان کردستان)
محورهای موضوعی : تخصصی
سارا صلواتی
1
,
سید عباس ابراهیمی
2
*
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد MBA گرایش استراتژی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان. ایران
2 - دانشیار، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان. ایران.
کلید واژه: ظرفیت جذب دانش, چابکی, ذهن آگاهی, نوآوری مدل کسب و کار, عملکرد سازمانی, ریسک پذیری, پایداری,
چکیده مقاله :
تشدید رقابتها و تلاش برای ارتقای عملکرد، نقش نوآوری مدل کسب و کار و مؤلفههای مؤثر بر آن را در کسب و کارها برجسته نموده است. نوآوری مدل کسب و کار در مدلهای کسب و کار سنتی انقلابی ایجاد کرده و ارائهدهنده حداکثر میزان ارزش به ذینفعان میباشد. هدف این مطالعه، بررسی تأثیر ظرفیت جذب دانش، چابکی، ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال بر عملکرد با میانجی نوآوری مدل کسب و کار است. این تحقیق از منظر هدف کاربردی بوده و دادهها به شیوه توصیفی – پیمایشی گردآوری شده است. تعداد 244 پرسشنامه استاندارد در شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان (تعداد شرکتهای فعال 556 واحد) توزیع گردید، تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از آمار توصیفی در نرمافزار SPSS و آمار استنباطی با روش معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی در نرمافزار SMART PLS4 صورت گرفته است. یافتهها حاکی از تأثیر معنادار ظرفیت جذب دانش بر نوآوری مدل کسب و کار و نیز بر عملکرد با میانجی نوآوری مدل کسب و کار میباشد، چابکی بر نوآوری مدل کسب و کار تأثیر معناداری دارد و تأثیر معناداری نوآوری مدل کسب و کار بر عملکرد تایید گردید. در حالیکه چابکی سازمانی بر عملکرد با میانجی نوآوری مدل کسب و کار تأثیر معناداری ندارد، ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال بر نوآوری مدل کسب و کار و بر عملکرد سازمانی با میانجی نوآوری مدل کسب و کار تأثیر معناداری ندارد و ریسکپذیری و پایداری نقش تعدیلگری ندارند
This study examines the effects of knowledge absorption capacity, agility, and senior management mindfulness toward digital transformations on organizational performance, with an emphasis on the mediating role of business model innovation (BMI). The research is applied in nature, utilizing a descriptive-survey method. We distributed 244 standardized questionnaires to managers and experts in small and medium-sized enterprises (SMEs) in Kurdistan Province. Data were analyzed using SPSS for descriptive statistics and SMART PLS4 for inferential statistics and structural equation modeling (SEM) with a partial least squares (PLS) approach
Our findings reveal a significant positive effect of knowledge absorption capacity on BMI and, consequently, on organizational performance through the mediating effect of BMI. We also found a significant effect of agility on BMI and confirmed the significant effect of BMI on performance. However, the study shows that organizational agility does not significantly affect performance through the mediation of BMI. Similarly, senior management mindfulness toward digital transformations does not significantly impact BMI or organizational performance with BMI as a mediator. Furthermore, risk-taking and sustainability were not found to have a moderating role in the relationships studied
1. امینی خیابانی، غلامرضا؛ زارعی، عظیم اله و فیض، داود(1400). طراحی مدل نتایج عملکرد و پایداری مبتنی بر نوآوری: تبیین قابلیت دوسوتوانی. مدیریت منابع در نیروی انتظامی، سال نهم، شماره 1، 239-268.
2. خاندوزی، بزرگمهر و ,عرب، علی (1401). بررسی رابطه بازاریابی داخلی، رضایت شغلی، بازاریابی رابطه ای، مشتری گرائی و عملکرد سازمانی تاریخ دریافت مقاله. JISM مطالعات میان رشته ای مدیریت بازاریابی ،1(1)، 1-30.
3. داوري، علي و رضازاده، آرش (1396). مدل سازي معادلات ساختاري با نرمافزار PLS، تهران، جهاد دانشگاهی.
4. رشنوادی، یعقوب؛ صادق وزیری، فراز؛ نصرت پناه، رسول(1400). ارتقای عملکرد سازمان از طریق قابلیت های مدیریت دانش، انعطاف پذیری استراتژیک و چابکی استراتژیک؛ نقش میانجی نوآوری مدل کسب و کار. فصلنامه مدیریت نوآوری در سازمان های دفاعی، 4(11)، 79-106.
5. عباسي اسفنجاني، حسين (1396). طراحي الگوي تجاري سازي تحقيقات دانشگاهي با روش مدل سازي معادلات ساختاري حداقل مربعات جزئي. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، 82(1)، 33- 65.
6. علی احمدی، علیرضا و رضایی، حامد(1399). بررسی رابطه میان مولفه های ارزیابی عملکرد سازمانی(مورد مطالعه: سازمان خرید در بخش دولتی). مدیریت فردا،19(63)، 3-18.
7. قاسم، فیروزه؛ امینی خوزانی، محسن و روستا، علیرضا(1401). بررسی تاثیر قابلیت های تجارت الکترونیک بر عملکرد شرکت با رویکرد نیازهای نوین مدیریت جهادی، فصلنامه رهیافت های نوین مدیریت جهادی و حکمرانی اسلامی، 2(1)، 63- 82.
8. قربانی اسفهلان، وحید(1400). تاثیر قابلیت های مدیریت دانش بر مدل نوآوری کسب و کار با نقش ریسک پذیری سازمانی در شرکت های کوچک و متوسط. فصلنامه چشم انداز حسابداری و مدیریت، 46(4)، 82-93.
9. کلابی، امیر محمد(1402). ارائه مدل تابآوری کسب‌وکار: تبیین نقش نوآوری مدل کسب‌وکار، نوآوری باز، چابکی سازمانی و انعطافپذیری استراتژیک. پژوهش های کارآفرینی و نوآوری, 2(1)، 46-58.
10. نامدار، مرتضی؛ کمالی، محمد جلال؛ شکوه، زهرا و سلاجقه، سنجر(1401). تاثیر رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی کارکنان آموزش و پرورش استان فارس. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 16(1)، 1- 26.
11. نوروزی, حسین؛ نصرت‌پناه, رسول و بارانی, صمد. (1401). تأثیر رهبری دیجیتال بر عملکرد شرکتها در محیط‌های پویا: نقش قابلیتهای پویا، نوآوری مدل کسب‌وکار و مزیت رقابتی پایدار. مدیریت بازرگانی, 14(3)، 445-474.
12. وارث، سید حامد؛ محمدیان، ایوب و کارگر شورکی، محمد. (1402). نوآوری مدل کسب‌وکار پایدار در عصر دیجیتال مبتنی بر رویکرد قابلیتهای پویا. مدیریت بازرگانی، 15(1)، 54 - 84.
13. Adewole, O. (2022). “Issues emanating from business impact on climate, environmental sustainability and CSR (Corporate Social Responsibility): steps towards pragmatism in extant realities”:“Brand translation to equity from ‘CSR as a potential tool in climate change mitigation and enhancing financial performances in organizations” Brand translation to equity. International Journal of Corporate Social Responsibility, 7(1), 6.
14. Ajibike, W. A., Adeleke, A. Q., Mohamad, F., Bamgbade, J. A., Nawi, M. N. M., & Moshood, T. D. (2021). An evaluation of environmental sustainability performance via attitudes, social responsibility, and culture: A mediated analysis. Environmental Challenges, 4, 100161.
15. Ajmal, M. M., Khan, M., Hussain, M., & Helo, P. (2018). Conceptualizing and incorporating social sustainability in the business world. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 25(4), 327-339.
16. Alaskar, T. H. (2023). Innovation Capabilities as a Mediator between Business Analytics and Firm Performance. Sustainability, 15(6), 5522.
17. Albayraktaroglu, A. (2023). Strategic Agility, Exaptation, and Business Model Innovation: The Case of an SME. IEEE Transactions on Engineering Management.
18. Alboqami, H. (2023). Boosting Innovation Performance through Business Analytics Capabilities under Different Levels of Turbulence: The Crucial Role of Market Agility. Open Journal of Business and Management, 11(2), 552-569.
19. Al-Mamary, Y. H., & Alshallaqi, M. (2022). Impact of autonomy, innovativeness, risk-taking, proactiveness, and competitive aggressiveness on students’ intention to start a new venture. Journal of Innovation & Knowledge, 7(4), 100239.
20. Al-Nimer, M., Abbadi, S. S., Al-Omush, A., & Ahmad, H. (2021). Risk Management Practices and Firm Performance with a Mediating Role of Business Model Innovation.
21. AlTaweel, I. R., & Al-Hawary, S. I. (2021). The mediating role of innovation capability on the relationship between strategic agility and organizational performance. Sustainability, 13(14), 7564.
22. Angelshaug, M. S., Saebi, T., Lien, L., & Foss, N. J. (2023). Searching wide and deep for business model innovation. Innovation, 1-24.
23. Ávila, M. M. (2022). Competitive advantage and knowledge absorptive capacity: The mediating role of innovative capability. Journal of the Knowledge Economy, 13(1), 185-210.
24. Baah, C., Acquah, I. S. K., & Ofori, D. (2022). Exploring the influence of supply chain collaboration on supply chain visibility, stakeholder trust, environmental and financial performances: a partial least square approach. Benchmarking: An International Journal, 29(1), 172-193.
25. Barinua, V., & Akpan, A. B. (2022). KNOWLEDGE ACQUISITION AND ORGANIZATIONAL PERFORMANCE. KNOWLEDGE ACQUISITION, 8(4).
26. Bashir, M., & Farooq, R. (2019). The synergetic effect of knowledge management and business model innovation on firm competence: A systematic review. International Journal of Innovation Science, 11(3), 362-387.
27. Bashir, M., & Verma, R. (2019). Internal factors & consequences of business model innovation. Management Decision, 57(1), 262-290.
28. Bhatti, S. H., Santoro, G., Khan, J., & Rizzato, F. (2021). Antecedents and consequences of business model innovation in the IT industry. Journal of Business Research, 123, 389-400.
29. Bouncken, R. B., Kraus, S., & Roig-Tierno, N. (2021). Knowledge-and innovation-based business models for future growth: Digitalized business models and portfolio considerations. Review of Managerial Science, 15(1), 1-14.
30. Brand, M., Tiberius, V., Bican, P. M., & Brem, A. (2021). Agility as an innovation driver: towards an agile front end of innovation framework. Review of Managerial Science, 15(1), 157-187.
31. Chatterjee, S., Chaudhuri, R., González, V. I., Kumar, A., & Singh, S. K. (2022). Resource integration and dynamic capability of frontline employee during COVID-19 pandemic: from value creation and engineering management perspectives. Technological Forecasting and Social Change, 176, 121446.
32. Chawewong, K., & Naipinit, A. (2024). Examining the influence of top management green commitment and green intellectual capital on sustainable business performance of Thailand’s thrift and credit cooperatives: The mediating role of collaboration. Journal of Future Sustainability, 4(2), 67-76.
33.Church, A. H., Guidry, B. W., Dickey, J. A., & Scrivani, J. A. (2021). Is there potential in assessing for high-potential? Evaluating the relationships between performance ratings, leadership assessment data, designated high-potential status and promotion outcomes in a global organization. The Leadership Quarterly, 32(5), 101516.
34. Ciacci, A., & Penco, L. (2023). Business model innovation: harnessing big data analytics and digital transformation in hostile environments. Journal of Small Business and Enterprise Development.
35. Cichosz, M., Wallenburg, C. M., & Knemeyer, A. M. (2020). Digital transformation at logistics service providers: barriers, success factors and leading practices. The International Journal of Logistics Management, 31(2), 209-238.
36. Cillo, P., Priem, R. L., Verona, G., & Zanella, P. (2021). Consumer-CEO interaction as catalyst for business model innovation in established firms. Journal of Business Research, 131, 241-253.
37. Clauss, T., Abebe, M., Tangpong, C., & Hock, M. (2019). Strategic agility, business model innovation, and firm performance: an empirical investigation. IEEE transactions on engineering management, 68(3), 767-784.
38. Cuevas-Vargas, H., Parga-Montoya, N., Lozano-García, J. J., & Huerta-Mascotte, E. (2023). Determinants of openness activities in innovation: The mediating effect of absorptive capacity. Journal of Innovation & Knowledge, 8(4), 100432.
39. da Cunha Bezerra, M. C., Gohr, C. F., & Morioka, S. N. (2020). Organizational capabilities towards corporate sustainability benefits: A systematic literature review and an integrative framework proposal. Journal of Cleaner Production, 247, 119114.
40. Dai, D., Han, S., Zhao, M., & Xie, J. (2023). The Impact Mechanism of Digital Transformation on the Risk-Taking Level of Chinese Listed Companies. Sustainability, 15(3), 1938.
41. Das, K. P., Mukhopadhyay, S., & Suar, D. (2022). Enablers of workforce agility, firm performance, and corporate reputation. Asia Pacific Management Review.
42. da Silva Etges, A. P. B., & Cortimiglia, M. N. (2019). A systematic review of risk management in innovation-oriented firms. Journal of Risk Research, 22(3), 364-381.
43. Dsouza, M. P., Shetty, A., Dinesh, T. K., & Damodar, P. (2023). Stimulating employee performance and well-being: a review of mindfulness impact in the hospitality sector. IIMBG Journal of Sustainable Business and Innovation, 1(1), 4-17.
44. Elazhary, M., Popovič, A., Henrique de Souza Bermejo, P., & Oliveira, T. (2023). How information technology governance influences organizational agility: the role of market turbulence. Information Systems Management, 40(2), 148-168.
45. Evans, S., Vladimirova, D., Holgado, M., Van Fossen, K., Yang, M., Silva, E. A., & Barlow, C. Y. (2017). Business model innovation for sustainability: Towards a unified perspective for creation of sustainable business models. Business strategy and the environment, 26(5), 597-608.
46. F. Ciampi, M. Faraoni, J. Ballerini, and F. Meli, “The co-evolutionary relationship between digitalization and organizational agility: Ongoing debates, theoretical developments and future research perspectives,” Technol. Forecasting Social Change., vol. 176, 2022, Art. no. 121383.
47. Fan, Q., Abbas, J., Zhong, Y., Pawar, P. S., Adam, N. A., & Alarif, G. B. (2023). Role of organizational and environmental factors in firm green innovation and sustainable development: Moderating role of knowledge absorptive capacity. Journal of Cleaner Production, 411, 137262.
48. Fawzy, R., & Saad, M. (2023). The Relationship between Agility Drivers, Agility Capabilities and Organizational Sustainability. Journal of Business, 11(2), 101-114.
49. Fjeldstad, Ø. D., & Snow, C. C. (2018). Business models and organization design. Long range planning, 51(1), 32-39.
50. Games, D., & Rendi, R. P. (2019). The effects of knowledge management and risk taking on SME financial performance in creative industries in an emerging market: the mediating effect of innovation outcomes. Journal of Global Entrepreneurship Research, 9(1), 44.
51. García-Lopera, F., Santos-Jaén, J. M., Palacios-Manzano, M., & Ruiz-Palomo, D. (2022). Exploring the effect of professionalization, risk-taking and technological innovation on business performance. Plos one, 17(2), e0263694.
52. Giaccone, S. C., & Magnusson, M. (2022). Unveiling the role of risk‐taking in innovation: antecedents and effects. R&D Management, 52(1), 93-107.
53. Gil-Gomez, H., Guerola-Navarro, V., Oltra-Badenes, R., & Lozano-Quilis, J. A. (2020). Customer relationship management: digital transformation and sustainable business model innovation. Economic research-Ekonomska istraživanja, 33(1), 2733-2750.
54. Guo, Hai, Anqi Guo, and Hongjia Ma. "Inside the black box: How business model innovation contributes to digital start-up performance." Journal of Innovation & Knowledge 7, no. 2 (2022): 100188.
55. Hacklin, F., Björkdahl, J., & Wallin, M. W. (2018). Strategies for business model innovation: How firms reel in migrating value. Long range planning, 51(1), 82-110.
56. Hernita, H., Surya, B., Perwira, I., Abubakar, H., & Idris, M. (2021). Economic business sustainability and strengthening human resource capacity based on increasing the productivity of small and medium enterprises (SMES) in Makassar city, Indonesia. Sustainability, 13(6), 3177.
57. Heubeck, T. (2023). Managerial capabilities as facilitators of digital transformation? Dynamic managerial capabilities as antecedents to digital business model transformation and firm performance. Digital Business, 3(1), 100053.
58. Hock-Doepgen, M., Clauss, T., Kraus, S., & Cheng, C. F. (2021). Knowledge management capabilities and organizational risk-taking for business model innovation in SMEs. Journal of Business Research, 130, 683-697.
59. Hübel, C., Weissbrod, I., & Schaltegger, S. (2022). Strategic alliances for corporate sustainability innovation: The ‘how’and ‘when’of learning processes. Long Range Planning, 102200.
60. Islam, A. N., Mäntymäki, M., Laato, S., & Turel, O. (2022). Adverse consequences of emotional support seeking through social network sites in coping with stress from a global pandemic. International Journal of Information Management, 62, 102431.
61. Iyiola, K., Alzubi, A., & Dappa, K. (2023). The Influence of Learning Orientation on Entrepreneurial Performance: The Role of Business Model Innovation and Risk-Taking Propensity. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 100133.
62. Kanwal, F., Tang, C., Ur Rehman, A., Kanwal, T., & Fawad Sharif, S. M. (2022). Knowledge absorptive capacity and project innovativeness: The moderating role of internal and external social capital. Knowledge Management Research & Practice, 20(5), 686-703.
63. Khalil, S., & Winkler, T. J. (2023). How software as a service simultaneously affords organizational agility and inertia. The Journal of Strategic Information Systems, 32(4), 101804.
64. Kilintzis, P., Samara, E., Carayannis, E. G., & Bakouros, Y. (2020). Business model innovation in Greece: Its effect on organizational sustainability. Journal of the Knowledge Economy, 11, 949-967.
65. Kneipp, J. M., Gomes, C. M., Bichueti, R. S., Frizzo, K., & Perlin, A. P. (2019). Sustainable innovation practices and their relationship with the performance of industrial companies. Revista de Gestão, 26(2), 94-1.
66. Kucharska, W. (2021). Do mistakes acceptance foster innovation? Polish and US cross-country study of tacit knowledge sharing in IT. Journal of Knowledge Management, 25(11), 105-128.
67. Lahouirich, M. W., El Amri, A., Oulfarsi, S., Sahib Eddine, A., El Bayed Sakalli, H., & Boutti, R. (2022). From financial performance to sustainable development: A great evolution and an endless debate.
68. Laitinen, E. K. (2002). A dynamic performance measurement system: evidence from small Finnish technology companies. Scandinavian journal of management, 18(1), 65-99.
69. Latifi, M. A., Nikou, S., & Bouwman, H. (2021). Business model innovation and firm performance: Exploring causal mechanisms in SMEs. Technovation, 107, 102274.
70. Lee, C. M. J., Che-Ha, N., & Alwi, S. F. S. (2021). Service customer orientation and social sustainability: The case of small medium enterprises. Journal of Business Research, 122, 751-760.
71. Li, H., Wu, Y., Cao, D., & Wang, Y. (2021). Organizational mindfulness towards digital transformation as a prerequisite of information processing capability to achieve market agility. Journal of Business Research, 122, 700-712.
72. Lim, S. E., & Ok, C. M. (2021). A meta-analytic review of antecedents of hospitality and tourism firms’ performance: A cross-cultural comparison. Tourism Management, 86, 104325.
73. Lu, Y., & K.(Ram) Ramamurthy. (2011). Understanding the link between information technology capability and organizational agility: An empirical examination. MIS quarterly, 931-954.
74. Ma, Y., Wei, H., Hu, C., & Jin, C. (2021). Research on the innovation path of business models based on the market orientation. Complexity, 2021.
75. Mai, N. K., Do, T. T., & Phan, N. A. (2022). The impact of leadership traits and organizational learning on business innovation. Journal of Innovation & Knowledge, 7(3), 100204.
76. Mao, H., Liu, S., Zhang, J., Zhang, Y., & Gong, Y. (2021). Information technology competency and organizational agility: roles of absorptive capacity and information intensity. Information Technology & People, 34(1), 421-451.
77. Marikyan, D., Papagiannidis, S., Rana, O. F., & Ranjan, R. (2022). Blockchain: A business model innovation analysis. Digital Business, 2(2), 100033.
78. Martínez-Sánchez, A., Vicente-Oliva, S., & Pérez-Pérez, M. (2020). The relationship between R&D, the absorptive capacity of knowledge, human resource flexibility and innovation: Mediator effects on industrial firms. Journal of Business Research, 118, 431-440.
79. Menter, M., Göcke, L., Zeeb, C., & Clauss, T. (2023). Disentangling the complex longitudinal relationships between business model innovation and firm performance. Journal of Business Research, 168, 114229.
80. Mihardjo, L. W., Sasmoko, , & Rukmana, R. A. (2019). Customer experience and organizational agility driven business model innovation to shape sustainable development. Polish Journal of Management Studies, 20(1), 293-304.
81. Miroshnychenko, I., Strobl, A., Matzler, K., & De Massis, A. (2021). Absorptive capacity, strategic flexibility, and business model innovation: Empirical evidence from Italian SMEs. Journal of Business Research, 130, 670-682.
82. Mostaghel, R., Oghazi, P., Parida, V., & Sohrabpour, V. (2022). Digitalization driven retail business model innovation: Evaluation of past and avenues for future research trends. Journal of Business Research, 146, 134-145.
83. Ngo, Q. H., & Le, T. T. (2023). Role of corporate social responsibility on firm performance in emerging economy: The mediating role of access to finance and business model innovation. Cogent Business & Management, 10(2), 2232585.
84. Niu, S., Park, B. I., & Jung, J. S. (2022). The effects of digital leadership and ESG management on organizational innovation and sustainability. Sustainability, 14(23), 15639.
85. Oredo, J., & Dennehy, D. (2023). Exploring the role of organizational mindfulness on cloud computing and firm performance: the case of Kenyan organizations. Information Systems Frontiers, 25(5), 2029-2050.
86. Park, S., Kim, H. K., Lee, H. J., Choi, M., Lee, M., & Jakovljevic, M. (2023). Strategic management and organizational culture of medical device companies in relation to corporate performance. Journal of Medical Economics, (just-accepted), 1-23.
87. Pedersen, E. R. G., Gwozdz, W., & Hvass, K. K. (2018). Exploring the relationship between business model innovation, corporate sustainability, and organisational values within the fashion industry. Journal of Business Ethics, 149(2), 267-284.
88. Pitafi, A. H., Rasheed, M. I., Islam, N., & Dhir, A. (2023). Investigating visibility affordance, knowledge transfer and employee agility performance. A study of enterprise social media. Technovation, 128, 102874.
89. Rashkova, Y., Moi, L., & Cabiddu, F. (2023). Addressing the Societal Challenges in Organizations: The Conceptualization of Mindfulness Capability for Social Justice. Journal of Business Ethics, 1-20.
90. Rauter, R., Globocnik, D., & Baumgartner, R. J. (2023). The role of organizational controls to advance sustainability innovation performance. Technovation, 128, 102855.
91. Ringo, D. S., Tegambwage, A. G., & Kazungu, I. (2023). Innovation capabilities and export performance of SMEs: does managers' risk-taking propensity matter?. Journal of Money and Business.
92. Rosati, F., Rodrigues, V. P., Cosenz, F., & Li‐Ying, J. (2023). Business model innovation for the Sustainable Development Goals. Business Strategy and the Environment, 32(6), 3752-3765.
93. Saeidi, P., Robles, L. A. A., Saeidi, S. P., & Zamora, M. I. V. (2021). How does organizational leadership contribute to the firm performance through social responsibility strategies?. Heliyon, 7(7), e07672.
94. Sajjad, A., & Shahbaz, W. (2020). Mindfulness and social sustainability: An integrative review. Social Indicators Research, 150(1), 73-94.
95.Saputra, N., Sasanti, N., Alamsjah, F., & Sadeli, F. (2022). Strategic role of digital capability on business agility during COVID-19 era. Procedia Computer Science, 197, 326-335
96. Sendawula, K., Kisubi, M. K., Najjinda, S., Nantale, H., & Kabbera, S. (2023). The efficacy of entrepreneurial networking and innovation in fostering the performance of small businesses in Uganda. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 12(1), 88.
97. Siegel, R., Antony, J., Govindan, K., Garza-Reyes, J. A., Lameijer, B., & Samadhiya, A. (2024). A framework for the systematic implementation of Green-Lean and sustainability in SMEs. Production Planning & Control, 35(1), 71-89.
98. Singh, S. K., Mazzucchelli, A., Vessal, S. R., & Solidoro, A. (2021). Knowledge-based HRM practices and innovation performance: Role of social capital and knowledge sharing. Journal of International Management, 27(1), 100830.
99. Syrová, L., & Špička, J. (2023). Exploring the indirect links between enterprise risk management and the financial performance of SMEs. Risk Management, 25(1), 1.
100. Sun, Y., Shahzad, M., & Razzaq, A. (2022). Sustainable organizational performance through blockchain technology adoption and knowledge management in China. Journal of Innovation & Knowledge, 7(4), 100247.
101. Taha, R., & Taha, N. (2022). The role of human resources management in enhancing the economic sustainability of Jordanian banks. Journal of Business and Socio-economic Development, (ahead-of-print).
102. Teece, D. J. (2010). Business models, business strategy and innovation. Long range planning, 43(2-3), 172-194.
103. Trischler, M. F. G., & Li-Ying, J. (2022). Digital business model innovation: toward construct clarity and future research directions. Rev Manag Sci.
104. Troise, C., Jones, P., Candelo, E., & Sorrentino, M. (2023). The role of entrepreneurial alertness, digital platform capability, organisational agility and business model innovation on young innovative companies’ performance. Technology Analysis & Strategic Management, 1-14.
105. Ucaktürk, A., Bekmezci, M., & Ucaktürk, T. (2011). Prevailing during the periods of economical crisis and recession through business model innovation. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 24, 89-100.
106. Ukko, J., Nasiri, M., Saunila, M., & Rantala, T. (2019). Sustainability strategy as a moderator in the relationship between digital business strategy and financial performance. Journal of Cleaner Production, 236, 117626.
107. Urban, B., & Matela, L. (2022). The nexus between innovativeness and knowledge management: A focus on firm performance in the hospitality sector. International Journal of Innovation Studies, 6(1), 26-34.
108. Vassallo, J. P., Banerjee, S., Zaman, H., & Prabhu, J. C. (2023). Design thinking and public sector innovation: The divergent effects of risk-taking, cognitive empathy and emotional empathy on individual performance. Research Policy, 52(6), 104768.
109. Von Delft, S., Kortmann, S., Gelhard, C., & Pisani, N. (2019). Leveraging global sources of knowledge for business model innovation. Long range planning, 52(5), 101848.
110. Walter, A. T. (2021). Organizational agility: ill-defined and somewhat confusing? A systematic literature review and conceptualization. Management Review Quarterly, 71, 343-391.
111. Wong, D. T., & Ngai, E. W. (2021). Economic, organizational, and environmental capabilities for business sustainability competence: Findings from case studies in the fashion business. Journal of Business Research, 126, 440-471.
112. Xie, X., Zou, H., & Qi, G. (2018). Knowledge absorptive capacity and innovation performance in high-tech companies: A multi-mediating analysis. Journal of business research, 88, 289-297.
113. Yang, S. J., & Jang, S. (2020). How does corporate sustainability increase financial performance for small-and medium-sized fashion companies: Roles of organizational values and business model innovation. Sustainability, 12(24), 10322.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد سازمان با تأکید برنقش میانجی نوآوری مدل کسب و کار
(مورد مطالعه: شرکت های کوچک و متوسط استان کردستان(
* سارا صلواتی ** سیدعباس ابراهیمی
* دانشجوی کارشناسی ارشد MBA گرایش استراتژی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان. ایران.
s.salavati@semnan.ac.ir
** دانشیار، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان. ایران.
تاریخ دریافت: 23/11/1402 تاریخ پذیرش: 01/06/1404
چکيده
تشدید رقابتها و تلاش برای ارتقای عملکرد، نقش نوآوری مدل کسب و کار و مؤلفههای مؤثر بر آن را در کسب و کارها برجسته نموده است. نوآوری مدل کسب و کار در مدلهای کسب و کار سنتی انقلابی ایجاد کرده و ارائهدهنده حداکثر میزان ارزش به ذینفعان میباشد. هدف این مطالعه، بررسی تأثیر ظرفیت جذب دانش، چابکی، ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال بر عملکرد با میانجی نوآوری مدل کسب و کار است. این تحقیق از منظر هدف کاربردی بوده و دادهها به شیوه توصیفی – پیمایشی گردآوری شده است. تعداد 244 پرسشنامه استاندارد در شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان (تعداد شرکتهای فعال 556 واحد) توزیع گردید، تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از آمار توصیفی در نرمافزار SPSS و آمار استنباطی با روش معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی در نرمافزار SMART PLS4 صورت گرفته است. یافتهها حاکی از تأثیر معنادار ظرفیت جذب دانش بر نوآوری مدل کسب و کار و نیز بر عملکرد با میانجی نوآوری مدل کسب و کار میباشد، چابکی بر نوآوری مدل کسب و کار تأثیر معناداری دارد و تأثیر معناداری نوآوری مدل کسب و کار بر عملکرد تایید گردید. در حالیکه چابکی سازمانی بر عملکرد با میانجی نوآوری مدل کسب و کار تأثیر معناداری ندارد، ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال بر نوآوری مدل کسب و کار و بر عملکرد سازمانی با میانجی نوآوری مدل کسب و کار تأثیر معناداری ندارد و ریسکپذیری و پایداری نقش تعدیلگری ندارند.
واژه‌های کلیدی: ظرفیت جذب دانش، چابکی، ذهن آگاهی، نوآوری مدل کسب و کار، عملکرد سازمانی، ریسکپذیری، پایداری.
نوع مقاله: پژوهشی
1- مقدمه
بیش از شش دهه پیش پیتر دراکر هدف یک کسب و کار را ایجاد مشتری اعلام کرد مفهومی که اکنون به آن مشتری محور میگوییم، یا پرسش وی که مشتری چه چیزی را خریداری خواهد کرد، امروزه میگوییم یک مدل کسب و کار باید حـاوی گزاره ارزش باشـد. همچنیـن ارزش تحویـل بـه
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: سیدعباس ابراهیمی A.ebrahimi@semnan.ac.ir
|
چشمانداز در سازمان نیازمند توجه ویژه به اندازهگیری عملکرد است (علی احمدی و رضایی، 1399). عملکرد شرکت شامل فرآیندهای داخلی کسب و کار، میزان سهم بازار، درآمد عملیاتی، موقعیت محصولات شرکت در بازار، سرعت پاسخدهی به بازار، میزان رضایت مشتری، رشد و یادگیری برای رشد میباشد (ساپوترا3 و همکاران، 2022). عملکرد مطلوب در سازمان از طریق یک سیستم یکپارچه برای محقق ساختن تصمیمگیری استراتژیک کارآمد
امکانپذیر است (لایتنن4، 2002). از طرفی، شرایط متغیر در بازار ممکن است شرکتها را وادار به ارزیابی مجدد
مدلهای کسب و کار خود برای حفظ بقا نماید (اوچاک تورک، بکمزی و اوچاک تورک5، 2011). نوآوری مدل
کسب و کار شامل فناوریهای نوآورانه و استراتژیهایی است که سبب بهبود معاملات کسب و کار و سوددهی میگردد و سازمان در مقابل رقبا و در پاسخ به تغییرات بازار عملکرد قابل قبولی از خود بروز میدهد (ما6 و همکاران، 2021). 7BMI با تنظیم 8BMs فراتر از نوآوری محصول و فرآیند پیشنهاد شده است و باعث می شود تا سه جنبه مختلف در مدل کسب و کار (BM) شامل شیوه تولید محصول، نحوهی تحویل آن به مشتری و چگونگی کسب ارزش در کنار هم قرار بگیرند که این امر سیستمی را به وجود
میآورد و باعث ارائه ارزش بیشتر به خود سازمان و مشتریان میگردد. ارزش ایجاد شده توسط شرکت برای مشتریان همان مزیت رقابتی میباشد. انتقال ارزش، تغییر در نیروهای ارزش آفرین است که حرکت بین شرکت و مدلهای کسب و کار را موجب میگردد؛ تغییر ارزش از مدلهای کسب و کار قدیمی به مدلهای کسب و کار جدید علاوه بر برطرف شدن
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 210 |
میکند (هاکلین، والین و بیارکدال9، 2018).
افزایش نوآوری مدل کسب و کار مستلزم توسعه ظرفیت جذب دانش (AC) در شرکتها است (میروشنیچنکو10 و همکاران، 2021). ظرفیت جذب دانش، شناسایی، جذب، تبدیل و بهرهبرداری از دانش خارجی ارزشمندی است که بهبود نوآوری محصول و سایر خروجیهای شرکت را سبب میشود (مارتینز-سانچز، ویسنته-الیوا و پرز-پرز11، 2020) سازمان باید برای خلق، گزاره و کسب ارزش در جهت رشد فناوری با شرکتهای دیگر به خلق و تبادل دانش پرداخته و با نهادینهکردن این دانش و تغییر در تفکر مدیران از اشکال و شیوههای سنتی کار فاصله بگیرند تا بتوانند در توسعه و پیادهسازی فناوریهای دیجیتالی و افزایش عملکرد، موفق عمل نمایند (باونکن، کراوز، و تیمو12، 2021). کسب دانش، ایجاد دانش در درون سازمان از طریق یادگیری و دستیابی به دانش خارجی به وسیله همکاری و تعامل با دیگر
سازمانها میباشد (بارینوا و باسی13، 2022). در فرآیند تبدیل دانش، شرکت تبدیل دانش موجود و دانش جدید را ممکن ساخته، البته باید تفاوتهای میان این دو دانش را در نظر بگیرد تا بتواند باعث ایجاد نوآوری در سازمان شود، بهره برداری از دانش، توانایی شرکت در ترکیب و بهرهبرداری از دانش اکتسابی و جذب شده است. این ابعاد دانش سبب
میشود سازمان به نوآوری، سود و عملکرد مطلوب دست یابد (زی، زو و چی14، 2018).
توانایی پویا بودن در سازمان برای مقابله با تلاطمهای تجاری ضروری است؛ این قابلیت میتواند به صورت انعطافپذیری یا چابکی باشد (داس، موخوپادهای و خوک15، 2022). سریع و انعطافپذیربودن در مواجهه با تغییرات مستمر و تطبیق دادن فرآیندها و جهت کسب و کار متناسب با شرایط از ویژگیهای سازمان چابک است (ساپوترا و همکاران، 2022). در معرفی دو بعد چابکی سازمانی، چابکی سرمایهگذاری بازار را توانایی سازمان در مواجهه با تغییرات سریع و
سرمایهگذاری بر روی این تغییرات انند و سازمان موظف به نظارت مستمر برای بهبود سریع خدمات و محصولات از طریق نوآوری جهت رفع نیازهای مشتریان است. تعدیل عملیاتی، بعد دیگر چابکی، بیانگر آمادگی سریع و به هنگام سازمان در مواجهه با تغییرات یا تقاضا در بازار مرتبط با فرآیندهای داخلی کسب و کار است و زمینه را برای ابتکارات نوآورانه فراهم میسازد (لو و رامورتی16، 2011).
تحولات دیجیتال با تغییر استراتژیها، فرآیندها، ساختارها در سازمان، سبب بهبود فعالیتها در آن میگردند (لی17 و همکاران، 2021)، ذهن آگاهی مدیریت ارشد، در هنگام ایجاد این فرآیندهای جدید و بهبودیافته در سازمان، از طریق پاسخ نوآورانه و آگاهانه به فرصتهای در حال ظهور و شرایط متغیر نقش مهمی را ایفا می کند و تعیینکننده نتایج سازمانی است (بهاتی18 و همکاران، 2021). مدیران باید علاوه بر تکیه بر محصولات، رقبای موجود و تمرکز بر دستاوردهای پیشرفت تدریجی و با آگاهی از فعالیت های داخلی و مشکلات سازمان برای ایجاد BMI موفق و تاثیرگذار با افزایش پتانسیل استراتژیستهای خود درباره گزارههای جدید و برتر مشتری که از کسب و کار فعلی فاصله دارد ایدهپردازی نمایند، همچنین با حرکت به سوی فناوریهای جدید باعث بهبود عملکرد سازمان گردیده و گامی به سوی جهانی شدن آن بر دارند (سیلو19 و همکاران، 2021).
سازمانها برای متمایز شدن از رقبا باید با در نظر گرفتن استراتژیک فرصتهای مرتبط با کسب و کار در موقعیتهای نامشخص و امتحان محصولات، خدمات یا بازارهای جدید ریسک کنند (گارسیا لوپرا20 و همکاران، 2022). از طرفی تحمل ریسکپذیری سازمانی بر نحوه بکارگیری دانش در شرکت تاثیرگذار است؛ شرکتهای کوچک و متوسط باید علاوه بر شناسایی فرصتها و تهدیدهای داخل و خارج از سازمان، توانایی کسب دانش داخلی و خارجی و نحوهی بکارگیری از آنها را با توجه به جهتگیری استراتژیک کلی شرکت در زمان مناسب به کار بندند تا علاوه بر دستیابی به نوآوری مدل کسب و کار عدم قطعیتها را کاهش داده و تصمیمهای آگاهانه تری اتخاذ نمایند (هاک دوپگن21 و همکاران، 2021) .
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 211 |
شرکتهای کوچک و متوسط فعال در صنایع تولیدی، خدماتی و بازرگانی در استان کردستان در زمینههای تولیدی، خدماتی و بازرگانی فعالیت؛ در بخش صنایع تولیدی، میتوان صنعت نساجی، غذایی و ساختمانی را نام برد. صنایع خدماتی در استان شامل خدمات گردشگری، فنی و مهندسی و خدمات فناوری اطلاعات میباشد. درصنایع بازرگانی شرکتهای بازرگانی، فروشگاههای زنجیرهای و عمده فروشی فعال میباشند و تلاش شده تا به میزان نقش نوآوری مدل کسب و کار در عملکرد
SME های موجود در استان و عوامل تأثیرگذار بر BMI جهت ارتقای عملکرد و افزایش بهرهوری پی برده شود. عملکرد سازمانی بر بقا و رشد و رقابت در بازار در SMEها نقش مهمی را ایفا مینماید (اوتومو28 و همکاران، 2023). نوآوری مدل کسب و کار از طریق تمرکز بر کارایی، توسعه مزیت رقابتی و ایجاد ارزش، باعث بهبود عملکرد در کسب و کارها میگردد (بشیر، الفالیح و پرادان29، 2023). از طرفی کسب دانش جدید از طریق تأثیر بر نوآوری باعث ارتقا عملکرد میشود (بیندرا30 و همکاران، 2023). متغیرچابکی در نوآوریهای مدل کسب و کار و بهبود عملکرد نقش مهمی را ایفا میکند (ادریس31 و همکاران، 2022) ذهن آگاهی سازمانی در زمینه تحول دیجیتالی به سازمان کمک میکند (نگوین و تان هوآی32، 2022) و با ایجاد فرصتها و
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 212 |
نوآوری مدل کسب و کار بر عملکرد شرکتها و همچنین لحاظ دو متغیر ریسکپذیری سازمانی و پایداری سازمانی به عنوان تعدیلگر و اهمیت اتخاذ نوآوری مدل کسب و کار در شرکت های کوچک و متوسط استان کردستان سؤال اصلی تحقیق به صورت زیر مطرح شده است: آیا ظرفیت جذب دانش، چابکی سازمانی و ذهن آگاهی مدیریت ارشد بر عملکرد با تأکید بر نقش میانجی نوآوری مدل کسب و کار تأثیر معناداری دارد؟مبانی نظری و پیشینه پژوهش
عملکرد
مساعد بودن شرایط سبب تبدیل شدن بخشی از تغییرات حاصل از یادگیری به رفتار بالفعل شده که در اصطلاح آن را عملکرد مینامند (نامدار و همکاران، 1401). واژه عملکرد در لغت به معنای حالت یا کیفیت کارکرد میباشد، معروف ترین تعریف عملکرد توسط نیلی37 و همکاران در سال 2002 ارائه شده و آن را فرآیند تعیین کیفیت، اثربخشی و کارایی اقدامات پیشین در نظر میگیرند. (خاندوزی و عرب، 1401) عملکرد براساس کارایی و اثربخشی، درجهای از دستیابی به اهداف مورد نظر را نشان میدهد. در
جهتگیریهای جدید برای تعریف عملکرد، دو مولفه دیگر، ارتباط و انسجام نیز به آن افزوده شده اند. در واقع عملکرد، ارتباط میان اهداف یا اهداف و ابزارها و تصمیمات بوده و انسجام یا ثبات، رابطه میان اهداف عملیاتی و استراتژیکی در تمامی ابعاد سازمانی را نشان میدهد (لاهرش38 و همکاران، 2022). در تعیین عملکرد سازمانی دو عامل نقش مهمی دارند: 1) سنت اقتصادی که عمده تمرکز آن بر موقعیت سازمان در بازار داخلی و خارجی، کیفیت منابع مورد استفاده در بخشها و ویژگی قسمتهای مختلف سازمانی است. 2) مواردی نظیر رهبری و سیاستهای اعمال شده در بخشهای منابع انسانی و فرهنگ در سازمان میباشد (سعیدی39 و همکاران، 2021). عملکرد دارای دو بعد مالی و غیر مالی است: بعد مالی، با معیارهای مالی کمی نظیر فروش و سود خالص سر و کار دارد، در حالیکه جنبه غیرمالی منعکسکننده ارزشهای نامشهود شرکت نظیر بهره وری نیروی کار، رضایت و تعهد میباشد. (پارک40 و همکاران، 2023). در معیارهای مالی، عملکرد واقعی سازمان بدون مشخص کردن قابلیت آن برای حفظ سود در آینده منعکس نمی شود در حالیکه جنبه های غیرمالی بر مشکلاتی که اندازهگیریهای مالی دارند غلبه مینماید (سعیدی و همکاران، 2021).
ظرفیت جذب دانش
مفهوم ظرفیت جذب در سال 1990 توسط کوهن و لوینرتال مطرح گردید و به شناسایی، جمعآوری و بهرهگیری از دانش در محیط بیرونی و ترکیب با دانش داخلی در سازمان اشاره دارد (فن41 و همکاران، 2023). ظرفیت جذب یک قابلیت پویا بوده و حاکی از توانایی سازمان در کسب نتایج نوآورانه و تجدید پایگاه دانش است. توسعه منابع انسانی و سرمایه به دلیل بهرهگیری از دانش، فناوریهای روز و کمک به پیشرفت سازمان، دو مؤلفهی اصلی ظرفیت جذب در سازمان هستند (کوواس-وارگاس42 و همکاران، 2023). ظرفیت جذب از طریق تعاملات و اقدامات میان افراد با ویژگیهای مختلف ایجاد شده (یلدیز، مورتیک و زندر43، 2024) و به واسطه جذب یا تطبیق دانش، قابلیتهای بالا جهت ارتقا عملکرد حاصل میشود (لیم و اوکی44، 2021).
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 213 |
ظرفیت جذب شامل چهار بعد اکتساب، جذب، تبدیل و
بهرهبرداری است؛ اکتساب، توانایی سازمان در شناسایی دانش از منابع داخلی و خارجی و کسب آن است، بعد دوم، توانایی درک دانش سازمان برای داخلی کردن ماهیت خاص در زمینهای، تبدیل، ترکیب دانش جدید و جذب شده با دانش موجود در سازمان و در نهایت بعد چهارم اقدام به پیادهسازی و توسعه رویههای سازمانی برای خلق ارزش جدید است (لیم و مایکل اوکی، 2021). گاهی این چهار بعد را به دو گروه ظرفیت جذب بالقوه و ظرفیت جذب تحقق یافته تقسیمبندی میکنند (یلدیز، مورتیک و زندر، 2024). ظرفیت جذب بالقوه دو بعد کسب و جذب دانش را در بر
میگیرد و با فراهم نمودن پایه و اساس دانش قبلی به توسعه تقلید کمک میکند (چرچ45 و همکاران، 2021)، قابلیت سازگاری سریع و حفاظت از مزیت رقابتی سازمان را فراهم نموده و به سازمان آزادی و انعطافپذیری استراتژیک میدهد (کانوال46 و همکاران، 2022)، درحالیکه ظرفیت جذب محقق شده با فراهم نمودن پایه و اساس برای تبدیل و بهرهبرداری به منظور ایجاد دانش جدید، زمینه را برای نوآوری فراهم ورد و در افزایش حجم فروش و رضایت مشتریان مؤثر واقع میگردد (چرچ و همکاران، 2021).
ظرفیت جذب دانش و نوآوری مدل کسب و کار
ظرفیت جذب در شناسایی، جذب و استفاده از دانش برای خلق ارزش به شرکت کمک میکند، تأثیر منابع خارجی دانش بر فرآیندهای نوآوری را آشکار ساخته (چرچ و همکاران، 2021) و پیکربندی مجدد مدل های کسب و کار را فراهم میسازد (آنجلشاو47 و همکاران، 2023). ظرفیت جذب قویتر به منزله توانایی بیشتر سازمان برای تولید فرآیندها، توسعه محصولات و ایجاد ایدههای نوآورانه با استفاده از دانش خارجی است (آویلا48، 2022). پیاده سازی نوآوریهای مدل کسب و کار علاوه بر دانش داخلی، نیازمند جست و جوی دانش خارجی جهت ارائه دیدگاهها به مدیران میباشد (آنجلشاو وهمکاران، 2023؛ کانوال و همکاران، 2022). ارتباط با شرکای خارجی، در ذخیره دانش جدید، خلق فضای باز برای نوآوری و بهبود قابلیتهای نوآوری بسیار مؤثر است (بشیر و فاروق49، 2019). مناسبترین شکل جست و جو برای ظرفیت جذب توجه به هر دو بعد گستردگی و عمیق بودن جهت دسترسی به BMIهای وسیعتر و جدیدتر میباشد و این جست و جو به ویژه برای سازمانهایی که به دنبال اشکال پیچیدهتری از BMIها هستند مفید می باشد(آنجلشاو و همکاران، 2023).
چابکی سازمانی
در عصر پیچیدگی و رشد، چابکی سازمان یک مؤلفه حیاتی و مهم بوده (سیامپی50 و همکاران، 2021) که با تغییر سیستماتیک در فرآیندهای سازمانی و خروجیها، سازمان را در رسیدن به مزیت رقابتی یاری مینماید )الاژاری51 و همکاران ،2023 ( یک سازمان چابک تغییرات غیرمنتظره را فرصت قملداد نموده و با هماهنگ ساختن و پیکربندی مجدد منابع داخلی و خارجی توانایی تطبیق با شرایط متغیر بازار را دارد (خلیل و وینکلر52، 2023). مولفههایی نظیر آموزش، محیط کاری، اشتراک دانش و پشتیبانی مدیریت از اجزای اساسی در چابکی کارکنان هستند (پیتافی53 و همکاران، 2023). چهار قابلیت چابک عبارتند از پاسخگویی، شایستگی، انعطافپذیری و سرعت(والتر54، 2021).
قابلیتهای چابکی دارای دو بعد حس کردن و پاسخ دادن میباشد (والتر 2021; البوقامی55 2023). حس کردن یعنی سازگاری با تغییرات محیط خارجی و پاسخ دادن توانایی درونی سازمان در پاسخ به تغییر است، دستیابی به توسعه پایدار در گرو گسترش هر دو بعد حسی و پاسخگویی است (والتر، 2021).
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 214 |
چابکی سازمانی دارای دو بعد است: تنظیم عملیاتی و سرمایهگذاری در بازار. این دو بعد برای ورود به بازارهای جهانی در سازمان مهم هستند (مائو56 و همکاران، 2021). تنظیم عملیاتی، توانایی روندهای داخلی سازمان برای غلبه بر تغییرات بازار یا نیازهای در حال تغییر مشتریان بوده (لی و همکاران، 2020) راهحلهای مختلف و واضح ناشی از ابتکارات در مواجهه با تغییرات، از طریق این بعد از چابکی تعیین میگردد (قاسم، امینی خوزانی و روستا، 1401). چابکی در بازار نشاندهنده ابتکار عمل است و درک و پاسخ به نیازهای مشتریان را تسریع می بخشد (البوقامی ، 2023). تأکید بر ذهن آفرینی پویا و رشدگرایی درباره
جهتگیریهای استراتژیک، قضاوت و تصمیمگیری در شرایط عدم قطعیت از مشخصه این جنبه از چابکی است (لی و همکاران، 2020).
چرا چابکی برای نوآوری مدل کسب و کار اهمیت دارد؟
چابکی سازمانی، کشف و کسب فرصت در سطح سازمانی برای نوآوری و عمل رقابتی است که ریشه در تغییر و سازگاری دارد (مائو و همکاران، 2021). زمان بر بودن درک و پذیرش مشکل یا فرصت، پیچیدگیهای سازمانی، آمادگی و مقاومت در برابر تغییر، مسائل ارتباطی و سهامداران و عدم قطعیت بازار از عواملی هستند که ثابت میکنند وجود چابکی در سازمان برای نوآوری مدل کسب و کار اهمیت دارد تا سازمان ارائهدهنده ارزش بیشتری به مشتریان نسبت به رقبا باشد (میهاردجو، ساسموکو و روکمانا57، 2019). چابکی استراتژیک، نوآوری مدل کسب و کار را از طریق سه عنصر زیر تسریع میبخشد:1) حساسیت استراتژیک که ارزیابیهای فرصت از طریق فناوریهای جدید است 2) تعهد جمعی برای حمایت از همسو شدن انگیزههای شخصی و چارچوب شناختی اعضای سازمان.3) سیالیت منابع برای تجدیدBM. این موارد، به خصوص سیالیت منابع بیشتر برای سازمانهای بزرگ صدق میکند (آلبایراکتاراوغلو58، 2023).
ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال
ذهن آگاهی، مهارت، وضعیت آنی آگاهی و یا ویژگی شخصیتی است که از طریق یادگیری میتوان آن را آموخت (دسوزا59، 2023). در محیط کسب و کار ذهن آگاهی شامل برنامه‌ریزیهایی است که در طول یک بازه زمانی به کارکنان ارائه میگردد. (سجاد و شهباز60، 2020)، سبب غلبه بر سوگیری ضمنی و نیز سوگیری مکاتباتی در افراد شده و سیستم را وادار به کنترل شدیدتر و ارزیابی دقیقتر
مینماید. (راشکوا، موی و کابیدو61، 2023). از طرفی وقوع دگرگونیهای سریع دیجیتالی در سالهای اخیر، یک تغییر پارادایم را در ابعاد اقتصادی و اجتماعی به دنبال داشته است (چاترجی62 و همکاران، 2023). مدیران ارشد با تعریف یک استراتژی دیجیتال (استراتژی تعامل مشتری یا راه حل های دیجیتالی) (تریشلر و لی یینگ63، 2023) باید علاوه بر نظارت بر روندهای بازار، در تبدیل فرصتهای تکنولوژیکی به فرصتهای کسب و کار، گسترش چشمانداز سازمان نسبت به تحولات دیجیتالی، تشویق و توانمند ساختن کارکنان برای پیادهسازی تحولات دیجیتالی و ایجاد فرهنگ سازمانی در حمایت از تحولات دیجیتالی اهتمام ورزند (سیچوش، والنبرگ و کنمایر64، 2020).
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 215 |
فناوریهای دیجیتال یک بخش جداییناپذیر از کسب و کار و سازمان به شمار میروند (تریشلر و لی یینگ، 2023). مدیران باید علاوه بر آگاهی از تغییرات استراتژیک این فناوریها در مدلهای کسب و کار قبل از اتخاذ آنها منابع موجود در سازمان را همسوسازی نموده و با در نظر گرفتن ریسکها و منافع این فناوریها در برابر عملکرد کسب و کار، در بهبود مسیرهایی که ایجاد، ارائه و مکانیزمهای کسب ارزش را ممکن میسازد تلاش نمایند (ماریکیان65 و همکاران، 2022). نوآوری مدل کسب و کار دیجیتال یک تصمیم استراتژیک، هدفمند، آگاهانه با هدف بهبود کارایی عملیاتی در سازمان است که مدیران با توجه به نیاز به یک رویکرد مهم تر جهت جذب مشتریان جدید یا خلق ارزش جدید اتخاذ میکنند که بسته به نوع شرکت متفاوت است. علاوه بر بعد فناوری، خلق و جذب ارزش آن توسط مدیران سازمانی، غیر بدیهی بودن نوآوری مدل کسب و کار دیجیتال نیز باید مورد بررسی قرار گیرد تا به میزان تغییرات در کسب و کار پی برده شود (تریشلر و لی یینگ، 2023). در مجموع مدیران برای اجرای موفقیتآمیز فناوریهای دیجیتال و نوآوریهای سازمانی لازم است موارد زیر را در نظر داشته باشند:1) تمرکز بر روی توسعه فناوریهای دیجیتال برای هدایت کارایی و نوآوری جهت بهبود
رقابتپذیری2) ایجاد اتحادهای استراتژیک با ذینفعان در تحویل ارزش به مشتریان برای متمایز شدن از رقبا، تعاملات بهتر با مشتریان، بدست آوردن سهم بیشتری از بازار 3) تلاش برای هماهنگ نمودن تمامی بخشهای ارزش اعم از خلق، تحویل و جذب ارزش برای ممانعت از فرآیند BMI ناقص (مستقل66 و همکاران، 2022).
نوآوری مدل کسب و کار
مدلهای کسب و کار را توسعه داد. 2) براساس بازارهای جدید و نیازهای آینده، مدلهای کسب و کار جدید را
پیشبینی نمود (روزاتی68 و همکاران، 2023). نوآوری مدل کسب و کار یک تغییر استراتژیک بوده (مقدمراد و علی، 2023) که دارای سه بعد اصلی خلق ارزش، گزاره ارزش و جذب ارزش میباشد (ماریکیان و همکاران، 2022; مقدم راد و علی، 2023، منتر و همکاران69، 2023; گئو70و همکاران، 2022):1) نوآوری خلق ارزش، نمایانگر
پیکربندیهای جدید از فعالیتها، منابع، فرآیندها و
فناوریها در مدل کسب و کار میباشد 2) نوآوری گزاره ارزش به ایجاد ارزش پیشنهادی جدید برای مشتریان اشاره دارد. 3) نوآوری جذب ارزش از طریق ایجاد یک ساختار
هزینه بهینه، ایجاد درآمد اضافی با فروش متقابل و یا یکپارچهسازی قراردادهای خدماتی به سوی جریانهای درآمدی پایدارتری حرکت ماید این ابعاد در صورتیکه با موفقیت اجرا شوند بر عملکرد تاثیر مثبتی دارند. البته این اثرات به دلیل هزینههای هماهنگی، همسویی اهداف و چالشهای تخصیص منابع ممکن است زمان بر بوده و با تأخیر همراه باشند. در BMI تلاشها برای برنامهریزی استراتژیک و جامعی باید صورت بگیرد و با استراتژیهای کلی شرکت در ابعاد مختلف کسب و کار هم راستا باشد تا از عواقب منفی نوآوریهای غیر همسو جلوگیری گردد (منتر و همکاران، 2023). ایروچ، ویبلن و بریتنموسر71 (2014 ) شش گام برای نوآوری مدل کسب و کار براساس اصول نظریه تفکر شبکهای و دراکر پیشنهاد کردهاند: 1- تعیین ماموریت و محیط کسب و کار 2- تحلیل وابستگیهای متقابل 3- تعیین و تحلیل گزینههای طراحی4- ایجاد جایگزین و طراحی مدل کسب و کار 5- انتخاب یک مدل تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 216 |
نوآوری مدل کسب و کار و عملکرد سازمانی
در مقابله با اختلالات تکنولوژیکی و استراتژیکی، نوآوری مدل کسب و کار یک مفهوم مهم به شمار میرود (مقدمراد و علی، 2023) و میتواند مزیت رقابتی در کسب و کارها را افزایش دهد. BMI در تصاحب بازارهای جدید، ارتباط با مشتریان جدید به سازمانها کمک مینماید، در شکلگیری مزیتهای پویا حتی برای پروژههای تجاری مخاطرهآمیز، موثر بوده و تقلید آن برای رقبا مشکل است (نگو و لی72، 2023). نوآوری، امکان همکاری و مشارکت با ذینفعان داخلی و خارجی و سایر موسسات، تسهیل در تبادل دانش، تجدید نظر در طراحی شیوههای سنتی کسب و کار و بهبود ارائه خدمات را فراهم ساخته و سبب عملکرد بالاتری
میشود (سنداوولا73 و همکاران، 2023). در نوآوری مدل کسب و کار ایدههای کارآفرینی یا فرصت به پیادهسازی سازمانی تبدیل شده و مزیت رقابتی پایدار ایجاد
میشود (ایروچ، ویبلن و بریتنموسر، 2014). ساختارهای جدید، فرآیندهای تازه و اشکال جدید اداره این فرآیندها در سازمان، سبب افزایش پیشنهادات ارزش شرکت به صورت بالقوه میگردد و توسعه بلندمدت شرکت را تضمین میکند (ماریکیان و همکاران، 2022).
ریسکپذیری
شناسایی خطر در سازمان ها هنگام انجام فعالیتهای پیچیده یک ضرورت است. تأثیر عدم قطعیت بر اهداف، مفهوم ریسک را پدید میآورد (دا سیلوا اتگس و کورتیمیلیا74، 2019). کشش فرد به همکاری در رفتارهایی با نتایج نامعلوم، تمایل به ریسکپذیری میباشد. (واسالو75 و همکاران، 2023). در تعریف دیگری، احتمال ذهنی شکست سیستماتیک هنگام درگیر شدن در یک فعالیت و یا تجربه کاری را ریسک مینامند (المماری و الشالقی76، 2022) و در سطح سازمان در سه جنبه؛ تمایل به ریسکپذیری، سطح ریسکپذیری و توانایی تحمل ریسک خود را نشان میدهد. محققان عوامل تأثیر گذار بر ریسکپذیری شرکتها را در دو سطح خرد و کلان بررسی نمودهاند؛ در سطح خرد عوامل را بر اساس قابلیتهای مدیریت دانش، سرمایهگذاری خطرپذیر، تمایل مدیران به ریسک، مکانیسم ارزیابی عملکرد و نسبت جنسیتی تیمهای مدیریتی ارزیابی کردهاند. در سطح کلان شرایط مالی جهانی، حمایت دولت از شرکتها به وسیله وام، توسعه اقتصاد دیجیتال تأثیر مثبتی بر
ریسکپذیری داشته و عواملی نظیر تمرکز مشتری، بی‌ثباتی سیاست اقتصادی بر ریسکپذیری تأثیر منفی دارد (دای77 و همکاران، 2023). انتخاب یک سطح مناسب از مدیریت ریسک علاوه بر افزایش ارزش به ذینفعان و مالکان سازمان، ریسکهای کلیدی را به حداقل میرساند و در زمان عدم قطعیت، تابآوری و عملکرد سازمانی را افزایش میدهد (سیروا و اشپیچکا78، 2023).
ریسکپذیری، نوآوری مدل کسب و کار و نقش دانش
تمایل مدیر به ریسکپذیری هنگام درگیر شدن در فعالیت های نوآوری، یک بخش جداییناپذیر در فرآیندهای سازمانی به شمار میرود (رینگو، تگامبواج و کازوگو79، 2023).لازمه نوآوری پایدار در سازمان، یادگیری است (آییولا، آلزوبی و داپا80، 2023؛ کوچارسکا81، 2021) و مهمترین منبع استراتژیک در مزیت رقابتی پایدار، دانش است (گیل گومز82 و همکاران، 2020) پیش شرط نوآوری را کسب دانش دانستهاند و آنچه نوآوری را در میان کارکنان تقویت میکند، اشتراکگذاری دانش و متعاقب آن ایدههای جدید است، به اشتراکگذاری دانش نیازمنده آماده بودن برای ریسکپذیری است (کوچارسکا، 2021). مدیران استارتاپها با شناسایی نیازهای مشتری، کمبودهای بازار، به روز رسانی مدلهای کسب و کار، تشخیص فرصتهای ورود به بازار از طریق رفتارهای یادگیری محور و همچنین تمایل بالای آنها به ریسکپذیری، قادر به بهبود عملکرد سازمانی هستند (آییولا، آلزوبی و داپا، 2023). البته از آنجا که ماهیت فعالیتهای نوآوری نامطمئن هستند، ریسکپذیری بیش از حد میتواند در عملکرد کلی شرکت اثرات منفی داشته باشد و لازم است اقدامات ضروری جهت متعادل نمودن ریسکها صورت بگیرد تا بتوان به عملکرد نوآوری رضایت بخش دست یافت (جیاکون و مگنوسون83، 2022).
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 217 |
مسائل جهانی نظیر کاهش منابع طبیعی، تغییرات آب و هوایی و آلودگی سبب شده تا کسب و کارها برای بقا و رشد و پایداری علاوه بر سودآوری، مسائل زیست محیطی را نیز در نظر بگیرند و در ارتقا مشارکت جامعه و بهبود کیفیت زندگی انسان نقش مهمی را ایفا نمایند. پایداری در ابعاد سازمانی، اقتصادی و محیطی، رشد را متعادل نموده و زندگی مسالمتآمیزی را در آینده و به صورت طولانی مدت در جامعه ترویج میدهد (چاووونگ و نایپینیت84، 2024) و حاکی از ارزش بلند مدت سازمان با در نظر گرفتن فرصتها و مدیریت ریسکها است (فاوزی و سعد85، 2023). همچنین ظرفیت برآورده نمودن شرکت برای رفع نیازهای ذینفعان در موقعیتهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و در یک بازار رقابتی است که برای دستیابی به چشمانداز کسب و کار مفید است (وانگ و نگای86، 2021) خلق ارزش از منظر پایداری، نفوذ اهداف اجتماعی، سیاسی و راه یابی به به بازار در فرآیندهای سازمانی بوده که با حل مشکلات و چالشهای مربوط به محیط زیست، ارزش اقتصادی نیز در سازمان محقق میگردد (ایوانز87 و همکاران، 2017).
پایداری اقتصادی
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 218 |
پایداری اجتماعی
پایداری اجتماعی به دلیل ارتباط با کیفیت سطح زندگی، حقوق سهامداران و سیاستهای سازمانی، چالش برانگیزترین بعد پایداری محسوب میشود (اجمل90 و همکاران، 2018). و در سطح کسب و کار به افزایش مهارت و توانایی کارکنان جهت رسیدن به عملکرد سازمانی در سطح بالا و رفاه عمومی اشاره دارد (سجاد و شهباز، 2020). در حقیقت، هنگامیکه، آییننامهها، ساختارهای سازمانی، نحوه برخوردهای رسمی و غیررسمی در سازمان به صورت فعالانه، پتانسیل نسلهای فعلی و آینده برای ایجاد جامعهای سالم و سرزنده بهبود میبخشد، پایداری اجتماعی به وقوع میپیوندد (سیگل91 و همکاران، 2024). این پایداری دارای دو بعد سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی است؛ سرمایه انسانی شامل ایجاد انگیزه، ارتقای مهارتها، سلامت و امنیت شغلی بوده، سرمایه اجتماعی مواردی نظیر اعتماد اجتماعی، روابط متقابل و تعهد سازمانی را در بر میگیرد (سجاد و شهباز، 2020).
پایداری زیست محیطی
در توجه به چشمانداز بلندمدت و نیز در چشمانداز بقا و پیشرفت انسان، پایداری زیست محیطی جایگاه کلیدی دارد (آدوول92، 2022). اگر شرکتها برای کاهش اثرات مخرب فعالیتهایشان بر محیط زیست، برنامههای استراتژیکی داشته باشند و اقداماتی را سازگار با محیط زیست انجام بدهند، علاوه بر نشان دادن ابتکارات سطح اجتماعی در شرکت، باعث افزایش آگاهی مصرفکنندگان نسبت به محیط زیست و ترغیب شرکتهای دیگر به انجام اقدامات در جهت حفظ منابع طبیعی و محیط زیست میشوند (سعیدی و همکاران، 2021). از ابزارهای مهم در سازمان برای پایداری و حفظ مزیت رقابتی، پارادایم سبز و ناب میباشد که مکمل هم بوده و ادغام آنها علاوه بر بهبود کاراییهای زیست محیطی و تولید، نوآوری اجرای فرآیند را تحریک
میسازد (سیگل و همکاران، 2024).
پایداری، نوآوری مدل کسب و کار و عملکرد سازمانی
ضرورت نوآوری در مدلهای کسب و کار از عوامل چالش پایداری، دیجیتالی شدن، ایجاد فرصتهای نوآورانه و تغییر آداب و سبک زندگی مصرفکنندگان نشئت میگیرد (وارث، محمدیان و کارگر شورکی، 1402). نوآوری مدل کسب و کار در بهبود عملکرد، پایداری و اثربخشی سازمانی تأثیر مثبتی دارد (کیلینتزیس93 و همکاران، 2019). نوآوریهای پایدار مستلزم فناوریهای جدید یا اصلاح شده، دانش و مهارت لازم جهت حرکت نوآوریهای هدفمند به سوی پایداری، تغییر در دیدگاهها و ارزشهای اعضای سازمان و تغییرات در زنجیره تامین میباشد (راتر، گلوبوکنیک و بامگارتنر94، 2023). برای مثال، فناوری بلاکچین با سرعت بسیار بالا علاوه بر اختلال در فرآیندهای سنتی کسب و کار، در رشد اجتماعی و اقتصادی و عملکرد پایدار سهم بسزایی دارد (سان، شهزاد و رزاق95، 2022).
[1] 1. Fjeldstad and Snow
[2] 2.Teece
[3] . Saputra
[4] 2.Laitinen
[5] . Ucaktürk, Bekmezci and Ucaktürk
[6] . Ma
[7] 5. Business Model Innovation
[8] 6. Business Model
[9] 7. Hacklin, Wallin, and Bjarkdahl
[10] 8. Miroshnychenko
[11] 9. Martínez-Sánchez, Vicente-Oliva and Pérez- Pérez
[12] 10. Bouncken, Krause, and Roig-Tierno
[13] 11. Barinua & Bassey
[14] 12. Xie, Zou, and Qi
[15] 13. Das,Mukhopadhyay and Suar
[16] 1. Lu and Ramamurthy
[17] 2.Li
[18] 3.Bhatti
[19] 4.Cillo
[20] 5. García-Lopera
[21] 6. Hock-Doepgen
[22] 7. Hubel, Weisbord, and Schaltegger
[23] 8. Lee, Che- ha, and Alwi
[24] 9. da Cunha Bezerra, Gohr, and Morioka
[25] 10. Ajibike
[26] 11. Small and Medium Enterprises
[27] 1. Latifi, Nikou and Bouwman
[28] 2. Utomo
[29] 3. Bashir, Alfalih & Pradhan
[30] 4. Bindra
[31] 5. Idrees
[32] 6. Nguyen & Thanh Hoai
[33] 7. Salamzadeh
[34] 8. Tehseen
[35] 9. Fanaja, Saputri and Pradana
[36] 10. Srisathan, Ketkaew and Naruetharadhol
[37] 11. Neely
[38] 1. Lahouirich
[39] 2. Saeidi
[40] 3. Park
[41] 4.Fan
[42] 5. Cuevas-Vargas
[43] 6. Yildiz, Murtic and Zander
[44] 7. Lim & Ok
[45] 8. Church
[46] 9. Kanwal
[47] 1. Angelshaugh
[48] 2. Avila
[49] 3. Bashir & Farooq
[50] 4. Ciampi
[51] 5. Elazhary
[52] 6. Khalil & Winkler
[53] 7. Pitafi
[54] 8. Walter
[55] 9. Alboqami
[56] 10. Mao
[57] 11. Mihardjo, Sasmoko and Rukmana
[58] 1. Albayraktaroglu
[59] 2. Dsouza
[60] 3. Sajjad & Shahbaz
[61] 4. Rashkova, Moi and Cabidu
[62] 5. Chatterjee
[63] 6. Trischler & Li‑Ying
[64] 7. Cichosz, Wallenburg and Knemeyer
[65] 8. Marikyan
[66] 9. Mostaghel
[67] 1. Ferlito & Faraci
[68] 2. Rosati
[69] 3. Menter
[70] 4.Guo
[71] 5. Eurich, Weiblen and Breitenmoser
[72] 6.Ngo & Le
[73] 7. Sendawula
[74] 8. da Silva Etges & Cortimiglia
[75] 9.vassalo
[76] 10 Al-Mamary & Alshallaqi
[77] 1. Dai
[78] 2. Syrová & Špička
[79] 3. Ringo, Tegambwage and Kazungu
[80] 4. Iyiola, Alzubi and Dappa
[81] 5. Kucharska
[82] 6. Gil- Gomez
[83] 7. Giaccone & Magnusson
[84] 8. Chawewong & Naipinit
[85] 9. Fawzy & saad
[86] 10. Wong & Ngai
[87] 11. Evans
[88] 1. Hernita
[89] 2. Taha & Taha
[90] 3. Ajmal
[91] 4. Siegel
[92] 5. Adewole
[93] 6. Kilintzis
[94] 7. Rauter, Globocnic and Baumgartner
[95] 8. Sun, Shahzad and Razzaq
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 219 |
جدول 1. پیشینه تحقیق
محقق / سال | عنوان تحقیق | خلاصه یافتهها |
کلابی، (1402). | ارائه مدل تابآوری کسب‌وکار: تبیین نقش نوآوری مدل کسب‌وکار، نوآوری باز، چابکی سازمانی و انعطافپذیری استراتژیک | 1) تأثیر مثبت و معنادار انعطافپذیری استراتژیک بر چابکی سازمانی 2) تأثیر مثبت و معنادار چابکی سازمانی و انعطاف پذیری استراتژیک بر نوآوری مدل کسب وکار و تاب آوری کسب وکار 3)نقش تعدیلگری تغییر نوآوری باز در رابطه نوآوری مدل کسب وکار و تاب آوری کسب وکار به صورت مثبت4) افزایش چابکی و انعطافپذیری استراتژیک برای برطرف نمودن نقاط ضعف در کسب و کار و تقویت نقاط مثبت جهت اجرای نوآوری |
قربانی اسفهلان 1400 | تأثیر قابلیتهای مدیریت دانش بر مدل نوآوری کسب و کار با نقش ریسک پذیری سازمانی در شرکت های کوچک و متوسط | نوآوری در مدلهای کسب و کار می تواند منجر به بهبود عملکرد مالی کسب و کارها شود. |
الاسکار1 2023 | قابلیتهای نوآوری به عنوان میانجی بین تجزیه و تحلیل کسب و کار و عملکرد شرکت | 1) تأثیر قابل توجه عوامل سازمانی بر عملکرد2) عدم هرگونه تأثیر مثبت عوامل فناوری بر عملکرد3) میانجی بودن قابلیت های نوآوری میان عوامل فناوری و عملکرد |
اوردو و دنهی2 2023 | نقش ذهن آگاهی سازمانی در رایانش ابری و عملکرد شرکت: مورد سازمانهای کنیایی | ارتقای قابلیتهای ذهن آگاهی در سازمان برای بهره مندی از نوآوری های فناوری اطلاعات |
ایولا، آلزوبی و داپا 2023 | تأثیر جهت گیری یادگیری بر عملکرد کارآفرینی: نقش نوآوری مدل کسب و کار و تمایل به ریسک | 1) تاثیر مثبت جهت گیری یادگیری بر نوآوری مدل کسب و کار و عملکرد کارآفرینی 2) نوآوری مدل کسب و کار علاوه بر تأثیر مثبت بر عملکرد کارآفرینی، در رابطه میان جهت گیری یادگیری و عملکرد کارآفرینی نقش میانجی را ایفا می نماید.3) ریسک پذیری تعدیل کننده ارتباط میان نوآوری مدل کسب و کار و جهتگیری یادگیری و نیز تعدیلکننده میان جهت گیری یادگیری و عملکرد کارآفرینی میباشد. |
آربان و ماتلا3 2022 | رابطه بین نوآوری و مدیریت دانش: تمرکز بر عملکرد شرکت در بخش مهمان‌نوازی | شیوههای مدیریت دانش به عنوان یک محرک مهم عملکرد شرکت محسوب شده، رابطه مثبت نوآوری میانجی رابطه میان مدیریت دانش و عملکرد شرکت میباشد و لازم است که مدیریت دانش در ارتباط با نوآوری به کار گرفته شود تا تأثیر مثبتی بر عملکرد شرکت داشته باشند. |
الطویل و الحواری4 2021 | نقش واسطهای قابلیت نوآوری در رابطه بین چابکی استراتژیک و عملکرد سازمانی | چابکی استراتژیک بر عملکرد و قابلیت نوآوری تأثیر معناداری دارد و در رابطه میان چابکی استراتژیک و عملکرد سازمانی قابلیت نوآوری، میانجی می باشد. |
بهاتی و همکاران 2021 | سوابق و پیامدهای نوآوری مدل کسب و کار در صنعت IT5 | 1) نوآوری مدل کسب و کار به طور قابل توجهی به ظرفیت جذب دانش، چابکی و ذهن آگاهی مدیریت ارشد بستگی دارد2) نوآوری مدل کسب و کار به عنوان یک متغیر میانجی در رابطه بین این عوامل و عملکرد کسب و کار ایجاد شد. |
سینگ6 و همکاران 2021 | ای مدیریت منابع انسانی مبتنی بر دانش و عملکرد نوآوری: نقش سرمایه اجتماعی و تسهیم دانش | 1)اشتراک گذاری دانش واسطه تأثیر سرمایه اجتماعی بر عملکرد نوآوری است2) شیوههای دانش محور مدیریت منابع انسانی از طریق نقش واسطه سرمایه اجتماعی و اشتراک گذاری دانش روی عملکرد نوآوری تأثیر می گذارد. |
کلاوس7 و همکاران 2019 | چابکی استراتژیک، نوآوری مدل کسب و کار و عملکرد شرکت: یک بررسی تجربی | 1) نقش میانجی نوآوری مدل کسب و کار در رابطه میان چابکی استراتژیک و عملکرد سازمانی 2) چابکی استراتژیک با نوآوری مدل کسب و کار ارتباط مثبتی دارد و آشفتگی محیطی این رابطه را تقویت می کند3) میان پیشنهاد ارزش و خلق ارزش با عملکرد رابطه مثبتی وجود داشته درحالیکه میان جذب ارزش و عملکرد ارتباط منفی وجود دارد. |
[1] 4. Alaskar 1.Information Technology
[2] 5.Oredo& Dennehy 2. singh
[3] 6. Urban & Matela 3. Clauss
[4] 7. Altaweel & Al-Hawary
مرور ادبیات داخلی و خارجی نشان میدهد که با وجود اهمیت زیاد نقش متغیر نوآوری مدل کسب و کار در عملکرد، تاکنون مطالعه جامعی تأثیر تمامی متغیرهای موجود در تحقیق حاضر و به تبع آن مدلی که در ادامه آورده شده را به صورت یکجا مورد بررسی قرار ندادهاند. در ایران شرکتهای کوچک و متوسط به دلیل دارا بودن پتانسیلها و قابلیت بالا در کمک به اقتصاد کشور و نقشی که در تولید و ارائه خدمات ایفا میکنند مهم هستند و باید عواملی که به نوآوری مدلهای کسب و کار کمک میکند و بهبود عملکرد را در این سازمانها موجب میگردد تقویت نماییم، لذا مطالعه این عوامل در شرکتهای کوچک و متوسط و تلاش برای موفقیت این سازمانها ضروری به نظر میرسد.
3- روششناسی پژوهش
با توجه به اینکه پژوهش حاضر به دنبال شناسایی تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد سازمان با تاکید بر نقش میانجی نوآوری مدل کسب و کار در شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان میباشد از لحاظ هدف، کاربردی بوده، از منظر متغیر کمی میباشد، از لحاظ زمان مقطعی بوده چون به دنبال آن است تا وضعیت متغیرها را در یک زمان مشخص مورد بررسی قرار دهد و از منظر طرح تحقیق، توصیفی _ پیمایشی میباشد. براساس مبانی نظری مطرح شده، در ادامه، مدل مفهومی تحقیق و ابعاد آن و فرضیهها آورده شده است.
شکل 1. مدل مفهومی تحقیق
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 220 |
1. ظرفیت جذب دانش، چابکی سازمانی و ذهن آگاهی مدیریت ارشد بر عملکرد با میانجیگری نوآوری مدل کسب و کار تأثیر معناداری دارد.
2. ظرفیت جذب دانش بر نوآوری مدل کسب و کار
شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان تأثیر معناداری دارد.
3. چابکی سازمانی بر نوآوری مدل کسب و کار شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان تأثیر معناداری دارد.
4. ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال بر نوآوری مدل کسب و کار شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان تأثیر معناداری دارد.
5. نوآوری مدل کسب و کار بر عملکرد شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان تأثیر معناداری دارد.
6. ظرفیت جذب دانش بر نوآوری مدل کسب و کار
شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان با تعدیلگری ریسکپذیری سازمانی تأثیر معناداری دارد.
7. نوآوری مدل کسب و کار بر عملکرد شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان با تعدیلگری پایداری سازمانی تأثیر معناداری دارد.
جامعه آماری این پژوهش مدیران، کارشناسان و خبرگان و صاحبنظران شرکتهای کوچک و متوسط واقع شده در شهرکهای صنعتی استان کردستان بوده، که تعداد این شرکتها در کل 830 واحد می باشد و طبق اطلاعات بدست آمده از این تعداد 274 واحد آن تعطیل هستند، نمونه آماری این تحقیق، کارشناسان، مدیران، صاحبنظران و خبرگان شرکتهای کوچک و متوسط با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای بوده است. به دلیل دسترسی نداشتن به حجم جامعه، حجم نمونه براساس فرمول کوکران برای جامعه نامحدود، 244 تعیین شده (0.5P= و E~ 0.0627) و با توجه به روش نمونهگیری، پرسشنامه توزیع گشته است. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش شامل مطالعات کتابخانهای و مطالعات میدانی بوده؛ مطالعات کتابخانهای در برگیرندهی مقالات، کتابها، سایتهای معتبر علمی داخلی و خارجی و ژورنالهای مرتبط با موضوع است. در پژوهش حاضر برای متغیرهای جذب دانش (AC) متشکل از سیزده گویه، چابکی سازمانی (OA) شامل شش سنجه، ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال(TMM) متشکل از سه سنجه، نوآوری مدل کسب و کار(BMI) شامل نه گویه، عملکرد شرکت (FP) با در نظر گرفتن عملکرد بازار با چهار سنجه از پرسشنامه بهاتی و همکاران (2021) بهره برده شده است. برای ریسکپذیری سازمانی از پرسشنامه هاک دوپگن و همکاران (2021) شامل چهار سنجه و در نهایت اندازهگیری پایداری شرکت از پرسشنامه پدرسن، گووزدز و هواس1 (2018) متشکل از ده گویه استفاده گردیده است و برای تمامی سوالات از طیف پنج تایی لیکرت (از یک کاملا موافقم تا پنج کاملا مخالفم) بهره گرفته شده است. روایی محتوایی و روایی صوری در پرسشنامه این پژوهش توسط استاد راهنما و خبرگان تأیید شده است برای بررسی قابلیت اعتماد پرسشنامه از معیار ضریب آلفای کرونباخ، استفاده گردیده و پایایی آن به تأیید رسیده است.
جدول 2. متغیرها، ابعاد تحقیق
متغیرها | شاخص | منبع |
ظرفیت جذب دانش | اکتساب دانش |
بهاتی و همکاران(2021) |
جذب دانش | ||
تبدیل دانش | ||
بهره برداری از دانش | ||
چابکی سازمانی | تعدیل عملیاتی | بهاتی و همکاران(2021) |
سرمایهگذاری بازار | ||
ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال |
| بهاتی و همکاران(2021) |
نوآوری مدل کسب و کار | خلق ارزش | بهاتی و همکاران (2021) لطیفی و همکاران (2021) |
تحویل ارزش | ||
کسب ارزش | ||
عملکرد سازمانی |
| بهاتی و همکاران(2021) |
ریسک پذیری |
| هاک دوپگن و همکاران2021) |
پایداری | اقتصادی | پدرسن، گووزدز و هواس (2018) |
اجتماعی | ||
زیست محیطی |
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 221 |
آمار توصیفی
در این پژوهش پس از بررسی ویژگیهای جمعیت شناختی مربوط به پاسخدهندگان مشخص گردید که از تعداد 244 پرسشنامه (حضوری و آنلاین) توزیع شده در شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان درصد فراوانی مربوط به زنان 36.5 درصد و مردان 63.5 درصد بوده، افراد در بازه سنی 20- 35 سال، با درصد فراوانی 49.2، بیشترین افراد حاضر در نمونه آماری، افراد 35- 50 سال، 43.4 درصد از پاسخدهندگان و در نهایت افراد بالای 50 سال، با درصد فراوانی 7.4 کمترین حجم نمونه آماری را تشکیل دادهاند. از میان یازده سمت سازمانی، کارشناسان با 52 درصد بیشترین حجم نمونه آماری و مدیر محصول با 0.4 درصد کمترین حجم نمونه آماری را به خود اختصاص دادهاند. 41 درصد متعلق به شرکتهای تولیدی بوده و در شرکتهای خدماتی 30.7 درصد به پرسشنامه پاسخ دادهاند و
شرکتهای بازرگانی با 28.3 درصد دارای کمترین درصد فراوانی بودهاند. در آخرین بخش آمار توصیفی، انحراف معیار متغیرهای پژوهش محاسبه گردید که عملکرد سازمانی دارای بیشترین انحراف معیار و نوآوری مدل کسب و کار کمترین انحراف معیار را دارا میباشد. و چون طبق طیف لیکرت پرسشنامهی تحقیق، دامنهی میانگینها از 1 تا 5 بوده و حد وسط نمرات 3 میباشد، به مطلوب نبودن متغیرهای پژوهش در این سازمانها به صورت توصیفی پی برده شد.
جدول 3. آمارتوصيفي متغير‌هاي پژوهش
متغیر | میانگین | انحراف معیار |
ظرفیت جذب دانش | 2.0293 | 0.54971 |
چابکی سازمانی | 2.1189 | 0.67906 |
توجه مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال | 2.2650 | 0.85900 |
نوآوری مدل کسب و کار | 1.8643 | 0.48280 |
عملکرد سازمانی | 2.5010 | 0.93418 |
ریسک پذیری | 2.7090 | 0.70140 |
پایداری | 2.4631 | 0.85136 |
پایایی و روایی پژوهش
در بخش آمار استنباطی از مدلسازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی در نرمافزار SMART PLS4 بهره گرفته شده است؛ برای اطمینان از درست بودن انتخاب شاخصهای سنجش، از مقادیر بارهای عاملی متغیرهای آشکار کمک گرفته میشود. مقدار بارهای عاملی هر کدام از متغیرها، پایایی هر یک از گویهها را نشان داده و حداقل مقدار قابل قبول برای بارهای عاملی 0.3 بوده، بارهای عاملی0.4 سطح معناداری متوسط و بالاتر از 0.5 سطح معناداری قوی و مطلوب میان متغیرهای مشاهده شده هستند(عباسی اسفنجانی، 1396). چنانچه مقدار بار عاملی شاخصی از 0.3 کمتر شد، آن شاخص حذف میشود. بار عاملی همه شاخصها به استثنای OTS4 که مقدار آن منفی یعنی 0.560- شد، بالای 0.4 بوده که حاکی از سطح معناداری متوسط و بالا میباشد، بنابراین با توجه به پایین بودن مقدار بار عاملی OTS4 کمتر از حد قابل قبول، این شاخص حذف شده است.
متغیر |
آلفای کرونباخ | پایایی ترکیبی | میانگین واریانس استخراج شده(AVE) |
KAC | 0.858 | 0.883 | 0.400 |
OA | 0.791 | 0.851 | 0.490 |
TMM | 0.859 | 0.914 | 0.780 |
BMI | 0.823 | 0.864 | 0.415 |
FP | 0.867 | 0.909 | 0.713 |
OTS | 0.942 | 0.951 | 0.660 |
CS | 0.813 | 0.889 | 0.728 |
شکل2. ضریب بار عاملی اولیه پژوهش
برای سنجش روایی همگرایی که همان همبستگی قابل توجه شاخصهای یک سازه در قیاس با شاخصهایی که در سازههای دیگر قرار دارند از میانگین واریانس استخراج شده یا AVE استفاده شده، مقدار مناسب برای AVE از نظر مگنر و همکاران 0.4 به بالا می باشد و روایی همگرایی قابل قبول را نشان میدهد، چنانچه AVE برای متغیری پایینتر از این مقدار شد، باید سوال مربوط به آن متغیر که نسبت به سایر سوالات بار عاملی کمتری را دارد حذف شود (داوری و رضازاده، 1396). در این پژوهش، AVE متغیر ظرفیت جذب دانش، مقداری کمتر از 0.4 یعنی 0.371 بدست آمد، ابتدا با حذف سوال یک این متغیر که بار عاملی کمتری داشت مقدار AVE به 0.387 رسید که نسبت به مقدار مطلوب همچنان پایینتر بوده، سپس مجددا با حذف سوال4 که بارعاملی آن نسبت به سایر سوالات این متغیر کمتر بود مقدار آن به 0.4 افزایش یافت که حاکی از روایی همگرای مطلوب را دارد. متغیرهای دیگر در این پژوهش از روایی مناسب برخوردار هستند.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 222 |
جدول4. پایایی و روایی پژوهش
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 223 |
[1] 1. Pedersen, Gowzdz and Hvass
[2] 1. Baah, Acquah and Ofori
ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال | ریسک پذیری | چابکی | ظرفیت جذب دانش | عملکرد | پایداری | نوآوری مدل کسب و کار |
|
|
|
|
|
|
| 0.644 | نوآوری مدل کسب و کار |
|
|
|
|
| 0.812 | 0.359 | پایداری |
|
|
|
| 0.844 | 0.482 | 0.302 | عملکرد |
|
|
| 0.633 | 0.349 | 0.494 | 0.646 | ظرفیت جذب دانش |
|
| 0.700 | 0.628 | 0.430 | 0.471 | 0.538 | چابکی |
| 0.853 | 0.249 | 0.223 | 0.259 | 0.235 | 0.258 | ریسک پذیری |
0.883 | 0.282 | 0.499 | 0.572 | 0.322 | 0.496 | 0.470 | ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال |
جدول 5. روایی واگرا روش فورنل لارکر
برازش کلی مدل
جهت اطمینان از اعتبار اندازهگیری و قابلیت اطمینان، برازش کلی مدل مفهومی با 1GOF ارزیابی گردید، سه مقدار 0.01، 0.25 و 0.36، نشان دهنده برازش ضعیف، متوسط و قوی مدل است (اسلام2 و همکاران 2022). همانگونه که از فرمول زیر پیداست برای بدست آوردن این معیار ابتدا میانگین مقادیر اشتراکی هر سازه و نیز میانگین ضریب تعیین(R2) را محاسبه نموده، سپس جذر این عدد بدست آورده شده است، لازم به ذکر است که مقادیر اشتراکی برابر با میانگین واریانس استخراج شده میباشد:
GOF = √average (Commonality) × average (R2) =√0.598×0.356 = 0.461
این معیار برای مدل مفهومی تحقیق 0.461 بدست آمد و نشان از برازش قوی مدل دارد.
يافته‌هاي حاصل از آمار استنباطي
پس از برازش مدل مفهومی تحقیق که خود متشکل از سه بخش مدل بیرونی (اندازهگیری)، مدل درونی (ساختاری) و برازش کلی مدل تحقیق، نوبت به آزمون فرضیههای پژوهش
میرسد. برای آزمودن فرضیههای تحقیق از روش مدلسازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی بهره گرفته شده است؛ برای معنادارای فرضیهها از آزمون معناداری Z یا بوت استرپینگ کمک نموده؛ بدین صورت اگر مقدار T مربوط به هر یک از مسیرها از 1.96 بیشتر باشد، معنیدار بودن مسیر مربوطه در سطح اطمینان 95% را نشان داده و فرضیه مربوط به آن تایید میگردد. همچنین شدت تأثیرات با استفاده از ضرایب استاندارد شده مسیر که میزان تأثیر مستقیم متغیرها بر هم سنجیده شده و در خروجی مدل با استفاده از دستور PLS Algoritm نشان داده
میشود، بدست آمده است.
شكل3. ضرايب معناداري Z
شکل 4. ضرايب مسيرفرضیات پژوهش
پس از تحلیل دادهها و آزمودن فرضیهها، با توجه به نتایج بدست آمده از هرکدام از فرضیات، تلاش شده است تا تفسیر دقیق و جامعی درخصوص یافتهها صورت پذیرد.
فرضیه اول: برای آزمودن این فرضیه، تأثیر هر یک از متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته را با میانجیگری نوآوری مدل کسب و کار مقدار Z معناداری حاصل از آزمون سوبل در سه مرتبه با توجه به فرمول زیر محاسبه گردید:
2.0283
Z معناداری با وجود متغیر مستقل ظرفیت جذب دانش 2.0283 و بیشتر از 1.96 بدست آمد و در سطح اطمینان 95 درصد این نتیجه حاصل شدکه ظرفیت جذب دانش بر عملکرد با میانجیگری نوآوری مدل کسب و کار تأثیر معناداری دارد و متغیر نوآوری مدل کسب و کار نقش میانجیگری کامل را داراست که با نتایج حاصل از پژوهش بهاتی و همکاران (2021) و رشنوادی، صادق وزیری و نصرت پناه (1400) هم راستا میباشد. در عملکرد نوآورانه، اشتراک دانش مهم ترین عامل است، بهرهگیری از دانش جدید یافتن راهحلهای مرتبط و جدید را ممکن میسازد (سینگ و همکاران، 2021). این در حالی است که گیمز و رندی3(2019) نشان دادند که نوآوری میانجی میان مدیریت دانش و عملکرد مالی نیست. آییولا، آلزوبی و داپا (2023) به این نتیجه رسیدند که شرکتهای نوپا با
بهرهگیری از نوآوری مدل کسب و کار حاصل از دانش کسب شده عملکرد بالاتری عایدشان میشود.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 224 |
مقدار Z معناداری حاصل از آزمون سوبل با وجود متغیر مستقل چابکی سازمانی، 1.638 و کمتر از 1.96 بدست آمد که نشان از عدم تاثیر معناداری متغیر چابکی سازمانی بر عملکرد با میانجی نوآوری مدل کسب کار دارد و با نتایج بدست آمده در پژوهش بهاتی و همکاران (2021) الطویل و الحواری (2021)، برند4 و همکاران (2021)، رشنوادی، صادق وزیری و نصرت پناه (1400) و کلاوس و همکاران (2019) مغایرت دارد. از دلایل رد این قسمت از فرضیه
میتوان گفت هنگامی که سازمانها با عدم قطعیتهای محیطی، نظیر تغییر سطح تقاضا، اختلالات بازار و مشکلات تامینکنندگان مواجه میشوند، سرعت عمل کافی در تولید و یا خدمات را نداشته و نمیتوانند نیازهای مشتریان را در سطح مطلوبی برآورده سازند و اگر بهبود عملکرد آنان هنگام مواجهه با این تغییرات در گرو تجدید مدل کسب و کار باشد به آن توجهی نمیکنند.
= 1.144
مقدار Z معناداری حاصل از آزمون سوبل با وجود متغیر مستقل ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال از 1.96 کمتر بوده و 1.144 محاسبه گردید که نشان از عدم میانجیگری نوآوری مدل کسب و کار میان ذهن آگاهی مدیریت ارشد نسبت به تحولات دیجیتال و عملکرد سازمانی دارد. یافتههای این قسمت از فرضیه با پژوهش بهاتی و همکاران (2021) مغایرت دارد همچنین الاسکار (2023) در پژوهش خود دریافت زمانی که
قابلیتهای نوآوری واسطه میان عوامل فناوری و عملکرد میشود تاثیر مثبتی بر رابطه میان این دو دارد و با یافتههای این فرضیه همخوانی ندارد. نتایج پژوهش دیگری نشان داد نوآوری ارزش پیشنهادی به صورت مستقیم و نیز غیرمستقیم با واسطهگری ایجاد ارزش و نوآوری جذب ارزش به صورت مستقیم و غیرمستقیم با عملکرد راهاندازی دیجیتال ارتباط دارد و با نتایج این فرضیه در تضاد است(گئو و همکاران ، 2022). هیبک5(2023) نشان داد که در تحولات دیجیتال، مهارتهای رهبری مدیران، بر خلاف مهارتهای کارآفرینی آنان بر عملکرد سازمانی چه به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم تاثیرگذار نیست. نوآوری مدل کسب و کار از طریق تحولات دیجیتالی بر عملکرد
شرکتهای کوچک و متوسط تاثیر مثبتی دارد. نتایج مطالعه اوردو و دنهی (2023) حاکی از ارتباط مثبت نقش ذهن آگاهی سازمانی به عنوان میانجی در رابطه میان پذیرش رایانش ابری و عملکرد شرکت است. رد این قسمت از فرضیه میتواند به این دلیل باشد که مدیریت ارشد قادر به
پیشبینی دقیق در خصوص تحولات دیجیتالی که مرتبط با کسب و کارشان است نبوده و یا نسبت به آن اهمیتی
نمیدهد، همچنین تیم مدیریت را قبل از تصمیمگیری درباره تحولات دیجیتالی که قرار است در برنامه استراتژیک شرکت گنجانده شود مطلع نمیکند و در نتیجه عملکرد سازمان مختل میگردد.
فرضیه دوم: نتایج حاصل از این فرضیه نشان داد که ضریب استاندارد شدهی مسیر میان این دو متغیر 0.457 به این معناست که ظرفیت جذب دانش 45.7 درصد از تغییرات نوآوری مدل کسب و کار را تبیین میکند و مقدار Z معناداری میان متغیر ظرفیت جذب دانش و نوآوری مدل کسب و کار بیشتر از 1.96 یعنی 7.130 بدست آمد، بنابراین در سطح اطمینان 95 درصد این فرضیه تایید گردید و با نتایج حاصل از پژوهش رشنوادی، صادق وزیری و نصرت پناه (1400) و بهاتی و همکاران (2021) هم راستا میباشد. درحالیکه میروشنچنیکوا و همکاران(2021) پی بردند که نوآوری مدل کسب و کار تنها به ظرفیت جذب بالقوه بستگی دارد و ظرفیت جذب تحقق یافته به عنوان یک پیش نیاز برای نوآوری مدل کسب و کار به شمار نمیرود زیرا کسب و جذب دانش نسبت به تبدیل و بهرهبرداری از دانش، اهمیت بیشتری برای سازمانها دارد. هاک دوپگن و همکاران (2021) در پژوهش خود دریافتند که میان قابلیتهای مدیریت دانش داخلی و نوآوری مدل کسب و کار تاثیر معناداری وجود ندارد و قابلیتهای دانش خارجی در تحریک BMI موثر است.ون دلفت6و همکاران، (2019) پی بردند که بهرهگیری از دانش جهانی به سازمانها در کشف نوآوریهای مدل کسب و کار کمک نموده آنها را قادر
میسازد قبل از ارائه یک مدل کسب و کار منتخب به بازار، مشروعیت داخلی و خارجی را کسب نمایند.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 225 |
یافتههای تحقیق کلابی (1402) در راستای این پژوهش میباشد و افزایش چابکی، سازمان را قادر به سازگاری با تحولات و رویدادهای پیشبینی نشده مینماید و باعث نوآوری در مدل کسب و کار خواهد گردید. مطابق با نتیجه این فرضیه، چابکی استراتزیک توانایی دسترسی به منابع جدید و یکپارچهسازی منابع، شناخت محیط خارجی به وسیله حساسیت استراتژیک و تعهد کامل جهت مقابله با چالشهای خارجی برای تشویق نوآوری را داشته، بنابراین چابکی استراتژیک بر قابلیت نوآوری تاثیر مثبتی دارد (الطویل و الحواری، 2021). در مطالعه دیگری، چابکی ناشی از قابلیت های پلتفرم دیجیتال شرط اساسی در بهبود نوآوری و ایجاد تغییرات استراتژیک با توجه به مدلهای فعلی محسوب شده و چابکی عملیاتی عامل افزایش نوآوری مدل کسب و کار است (ترویس7 و همکاران 2023).
میتوانند ایده آینده را به وسیله خلاقیت و طرز فکر نوآورانه به واقعیت کسب و کار امروز مبدل نمایند. نیو، پارک و جونگ8 (2022) در پژوهش خود دریافتند که رهبری دیجیتال بر نوآوری سازمانی تاثیر مثبتی دارد؛ و در بلندمدت میتوان شاهد بهبود و توسعه سازمان بود.
یافتههای حاصل از پژوهش بشیر و ورما9 (2019) حاکی از این است که تحولات دیجیتالی عامل مهمی در نوآوری مدل کسب و کار محسوب میشوند و لازم است BM نوآوریهای تکنولوژیکی را پشتیبان بکند، زیرا فناوری ایجادکنندهی ارزش نیست بلکه ارزش توسط نوآوری مدل کسب و کار خلق میشود. سیاچی و پنکو10 (2023) در پژوهش خود دریافتند که تحولات دیجیتالی خارجی گرا(ExtDT) بر نوآوری مدل کسب و کار تاثیر مثبت و قابل توجهی دارد، اثربخشی فناوریهای دیجیتالی جهت کسب نوآوری مدل کسب و کار به محیط تجاری و رقابتی شرکت بستگی دارد، اما بالا رفتن عدم قطعیت محیطی و احتمال افزایش خطر تصمیمگیریهای نامنظم، ممکن است نوآوری مدل کسب و کار شکست بخورد و تنها اتخاذ فناوریهای دیجیتال برای نوآوری مدل کسب و کار کافی نیست در این هنگام، نقش تجزیه و تحلیل دادههای بزرگ (BDAC) به دلیل کاهش عدم قطعیت از طریق ارائه دانش کافی، تخصصیسازی بالا، ممانعت از بهبود رقبا در عدم قطعیتهای بالای محیطی، شایستگیهای مکمل در نوآوری مدل کسب و کار برجسته تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 226 |
میباشند.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 227 |
فرضیه ششم: یافتههای حاصل از این فرضیه نشان داد که ضریب استاندارد مسیر برای این متغیر0.029 و z معناداری، مقداری کوچکتر از 1.96 و 0.515 بدست آمد که با این تفاسیر ریسکپذیری سازمانی میان ظرفیت جذب دانش و نوآوری مدل کسب و کار تعدیلگر نمیباشد. یافتههای حاصل از هاک دوپگن و همکاران (2021) نشان داد که تحمل ریسکپذیری بالا، رابطه مثبت میان مدیریت دانش خارجی و نوآوری مدل کسب و کار را تقویت میکند و این رابطه در مورد شرکتهای ریسکگریز صدق نمیکند، در واقع نوآوری مدل کسب و کار در شرکتهای دارای تحمل ریسک پایین، به وسیله قابلیتهای مدیریت دانش داخلی تقویت میگردد و عمده تمرکز این شرکتها روی کارایی بیشتر است و ممکن است تمایلی به تغییر اساسی در منطق اصلی کسب و کار موجود خود نداشته باشند. در همین راستا ریسکپذیری با استفاده کارآمد از دانش جدید حاصل شده به شیوه یادگیری در تقویت نوآوری مدل کسب و کار نقش مهمی را ایفا میکند و ارتباط میان یادگیری و BMI را تعدیل
مینماید (آییولا، آلزوبی و داپا، 2023). در پژوهش دیگری، ریسکپذیری ارتباط میان قابلیتهای نوآوری و عملکرد صادراتی را تعدیل میکند (رینگو، تگامبواج و کازوگو، 2023) .با این حال قربانی اسفهلان (1400) در پژوهش خود پی برد که ریسکپذیری سازمانی بر رابطه میان قابلیت مدیریت دانش و نوآوری مدل کسب و کار تاثیرگذار نبوده و فاقد نقش تعدیلگری میباشد که تا حدودی با یافتههای حاصل از این پژوهش همخوانی دارد. در پژوهشی که توسط مای، دو و فان12 (2022) انجام گرفت و ابعاد یادگیری سازمانی یعنی کسب، توزیع و تفسیر دانش نقش متغیرهای میانجی را ایفا نمودند، این نتیجه به دست آمد که
ریسکپذیری با کسب و توزیع دانش هیچ ارتباطی نداشته ولی با تفسیر دانش ارتباط معناداری دارد، در حقیقت، تشویق رهبران به کسب و توزیع دانش در سازمان ارتباطی با میزان تمایل آنان به ریسک ندارد و ریسکپذیری رهبران فقط تعیینکننده نحوه انتشار و تفسیر اطلاعات و دانش در سازمان میباشد. همچنین با وجود ارتباط مثبت و معنادار میان ریسکپذیری و نوآوری کسب و کار، ارتباط میان ریسکپذیری و نوآوری کسب و کار با میانجیگری کسب، توزیع و تفسیر دانش معنیدار نمیباشد. یافتههای گیمز و رندی (2019) نشان داد در کاهش نتایج منفی نوآوری، دانش و ریسکپذیری نقش مهمی را ایفا میکنند و کسب و کارها هنگام مواجهه با تغییرات علاوه بر مدیریت دانش به ریسکپذیری نیز نیاز دارند، ترکیب این دو در کنار هم علاوه بر نوآوری عملکرد مالی درSMEها را نیز بهبود میبخشند. جیاکون و مگنوسون (2022) در پژوهش خود دریافتند که تمایل به ریسکپذیری میانجی حمایت از نوآوری و عملکرد نوآوری نیست و فرآیندهای نوآوری تثبیت شده در سازمان تاثیر مثبتی بر ریسکپذیری ندارند. مدلهای فرآیندی به دلیل ارزیابیهای مکرر ریسکپذیری، بر محدود نمودن ریسکها تاکید زیادی دارند حتی انواع جدید این مدلها که نسبت به مدل های قدیمی، قابلیت انعطافپذیری بیشتر و سازگاری با عدم قطعیت زیاد دارند با وجود محافظت از کارایی نوآوری بر اثربخشی نوآوری تاثیر منفی دارند. برای رد این این فرضیه میتوان اینگونه استنباط کرد که
SMEهای استان کردستان عموما به فعالیتهای
مخاطرهآمیز تمایلی نداشته و ترجیح میدهند تصمیماتی را در سازمان اتخاذ نمایند که با وجود بازدهی کمتر، مطمئنتر باشد.
مییابد و پایداری و BMI به خودی خود نقشی در افزایش
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 228 |
زیست محیطی یک شرکت تاثیر مثبت قابل توجهی دارد و اگر برای این شیوهها سرمایهگذاریهای مناسبی صورت بگیرد به عملکرد برتر شرکت و مزیت رقابتی میانجامد (نایپ15 و همکاران، 2019). عدم تایید این فرضیه نشان میدهد که در شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان منابع و سرمایهگذاری زیادی برای پایداریهای اجتماعی و زیست محیطی اختصاص داده نمیشود، به اندازهگیری ابعاد اجتماعی و زیست محیطی در شرکت و گزارش آنها توجهی نمی شود، برای جایگزین کردن مواد با آلایندگی کمتر به جای مواد مضر و دارای آلایندگی، زیاد تلاشی صورت
نمیگیرد، به اثرات اجتماعی و زیست محیطی در
تصمیمگیریهای مدیران اهمیت نمیدهند، آموزش برای ابعاد پایداری زیست محیطی و اجتماعی چندان مهم نبوده و به ترویج رفتارهای سازگار با محیط زیست و نیز رفتارهای اجتماعی نمیپردازند، البته لازم است این مساله به شکل بنیادی مورد بررسی قرار بگیرد.
نتایجی که از این تحقیق بدست آمد در برگیرنده مفاهیم و توصیههای مهمی به سیاستگذاران، مدیران، کارشناسان در شرکتهای کوچک و متوسط استان کردستان برای بهبود عملکرد از طریق نوآوری مدل کسب و کار و توجه به متغیرهای دیگر ارائه داد، در همین راستا پیشنهاد میگردد: 1) توجه ویژه به نوآوری مدل کسب و کار بیش از گذشته همگام با ظهور تکنولوژیهای پیشرفته، تغییر در تقاضای مشتریان و کوتاهتر شدن چرخههای عمر فناوری و رقابت شدید 2) همکاری با شرکای پیشرو برای کسب و جذب هر چه بیشتر دانش خارجی به صورت مداوم، لحاظ نمودن این دانش در فرآیندهای سازمانی، اشتراکگذاری دانش، آموزش به کارکنان برای تقویت ظرفیت جذب دانش.3) برنامهریزی و تلاش برای ایجاد سازمانی انعطافپذیرتر نسبت به تغییرات محیطی برای ممانعت از عملکرد پایین و غافلگیری هنگام مواجه شدن با عدم قطعیتهای محیطی4) سرمایهگذاریهای مناسبی درخصوص تحولات دیجیتالی، مطالعه فرآیندهای توسعه در عصر دیجیتال و همکاری با شرکتهای متخصص در زمینه فناوریهای دیجیتال برای پیشبینی دقیقتر و اطمینان ایجاد ارزش در نتیجه این تحولات و همسو بودن با برنامه استراتژیک شرکت، تخصیص منابع مورد نیاز
فناوریهای دیجیتالی اعم از انسانی، مالی و فناوری، تقویت مهارتهای مورد نیاز با برگزاری کلاسها و کارگاههای آموزشی در کارکنان و تلاش برای ارتقای سواد دیجیتالی در سازمان و فرهنگ مرتبط با آن و مشورت و نظرخواهی در خصوص تصمیمگیریهای تحولات دیجیتالی با سایر مدیران 5) در سازمان فضایی را ایجاد کنند تا از ریسکهای منطقی کارکنان حمایت شود و کارکنان اطمینان خاطر پیدا کنند در صورت بروز اشتباهات تا حد معینی محکوم نخواهند شد و در سطوح ریسکپذیری بالا، سرمایهگذاریهای بیشتری در کسب و بهرهبرداری از دانش خارجی صورت بگیرد.6) پیشنهاد میشود سازمانها برای دستیابی به رشد و عملکرد پایدار سازمانی علاوه بر توجه به شاخصهای اقتصادی به شاخصهای اجتماعی و زیست محیطی توجه ویژهای داشته باشند در تصمیمگیریهای مهم سازمانی آن را لحاظ نمایند، با اختصاص منابع برای این شاخصها، برگزاری کارگاههای آموزشی و اطلاعرسانیهای منظم، تخصیص پاداش به مشارکت در زمینه اجتماعی و زیست محیطی، ترویج این رفتارها برای مصرفکننده از طریق تبلیغات، اطلاعرسانی و ارائه محصولاتی در راستای این اهداف، پایداری در سازمان خود را ارتقا بخشند و از طریق اندازهگیری و گزارش بهبودهای اجتماعی و زیست محیطی از رعایت این
شاخصها در سازمان اطمینان حاصل کنند. 7) برای برخورداری از عملکرد بالا وضعیت تامینکنندگان،
عرضهکنندگان و رقبا را در بازار به صورت مداوم مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهند.
پیشنهادهايي برای پژوهشهای آتی
در طرح های پژوهشی آتی به پژوهشگران توصیه میشود سایر ابعاد موضوع مورد مطالعه را با توجه به ضرورت و اهمیت موضوع و توسعه مدل در نظر بگیرند که شامل: 1) تأثیر عوامل موثر بر عملکرد سازمانی با میانجیگری نوآوری مدل کسب و کار و تعدیلگری دو متغیر ریسکپذیری و پایداری در شرکت های کوچک و متوسط واقع در استان کردستان با استفاده از روش کیفی و مصاحبه 2) انجام پژوهش فعلی در سایر استانها و مناطق وسیعتری از کشور به منظور استفاده بردن در جامعه آماری بزرگتر و انجام آن در بازههای زمانی مختلف و یا در سایر شرایط تغییر استراتژیک و تجاری و مقایسه نتایج با یافتههای این تحقیق3) شناسایی موانع تحولات دیجیتالی بر عملکرد و
منابع
1. امینی خیابانی، غلامرضا؛ زارعی، عظیماله و فیض، داود (1400). طراحی مدل نتایج عملکرد و پایداری مبتنی بر نوآوری: تبیین قابلیت دوسوتوانی. مدیریت منابع در نیروی انتظامی، سال نهم، شماره 1، 239-268.
2. خاندوزی، بزرگمهر و ,عرب، علی (1401). بررسی رابطه بازاریابی داخلی، رضایت شغلی، بازاریابی رابطهای، مشتری گرائی و عملکرد سازمانی تاریخ دریافت مقاله. JISM مطالعات میان رشتهای مدیریت بازاریابی ،1(1)، 1- 30.
3. داوري، علي و رضازاده، آرش (1396). مدلسازي معادلات ساختاري با نرمافزار PLS، تهران، جهاد دانشگاهی.
4. رشنوادی، یعقوب؛ صادق وزیری، فراز؛ نصرت پناه، رسول(1400). ارتقای عملکرد سازمان از طریق قابلیتهای
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 229 |
پیشروی نوآوری مدل کسب و کار8) به پژوهشگران پیشنهاد میشود در تحقیقات آتی، نقش ساختار سازمانی و اینرسی را بر متغیرهای پژوهش مورد مطالعه قرار دهند.
محدوديت‌هاي پژوهش
پژوهش حاضر مانند هر پژوهش دیگری دارای
محدودیتهایی بوده که ممکن است نتایج تحقیق را تحت تأثیر قرار داده باشد که عبارتند از: عدم همکاری و عدم اعتماد برخی کارشناسان به پرسشنامه و اجتناب از پاسخ به سوالات، زیاد بودن تعداد سوالات پرسشنامه روند پاسخ به آنها را طولانی میکرد که بر میزان دقت پاسخدهندگان
بیتأثیر نبوده است، پاسخ به سوالات از روی تمایلات شخصی و نه واقعیتهای سازمانی، کم بودن نمونه آماری این پژوهش و عدم آشنایی کافی برخی مدیران و کارشناسان شرکتها با اصطلاحات و مفاهیم به کار رفته در پرسشنامه.
مدیریت دانش، انعطافپذیری استراتژیک و چابکی استراتژیک؛ نقش میانجی نوآوری مدل کسب و کار. فصلنامه مدیریت نوآوری در سازمانهای دفاعی، 4(11)، 79-106.
5. عباسي اسفنجاني، حسين (1396). طراحي الگوي تجاريسازي تحقيقات دانشگاهي با روش مدلسازي معادلات ساختاري حداقل مربعات جزئي. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، 82(1)، 33- 65.
6. علی احمدی، علیرضا و رضایی، حامد(1399). بررسی رابطه میان مولفههای ارزیابی عملکرد سازمانی (مورد مطالعه: سازمان خرید در بخش دولتی). مدیریت فردا،19(63)، 3-18.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 230 |
8. قربانی اسفهلان، وحید(1400). تاثیر قابلیتهای مدیریت دانش بر مدل نوآوری کسب و کار با نقش ریسکپذیری سازمانی در شرکتهای کوچک و متوسط. فصلنامه
چشمانداز حسابداری و مدیریت، 46(4)، 82-93.
9. کلابی، امیر محمد (1402). ارائه مدل تابآوری کسب‌وکار: تبیین نقش نوآوری مدل کسب‌وکار، نوآوری باز، چابکی سازمانی و انعطافپذیری استراتژیک. پژوهشهای کارآفرینی و نوآوری, 2(1)، 46-58.
10. نامدار، مرتضی؛ کمالی، محمد جلال؛ شکوه، زهرا و سلاجقه، سنجر (1401). تاثیر رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی کارکنان آموزش و پرورش استان فارس. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، 16(1)، 1- 26.
11. نوروزی, حسین؛ نصرت‌پناه, رسول و بارانی, صمد. (1401). تأثیر رهبری دیجیتال بر عملکرد شرکتها در محیط‌های پویا: نقش قابلیتهای پویا، نوآوری مدل کسب‌وکار و مزیت رقابتی پایدار. مدیریت بازرگانی, 14(3)، 445-474.
12. وارث، سید حامد؛ محمدیان، ایوب و کارگر شورکی، محمد. (1402). نوآوری مدل کسب‌وکار پایدار در عصر دیجیتال مبتنی بر رویکرد قابلیتهای پویا. مدیریت بازرگانی، 15(1)، 54 - 84.
13. Adewole, O. (2022). “Issues emanating from business impact on climate, environmental sustainability and CSR (Corporate Social Responsibility): steps towards pragmatism in extant realities”:“Brand translation to equity from ‘CSR as a potential tool in climate change mitigation and enhancing financial performances in organizations” Brand translation to equity. International Journal of Corporate Social Responsibility, 7(1), 6.
14. Ajibike, W. A., Adeleke, A. Q., Mohamad, F., Bamgbade, J. A., Nawi, M. N. M., & Moshood, T. D. (2021). An evaluation of environmental sustainability performance via attitudes, social responsibility, and culture: A mediated analysis. Environmental Challenges, 4, 100161.
15. Ajmal, M. M., Khan, M., Hussain, M., & Helo, P. (2018). Conceptualizing and incorporating social sustainability in the business world. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 25(4), 327-339.
16. Alaskar, T. H. (2023). Innovation Capabilities as a Mediator between Business Analytics and Firm Performance. Sustainability, 15(6), 5522.
17. Albayraktaroglu, A. (2023). Strategic Agility, Exaptation, and Business Model Innovation: The Case of an SME. IEEE Transactions on Engineering Management.
18. Alboqami, H. (2023). Boosting Innovation Performance through Business Analytics Capabilities under Different Levels of Turbulence: The Crucial Role of Market Agility. Open Journal of Business and Management, 11(2), 552-569.
19. Al-Mamary, Y. H., & Alshallaqi, M. (2022). Impact of autonomy, innovativeness, risk-taking, proactiveness, and competitive aggressiveness on students’ intention to start a new venture. Journal of Innovation & Knowledge, 7(4), 100239.
20. Al-Nimer, M., Abbadi, S. S., Al-Omush, A., & Ahmad, H. (2021). Risk Management Practices and Firm Performance with a Mediating Role of Business Model Innovation.
21. AlTaweel, I. R., & Al-Hawary, S. I. (2021). The mediating role of innovation capability on the relationship between strategic agility and organizational performance. Sustainability, 13(14), 7564.
22. Angelshaug, M. S., Saebi, T., Lien, L., & Foss, N. J. (2023). Searching wide and deep for business model innovation. Innovation, 1-24.
23. Ávila, M. M. (2022). Competitive advantage and knowledge absorptive capacity: The mediating role of innovative capability. Journal of the Knowledge Economy, 13(1), 185-210.
24. Baah, C., Acquah, I. S. K., & Ofori, D. (2022). Exploring the influence of supply chain collaboration on supply chain visibility, stakeholder trust, environmental and financial performances: a partial least square approach. Benchmarking: An International Journal, 29(1), 172-193.
25. Barinua, V., & Akpan, A. B. (2022). KNOWLEDGE ACQUISITION AND ORGANIZATIONAL PERFORMANCE. KNOWLEDGE ACQUISITION, 8(4).
26. Bashir, M., & Farooq, R. (2019). The synergetic effect of knowledge management and business model innovation on firm competence: A systematic review. International Journal of Innovation Science, 11(3), 362-387.
27. Bashir, M., & Verma, R. (2019). Internal factors & consequences of business model innovation. Management Decision, 57(1), 262-290.
28. Bashir, M., Alfalih, A., & Pradhan, S. (2023). Managerial ties, business model innovation & SME performance: Moderating role of environmental turbulence. Journal of Innovation & Knowledge, 8(1), 100329
29. Bhatti, S. H., Santoro, G., Khan, J., & Rizzato, F. (2021). Antecedents and consequences of business model innovation in the IT industry. Journal of Business Research, 123, 389-400.
30. Bindra, S., Sharma, D., Mishra, H. G., & Bhardwaj, R. (2023). Demystifying the role of absorptive capacity in achieving innovation-based performance: model development and empirical validation. Benchmarking: An International Journal, 30(5), 1734-1756.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 231 |
32. Brand, M., Tiberius, V., Bican, P. M., & Brem, A. (2021). Agility as an innovation driver: towards an agile front end of innovation framework. Review of Managerial Science, 15(1), 157-187.
33. Chatterjee, S., Chaudhuri, R., González, V. I., Kumar, A., & Singh, S. K. (2022). Resource integration and dynamic capability of frontline employee during COVID-19 pandemic: from value creation and engineering management perspectives. Technological Forecasting and Social Change, 176, 121446.
34. Chawewong, K., & Naipinit, A. (2024). Examining the influence of top management green commitment and green intellectual capital on sustainable business performance of Thailand’s thrift and credit cooperatives: The mediating role of collaboration. Journal of Future Sustainability, 4(2), 67-76.
35.Church, A. H., Guidry, B. W., Dickey, J. A., & Scrivani, J. A. (2021). Is there potential in assessing for high-potential? Evaluating the relationships between performance ratings, leadership assessment data, designated high-potential status and promotion outcomes in a global organization. The Leadership Quarterly, 32(5), 101516.
36. Ciacci, A., & Penco, L. (2023). Business model innovation: harnessing big data analytics and digital transformation in hostile environments. Journal of Small Business and Enterprise Development.
37. Cichosz, M., Wallenburg, C. M., & Knemeyer, A. M. (2020). Digital transformation at logistics service providers: barriers, success factors and leading practices. The International Journal of Logistics Management, 31(2), 209-238.
38. Cillo, P., Priem, R. L., Verona, G., & Zanella, P. (2021). Consumer-CEO interaction as catalyst for business model innovation in established firms. Journal of Business Research, 131, 241-253.
39. Clauss, T., Abebe, M., Tangpong, C., & Hock, M. (2019). Strategic agility, business model innovation, and firm performance: an empirical investigation. IEEE transactions on engineering management, 68(3), 767-784.
40. Cuevas-Vargas, H., Parga-Montoya, N., Lozano-García, J. J., & Huerta-Mascotte, E. (2023). Determinants of openness activities in innovation: The mediating effect of absorptive capacity. Journal of Innovation & Knowledge, 8(4), 100432.
41. da Cunha Bezerra, M. C., Gohr, C. F., & Morioka, S. N. (2020). Organizational capabilities towards corporate sustainability benefits: A systematic literature review and an integrative framework proposal. Journal of Cleaner Production, 247, 119114.
42. Dai, D., Han, S., Zhao, M., & Xie, J. (2023). The Impact Mechanism of Digital Transformation on the Risk-Taking Level of Chinese Listed Companies. Sustainability, 15(3), 1938.
43. Das, K. P., Mukhopadhyay, S., & Suar, D. (2022). Enablers of workforce agility, firm performance, and corporate reputation. Asia Pacific Management Review.
44. da Silva Etges, A. P. B., & Cortimiglia, M. N. (2019). A systematic review of risk management in innovation-oriented firms. Journal of Risk Research, 22(3), 364-381.
45. Dsouza, M. P., Shetty, A., Dinesh, T. K., & Damodar, P. (2023). Stimulating employee performance and well-being: a review of mindfulness impact in the hospitality sector. IIMBG Journal of Sustainable Business and Innovation, 1(1), 4-17.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 232 |
47. Evans, S., Vladimirova, D., Holgado, M., Van Fossen, K., Yang, M., Silva, E. A., & Barlow, C. Y. (2017). Business model innovation for sustainability: Towards a unified perspective for creation of sustainable business models. Business strategy and the environment, 26(5), 597-608.
48. F. Ciampi, M. Faraoni, J. Ballerini, and F. Meli, “The co-evolutionary relationship between digitalization and organizational agility: Ongoing debates, theoretical developments and future research perspectives,” Technol. Forecasting Social Change., vol. 176, 2022, Art. no. 121383.
49. Fan, Q., Abbas, J., Zhong, Y., Pawar, P. S., Adam, N. A., & Alarif, G. B. (2023). Role of organizational and environmental factors in firm green innovation and sustainable development: Moderating role of knowledge absorptive capacity. Journal of Cleaner Production, 411, 137262.
50. . Fanaja, R. A., Saputri, M. E., & Pradana, M. (2023). Knowledge as a mediator for innovativeness and risk-taking tolerance of female entrepreneurs in Indonesia. Cogent Social Sciences, 9(1), 2185989.
51. Fawzy, R., & Saad, M. (2023). The Relationship between Agility Drivers, Agility Capabilities and Organizational Sustainability. Journal of Business, 11(2), 101-114.
52. Fjeldstad, Ø. D., & Snow, C. C. (2018). Business models and organization design. Long range planning, 51(1), 32-39.
53. Games, D., & Rendi, R. P. (2019). The effects of knowledge management and risk taking on SME financial performance in creative industries in an emerging market: the mediating effect of innovation outcomes. Journal of Global Entrepreneurship Research, 9(1), 44.
54. García-Lopera, F., Santos-Jaén, J. M., Palacios-Manzano, M., & Ruiz-Palomo, D. (2022). Exploring the effect of professionalization, risk-taking and technological innovation on business performance. Plos one, 17(2), e0263694.
55. Giaccone, S. C., & Magnusson, M. (2022). Unveiling the role of risk‐taking in innovation: antecedents and effects. R&D Management, 52(1), 93-107.
56. Gil-Gomez, H., Guerola-Navarro, V., Oltra-Badenes, R., & Lozano-Quilis, J. A. (2020). Customer relationship management: digital transformation and sustainable business model innovation. Economic research-Ekonomska istraživanja, 33(1), 2733-2750.
57. Guo, Hai, Anqi Guo, and Hongjia Ma. "Inside the black box: How business model innovation contributes to digital start-up performance." Journal of Innovation & Knowledge 7, no. 2 (2022): 100188.
58. Hacklin, F., Björkdahl, J., & Wallin, M. W. (2018). Strategies for business model innovation: How firms reel in migrating value. Long range planning, 51(1), 82-110.
59. Hernita, H., Surya, B., Perwira, I., Abubakar, H., & Idris, M. (2021). Economic business sustainability and strengthening human resource capacity based on increasing the productivity of small and medium enterprises (SMES) in Makassar city, Indonesia. Sustainability, 13(6), 3177.
60. Heubeck, T. (2023). Managerial capabilities as facilitators of digital transformation? Dynamic managerial capabilities as antecedents to digital business model transformation and firm performance. Digital Business, 3(1), 100053.
61. Hock-Doepgen, M., Clauss, T., Kraus, S., & Cheng, C. F. (2021). Knowledge management capabilities and organizational risk-taking for business model innovation in SMEs. Journal of Business Research, 130, 683-697.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 233 |
63. . Idrees, H., Hynek, J., Xu, J., Akbar, A., & Jabeen, S. (2022). Impact of knowledge management capabilities on new product development performance through mediating role of organizational agility and moderating role of business model innovation. Frontiers in Psychology, 13, 950054.
64. Islam, A. N., Mäntymäki, M., Laato, S., & Turel, O. (2022). Adverse consequences of emotional support seeking through social network sites in coping with stress from a global pandemic. International Journal of Information Management, 62, 102431.
65. Iyiola, K., Alzubi, A., & Dappa, K. (2023). The Influence of Learning Orientation on Entrepreneurial Performance: The Role of Business Model Innovation and Risk-Taking Propensity. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 100133.
66. Kanwal, F., Tang, C., Ur Rehman, A., Kanwal, T., & Fawad Sharif, S. M. (2022). Knowledge absorptive capacity and project innovativeness: The moderating role of internal and external social capital. Knowledge Management Research & Practice, 20(5), 686-703.
67. Khalil, S., & Winkler, T. J. (2023). How software as a service simultaneously affords organizational agility and inertia. The Journal of Strategic Information Systems, 32(4), 101804.
68. Kilintzis, P., Samara, E., Carayannis, E. G., & Bakouros, Y. (2020). Business model innovation in Greece: Its effect on organizational sustainability. Journal of the Knowledge Economy, 11, 949-967.
69. Kneipp, J. M., Gomes, C. M., Bichueti, R. S., Frizzo, K., & Perlin, A. P. (2019). Sustainable innovation practices and their relationship with the performance of industrial companies. Revista de Gestão, 26(2), 94-1.
70. Kucharska, W. (2021). Do mistakes acceptance foster innovation? Polish and US cross-country study of tacit knowledge sharing in IT. Journal of Knowledge Management, 25(11), 105-128.
71. Lahouirich, M. W., El Amri, A., Oulfarsi, S., Sahib Eddine, A., El Bayed Sakalli, H., & Boutti, R. (2022). From financial performance to sustainable development: A great evolution and an endless debate.
72. Laitinen, E. K. (2002). A dynamic performance measurement system: evidence from small Finnish technology companies. Scandinavian journal of management, 18(1), 65-99.
73. Latifi, M. A., Nikou, S., & Bouwman, H. (2021). Business model innovation and firm performance: Exploring causal mechanisms in SMEs. Technovation, 107, 102274.
74. Lee, C. M. J., Che-Ha, N., & Alwi, S. F. S. (2021). Service customer orientation and social sustainability: The case of small medium enterprises. Journal of Business Research, 122, 751-760.
75. Li, H., Wu, Y., Cao, D., & Wang, Y. (2021). Organizational mindfulness towards digital transformation as a prerequisite of information processing capability to achieve market agility. Journal of Business Research, 122, 700-712.
76. Lim, S. E., & Ok, C. M. (2021). A meta-analytic review of antecedents of hospitality and tourism firms’ performance: A cross-cultural comparison. Tourism Management, 86, 104325.
77. Lu, Y., & K.(Ram) Ramamurthy. (2011). Understanding the link between information technology capability and organizational agility: An empirical examination. MIS quarterly, 931-954.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 234 |
79. Mai, N. K., Do, T. T., & Phan, N. A. (2022). The impact of leadership traits and organizational learning on business innovation. Journal of Innovation & Knowledge, 7(3), 100204.
80. Mao, H., Liu, S., Zhang, J., Zhang, Y., & Gong, Y. (2021). Information technology competency and organizational agility: roles of absorptive capacity and information intensity. Information Technology & People, 34(1), 421-451.
81. Marikyan, D., Papagiannidis, S., Rana, O. F., & Ranjan, R. (2022). Blockchain: A business model innovation analysis. Digital Business, 2(2), 100033.
82. Martínez-Sánchez, A., Vicente-Oliva, S., & Pérez-Pérez, M. (2020). The relationship between R&D, the absorptive capacity of knowledge, human resource flexibility and innovation: Mediator effects on industrial firms. Journal of Business Research, 118, 431-440.
83. Menter, M., Göcke, L., Zeeb, C., & Clauss, T. (2023). Disentangling the complex longitudinal relationships between business model innovation and firm performance. Journal of Business Research, 168, 114229.
84. Mihardjo, L. W., Sasmoko, , & Rukmana, R. A. (2019). Customer experience and organizational agility driven business model innovation to shape sustainable development. Polish Journal of Management Studies, 20(1), 293-304.
85. Miroshnychenko, I., Strobl, A., Matzler, K., & De Massis, A. (2021). Absorptive capacity, strategic flexibility, and business model innovation: Empirical evidence from Italian SMEs. Journal of Business Research, 130, 670-682.
86. Mostaghel, R., Oghazi, P., Parida, V., & Sohrabpour, V. (2022). Digitalization driven retail business model innovation: Evaluation of past and avenues for future research trends. Journal of Business Research, 146, 134-145.
87. Ngo, Q. H., & Le, T. T. (2023). Role of corporate social responsibility on firm performance in emerging economy: The mediating role of access to finance and business model innovation. Cogent Business & Management, 10(2), 2232585.
88. Nguyen, N. P., & Thanh Hoai, T. (2022). The impacts of digital transformation on data-based ethical decision-making and environmental performance in Vietnamese manufacturing firms: The moderating role of organizational mindfulness. Cogent Business & Management, 9(1), 2101315
89. Niu, S., Park, B. I., & Jung, J. S. (2022). The effects of digital leadership and ESG management on organizational innovation and sustainability. Sustainability, 14(23), 15639.
90. Oredo, J., & Dennehy, D. (2023). Exploring the role of organizational mindfulness on cloud computing and firm performance: the case of Kenyan organizations. Information Systems Frontiers, 25(5), 2029-2050.
91. Park, S., Kim, H. K., Lee, H. J., Choi, M., Lee, M., & Jakovljevic, M. (2023). Strategic management and organizational culture of medical device companies in relation to corporate performance. Journal of Medical Economics, (just-accepted), 1-23.
92. Pedersen, E. R. G., Gwozdz, W., & Hvass, K. K. (2018). Exploring the relationship between business model innovation, corporate sustainability, and organisational values within the fashion industry. Journal of Business Ethics, 149(2), 267-284.
93. Pitafi, A. H., Rasheed, M. I., Islam, N., & Dhir, A. (2023). Investigating visibility affordance, knowledge transfer and employee agility performance. A study of enterprise social media. Technovation, 128, 102874.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 235 |
95. Rashkova, Y., Moi, L., & Cabiddu, F. (2023). Addressing the Societal Challenges in Organizations: The Conceptualization of Mindfulness Capability for Social Justice. Journal of Business Ethics, 1-20.
96. Rauter, R., Globocnik, D., & Baumgartner, R. J. (2023). The role of organizational controls to advance sustainability innovation performance. Technovation, 128, 102855.
97. Ringo, D. S., Tegambwage, A. G., & Kazungu, I. (2023). Innovation capabilities and export performance of SMEs: does managers' risk-taking propensity matter?. Journal of Money and Business.
98. Rosati, F., Rodrigues, V. P., Cosenz, F., & Li‐Ying, J. (2023). Business model innovation for the Sustainable Development Goals. Business Strategy and the Environment, 32(6), 3752-3765.
99. Saeidi, P., Robles, L. A. A., Saeidi, S. P., & Zamora, M. I. V. (2021). How does organizational leadership contribute to the firm performance through social responsibility strategies?. Heliyon, 7(7), e07672.
100. Sajjad, A., & Shahbaz, W. (2020). Mindfulness and social sustainability: An integrative review. Social Indicators Research, 150(1), 73-94.
101. Salamzadeh, A., Mortazavi, S., Hadizadeh, M., & Braga, V. (2023). Examining the effect of business model innovation on crisis management: the mediating role of entrepreneurial capability, resilience and business performance. Innovation & Management Review, 20(2), 132-146.
102.Saputra, N., Sasanti, N., Alamsjah, F., & Sadeli, F. (2022). Strategic role of digital capability on business agility during COVID-19 era. Procedia Computer Science, 197, 326-335
104. Siegel, R., Antony, J., Govindan, K., Garza-Reyes, J. A., Lameijer, B., & Samadhiya, A. (2024). A framework for the systematic implementation of Green-Lean and sustainability in SMEs. Production Planning & Control, 35(1), 71-89.
105. Singh, S. K., Mazzucchelli, A., Vessal, S. R., & Solidoro, A. (2021). Knowledge-based HRM practices and innovation performance: Role of social capital and knowledge sharing. Journal of International Management, 27(1), 100830.
106. Syrová, L., & Špička, J. (2023). Exploring the indirect links between enterprise risk management and the financial performance of SMEs. Risk Management, 25(1), 1.
107. Srisathan, W. A., Ketkaew, C., & Naruetharadhol, P. (2020). The intervention of organizational sustainability in the effect of organizational culture on open innovation performance: A case of thai and chinese SMEs. Cogent business & management, 7(1), 1717408.
108. Sun, Y., Shahzad, M., & Razzaq, A. (2022). Sustainable organizational performance through blockchain technology adoption and knowledge management in China. Journal of Innovation & Knowledge, 7(4), 100247.
109. Taha, R., & Taha, N. (2022). The role of human resources management in enhancing the economic sustainability of Jordanian banks. Journal of Business and Socio-economic Development, (ahead-of-print).
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 236 |
111. Tehseen, S., Deng, P., Wu, B., & Gao, Y. (2023). Culture values and entrepreneurial innovativeness: A comparative study of Malaysian ethnic entrepreneurs. Journal of Small Business Management, 61(6), 2622-2655.
112. Trischler, M. F. G., & Li-Ying, J. (2022). Digital business model innovation: toward construct clarity and future research directions. Rev Manag Sci.
113. Troise, C., Jones, P., Candelo, E., & Sorrentino, M. (2023). The role of entrepreneurial alertness, digital platform capability, organisational agility and business model innovation on young innovative companies’ performance. Technology Analysis & Strategic Management, 1-14.
114. Ucaktürk, A., Bekmezci, M., & Ucaktürk, T. (2011). Prevailing during the periods of economical crisis and recession through business model innovation. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 24, 89-100.
115. Ukko, J., Nasiri, M., Saunila, M., & Rantala, T. (2019). Sustainability strategy as a moderator in the relationship between digital business strategy and financial performance. Journal of Cleaner Production, 236, 117626.
116. Urban, B., & Matela, L. (2022). The nexus between innovativeness and knowledge management: A focus on firm performance in the hospitality sector. International Journal of Innovation Studies, 6(1), 26-34.
117. Vassallo, J. P., Banerjee, S., Zaman, H., & Prabhu, J. C. (2023). Design thinking and public sector innovation: The divergent effects of risk-taking, cognitive empathy and emotional empathy on individual performance. Research Policy, 52(6), 104768..
118. Von Delft, S., Kortmann, S., Gelhard, C., & Pisani, N. (2019). Leveraging global sources of knowledge for business model innovation. Long range planning, 52(5), 101848.
119. Walter, A. T. (2021). Organizational agility: ill-defined and somewhat confusing? A systematic literature review and conceptualization. Management Review Quarterly, 71, 343-391.
120. Wong, D. T., & Ngai, E. W. (2021). Economic, organizational, and environmental capabilities for business sustainability competence: Findings from case studies in the fashion business. Journal of Business Research, 126, 440-471.
تأثیر ظرفیت جذب دانش، ذهن آگاهی و چابکی بر عملکرد.../ سیدعباس ابراهیمی و همکار 237 |
122. Yang, S. J., & Jang, S. (2020). How does corporate sustainability increase financial performance for small-and medium-sized fashion companies: Roles of organizational values and business model innovation. Sustainability, 12(24), 1032
[1] 1. Goodness of fit
[2] 2. Islam
[3] 1. Gamez & Rendi
[4] 2. Brand
[5] 1.Heubeck
[6] 2. Von Delft
[7] 3. Troise
[8] 1.Niu, Park and Jung
[9] 2.Bashir & Verma
[10] 3. Ciacci & Penco
[11] 4. Al-Nimer
[12] 1. Mai, Do and Phan
[13] 1.Yang & Jang
[14] 2. Ukko
[15] 3. Kneipp
-
شناسایی و اولویت بندی مولفه های نوآوری مدل کسب وکار به روش فراترکیب و آنتروپی شانون
تاریخ چاپ : 1401/03/23 -