بررسی رابطه متغیرهای اثرگذار بر توسعه علم، توسعه فناوری و رشد اقتصادی درایران با رویکرد پویایی سیستم
محورهای موضوعی : عمومى
هومن شبابی
1
*
,
محمود يحيي زاده فر
2
,
سعید راسخی
3
,
میثم شیرخدایی
4
1 - عضو هیأت علمی دانشگاه
2 - گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه مازندران
3 - گروه اقتصاد بازرگانی، دانشگاه مازندران
4 - گروه مدیریت، دانشگاه مازندران
کلید واژه: توسعه علم, توسعه فناوري, رشد اقتصادي, پویایی سیستم, سناریو,
چکیده مقاله :
سهم خدمات دانش بنیان و صنایع مبتنی بر فناوری های پیشرفته در تولید ناخالص داخلی بسیاری از کشورها رو به افزایش است به طوری که در اقتصادهای توسعه یافته ای نظیر آمریکا این سهم به 40 درصد می رسد. ورود عنصر دانش و فناوری در تابع تولید به معنای افزایش چشمگیر بازدهی هاست و غفلت از اهمیت روزافزون فناوری در رشد و توسعه اقتصادی، شکاف میان کشورهای پیشرو و عقب مانده تر را به صورت نمایی افزایش می دهد. پژوهش حاضر ضمن مطالعه عمیق ادبیات و مشخص کردن معیارهای اثرگذار بر سه حوزه توسعه علم، توسعه فناوری و رشد اقتصادی و تعیین روابط میان آنها، 14 معیار مشترک در ارتباط این سه حوزه را شناسایی نموده و با بهره گیری از نظر خبرگان این حوزه ها (13 خبره ایرانی ساکن داخل و خارج از ایران)، در قالب رویکرد پویایی سیستم و با استفاده از نرم افزارونسیم، به بررسی رابطه میان متغیرهای این سه حوزه در ایران پرداخته است. با بررسی چهار سناریوی مختلف طی بازه زمانی ده ساله، نتایج پژوهش نشان می دهد سه حوزه مورد بررسی در شبکه ای از ارتباطات پیچیده با هم در تعامل بوده و نفش کلیدی همگرایی سیاسی- اقتصادی در این ارتباط، زمینه ساز توسعه علم، توسعه فناوری و رشد اقتصادی در ایران است. این پژوهش می تواند راهگشای سیاستگذاریهای بهتر در ایران در حوزه های مورد بررسی باشد.
Knowledge-Based services and high-tech industries contributions in Gross Domestic Product (GDP) of countris are increasing, since these contributions are reaching about 40 percent in countries such as USA. Entrance of Knowledge and technology elements in production function means an enormous increase in returns and ignorance from the daily importance of technology in economic growth and development will lead to a gap between developed and poor countries, exponentially. The present research reviewed the related literature of the three fields of science development, technology development and economic growth and their relationships thoroughly, and found 14 cofactors that affect the three fields and their relationships. Using experts' suggestions (13 Iranian experts which resides in Iran and abroad), the cofactors were applied in system dynamics approach in Vensim software to test the relationship and dynamics of the three fields in Iran in four different scenarios and in a 10-year period. The results showed that the three fields are interact with eachother in a complex, interwined structure in Iran and political- economic convergence is the key factor in this relationship. The results will be useful for policymakers of the three fields in Iran.
اصغرپور، محمد جواد. (1382). تصمیم گیری گروهی و نظریه بازیها با نگرش تحقیق در عملیات، تصمیمات گروهی، چند شاخصه و قضاوت. تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
آل عمران، رویا؛ کسمائی پور، وحیده؛ آل عمران، سید علی. (1392). مقايسه تأثير تحقيق و توسعه فناوري نانو بر رشد اقتصادي كشورهاي درحال توسعه و توسعه يافته. اقتصاد کاربردی، 4 (12)، 36-25.
پژویان، جمشید؛ فقیه نصیری، مرجان. (1388). اثر رقابت‌مندی بر رشد اقتصادی با رویکرد الگوی رشد درون‌زا. پژوهشهای اقتصادی ایران، 13 (38)، 132-97.
تاج گردون، محمد قائم؛ منظوری شلمانی، محمد تقی؛ حبیبی، جعفر. (1393). طراحی چارچوب مدل سازی جریان دانش صنعت و دانشگاه. نوآوری و ارزش آفرینی، 3 (6)، 90-75.
تقوی، مصطفی. (1387). درآمدی مبنایی و راهبردی بر الگوی اسلامی- ایرانی توسعه علم و فناوری. روش شناسی علوم انسانی، 14 (56)، 98-73.
توفیقی، جعفر؛ فراستخواه، مقصود. (1381). لوازم ساختاری توسعه علمی در ایران. پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 8 (3)، 1-36.
حاجى حسينى، حجت الله. (1387) .چالشهاى نظام علم و فناورى كشور. جزوه تك نگاشت، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فناورى.
حقی، سید رضا؛ صباحی، احمد. (1393). بررسی تعاملات دانشگاه، صنعت و دولت به عنوان ارکان اصلی نظام نوآوری کشور (مورد مطالعه: استان خراسان رضوی). نوآوری و ارزش آفرینی، 3 (6)، 23-13.
دلالی اصفهانی، رحیم؛ مویدی، مجید؛ حسینی، عظیمه سادات. (1391). تأثیرات تغییرات جمعیت، مقیاس اقتصاد و فناوری بر فرآیند رشد اقتصادی. معرفت فرهنگی اجتماعی، 4 (1)، 80-63.
ذاکر صالحی، غلامرضا. (1390). بررسى وضعيت موجود علم و فناورى در ايران و جايگاه آن در برنامه هاى توسعه. برنامه ریزی و بودجه، 16 (4)، 47-3.
سلمانی، بهزاد؛ فلاحی، فیروز؛ محمد زاده، پرویز؛ انرجانی خسروشاهی، اکبر. (1393). بررسی توان جذب فناوری در اقتصاد ایران. رشد فناوری، 10 (39)، 68-59.
شاه آبادی، ابوالفضل؛ سجادی، حسن. (1390). منابع انتقال فناوری و رشد اقتصادی ایران. پژوهشها و سیاست های اقتصادی. 19 (59)، 52-33.
شاهین، آرش؛ مهبد، محمد علی. (1385). مدیریت فرآیند ترسیم نقشه جامع علمی کشور: رویکردی نظام مند و متوازن به رشته های علمی دانشگاه ها. کنگره ملی علوم انسانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شفیعی، مسعود؛ موسوی، سید عبدالرضا. (1392). تحلیل محتوای موانع، فرصت ها و راهکارهای توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه در پانزده کنگره ی سه جانبه . نوآوری و ارزش آفرینی، 1 (3)، 19-5.
طلوعي، پدرام. (1390). ارائه مدل پويايي سيستم براي ارزيابي تأثير ابزارهاي ارتباط با مشتري بر سودآوري شرکت. پژوهشنامه بازرگاني، 61، 20-1.
عزيزمحمدلو، حميد. (1396). سازو کارهاي تأثير خوشه هاي صنعتي بر رشد اقتصاد منطقه اي ايران: رويکرد داده هاي تابلويي. پژوهش‌هاي رشد و توسعه اقتصادي، 7 (26)، 34-17.
کمیجانی، اکبر؛ محمود زاده، محمود. (1387). اثرات زیر ساخت، کاربری و سر ریز فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه. پژوهشنامه بازرگانی، 13 (49)، 73-31.
محمود زاده، محمود؛ محسنی، رضا. (1384). بررسی تأثیر تکنولوژی های وارداتی بر رشد اقتصادی در ایران. پژوهشهای اقتصادی، 5 (16)، 130-103.
مهدوی، محمد نقی. (1380). فرهنگ توصیفی تکنولوژی. تهران، انتشارات چاپار، چاپ اول.
مهرگان، نادر؛ سپهبان قره بابا، اصغر؛ لرستانی، الهام. (1391). تأثیر آموزش علم و فناوری بر رشد اقتصادی در ایران. پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، 2 (6)، 93-71. نوروزی چاکلی، عبدالرضا؛ مددی، زهرا. (1394). تأثیر قدرت اقتصادی بر جایگاه علم و فناوری کشورها و تحلیل رابطه متقابل آنها. علم سنجی، 1 (2)، 14-1.
نیکومرام، هاشم؛ رهنمای رود پشتی، فریدون؛ جوکار تنگ کرمی، ایمان. (1392). تبیین نقش تجارت خارجی و نوآوري از طریق دستیابی به تکنولوژي خارجی بر سرمایه گذاري و رشد اقتصادي کشور ایران. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 6 (20)، 108-91.
واعظ، محمد؛ قنبری، عبدالله. (1387). دولت اسلامی، توسعه علوم و فناوری و رشد اقتصادی ایران. همایش اقتصاد اسلامی و توسعه، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم اداری و اقتصادی.
Abramovitz, M. (1986). Catching up, forging ahead, and falling behind. The Journal of Economic History, 46(02), 385-406.
Aghion, P., David, P. A., & Foray, D. (2009). Science, technology and innovation for economic growth: linking policy research and practice in ‘STIG Systems’. Research policy, 38(4), 681-693.
Arrow, K. (1962). Economic welfare and the allocation of resources for invention. In The rate and direction of inventive activity: Economic and social factors (pp. 609-626). Princeton University Press.
Baumol, W. J. (1986). Productivity growth, convergence, and welfare: what the long-run data show. The American Economic Review, 1072-1085.
Bhattacharya, S., & Momaya, K. (2009). Interpretive structural modeling of growth enablers in construction companies. Singapore Management Review, 31(1), 73.
Cohen, W. M., Nelson, R. R., & Walsh, J. P. (2002). Links and impacts: the influence of public research on industrial R&D. Management science, 48(1), 1-23.
Diamond, A. (2008). Economics of Science In Steven N. Durlauf and Lawrence E. Blume. The New Palgrave Dictionary of Economics, 328-334.
Diamond, A. M. (1996). The economics of science. Knowledge and Policy, 9(2-3), 6-49.
Dyson, B. & Chang, N. B. (2005). Forecasting municipal solid waste generation in a fast-growing urban region with system dynamics modeling. Waste management. 25(7). 669-679.
Gerschenkron, A. (1962). Economic backwardness in historical perspective: a book of essays. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University Press.
Inglesi-Lotz, R., & Pouris, A. (2013). The influence of scientific research output of academics on economic growth in South Africa: an autoregressive distributed lag (ARDL) application. Scientometrics, 95(1), 129-139.
Inglesi-Lotz, R., Balcilar, M., & Gupta, R. (2014). Time-varying causality between research output and economic growth in US. Scientometrics, 100(1), 203-216.
Inglesi-Lotz, R., Chang, T., & Gupta, R. (2015). Causality between research output and economic growth in BRICS. Quality & Quantity, 49(1), 167-176.
Jaffe, A. B. (1989). Real effects of academic research. The American Economic Review, 79(5), 957-970.
Landes, D. S. (1969). The Unbound Prometheus: Technological Change and Development in Western Europe from 1750 to the Present. Cambridge University Press.
Lee, L. C., Lin, P. H., Chuang, Y. W., & Lee, Y. Y. (2011). Research output and economic productivity: A Granger causality test. Scientometrics, 89(2), 465-478.
Licheng, W. (2011). Science & Technology Input and Economic Growth: An Empirical Analysis Based on the Three Major Coastal Economic Regions of China. Energy Procedia, 5, 1779-1783.
Marković, D., Petković, D., Nikolić, V., Milovančević, M., & Petković, B. (2017). Soft computing prediction of economic growth based in science and technology factors. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 465, 217-220.
Mazzoleni, R., & Nelson, R. R. (2007). Public research institutions and economic catch-up. Research policy, 36(10), 1512-1528.
Mokyr, J. (1992). The lever of riches: Technological creativity and economic progress. Oxford University Press.
Naym, J., & Hossain, M. A. (2016). Does Investment in Information and Communication Technology Lead to Higher Economic Growth: Evidence from Bangladesh. International Journal of Business and Management, 11(6), 302-312.
Ntuli, H., Inglesi‐Lotz, R., Chang, T., & Pouris, A. (2015). Does research output cause economic growth or vice versa? Evidence from 34 OECD countries. Journal of the Association for Information Science and Technology, 66(8), 1709-1716.
Plosila, W. H. (2004). State science-and technology-based economic development policy: History, trends and developments, and future directions. Economic Development Quarterly, 18(2), 113-126.
Pradhan, R. P., Arvin, M. B., & Norman, N. R. (2015). The dynamics of information and communications technologies infrastructure, economic growth, and financial development: Evidence from Asian countries. Technology in Society, 42, 135-149.
Rosenberg, A. (1992). Economics--Mathematical Politics or Science of Diminishing Returns?. University of Chicago Press.
Savvides, A., & Zachariadis, M. (2005). International technology diffusion and the growth of TFP in the manufacturing sector of developing economies. Review of development economics, 9(4), 482-501.
Tashakkori, A., & Teddlie, C. (2003). Handbook of mixed methods in social & behavioral research. Thousand Oaks, CA: Sage.
Teixeira, A. A., & Fortuna, N. (2010). Human capital, R&D, trade, and long-run productivity. Testing the technological absorption hypothesis for the Portuguese economy, 1960–2001. Research Policy, 39(3), 335-350.
Teixeira, A. A., & Queirós, A. S. (2016). Economic growth, human capital and structural change: A dynamic panel data analysis. Research Policy, 45(8), 1636-1648.
Vinkler, P. (2008). Correlation between the structure of scientific research, scientometric indicators and GDP in EU and non-EU countries. Scientometrics, 74(2), 237-254.
WANG, W. G., & LIU, X. (2015). Research on the Nonlinear Relationship Between Investment in Agricultural Science and Technology and Agricultural Economic Growth. Mathematics in Practice and Theory, 4, 015.
Zhao, S. K., & Yu, H. Q. (2012, September). An empirical study on the dynamic relationship between technology standard, technological innovation and economic growth. In Management Science and Engineering (ICMSE), 2012 International Conference on (pp. 1646-1650). IEEE.