واكاوري تأثير فين تك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد بر نوآوري در صنعت بانکداری
محورهای موضوعی : یافته های جدید علمی در حوزه های نوآوری و کارآفرینی
صباء بخشايش اردستاني
1
,
محمدرضا رادفر
2
*
1 - استاديار گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاديار گروه مدیریت مالی وحسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: فين تك, صنعت بانكداري, عملكرد پايداري, عملكرد مالي, نوآوري,
چکیده مقاله :
یکی از صنایع نوین که در سالهای اخیر انقلاب عظیمی در حوزه بانكداري و كسب و كار ايجاد كرده، صنعت فين تك است؛ از همين رو بسياري آينده صنعت بانكداري را در گرو توجه به فناوري مالي مي دانند. در کشور ما نیز با عنایت به گسترش شركت هاي نوپا و دانشبنيان در حوزه مالي، صنعت فين تك نسبت به سالهاي قبل رشد قابل توجهي داشته اما تا رسيدن به وضع مطلوب فاصله دارد؛ به همين دليل لزوم پژوهش هر چه بيشتر در حوزه فينتك محسوس است. از طرفي يكي از مسائل غيرقابل انكار در جهان امروز توجه به محيطزيست است. در جهان رقابتي امروز اگر سازمان ها دغدغه محيط پيرامون خود را نداشته باشند و خواستههاي ذينفعان خود را تأمين نكنند، محكوم به شكست خواهند بود و لذا يكي از مهمترين اقدامات و اولويتهاي اساسي هر سازمان بايد نيل به عملكرد پايداري باشد. اين پژوهش با هدف تبيين تأثير فين تك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با توجه به نقش ميانجي نوآوري صورت پذيرفته است. روش پژوهش بر مبناي هدف كاربردي و بر مبناي اجرا توصيفي پيمايشي بوده و جامعه آماري شامل كاركنان و مديران بانك هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. براي جمع آوري اطلاعات از پرسشنامه و براي بررسي فرضيه هاي پژوهش از مدلسازي معادلات ساختاري در نرمافزار اسمارت PLS استفاده شده و نتايج حاكي از آن است كه مدل برازش مناسبي دارد و فينتك و نوآوري بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي تأثير دارند. همچنین مشاهده گردید که نوآوري در تأثير فين تك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي نقش ميانجي دارد.
One of the new industries that has created a huge revolution in the field of banking and business in recent years is the FinTech industry; therefore, many believe that the future of the banking industry depends on paying attention to financial technology. In our country, with the expansion of new and knowledge-based companies in the financial field, the FinTech industry has grown significantly compared to previous years, but it is far from reaching the desired state; for this reason, the need for more research in the field of FinTech is palpable. On the other hand, one of the undeniable issues in today's world is paying attention to the environment. In today's competitive world, if organizations are not concerned about the environment around them and do not meet the demands of their stakeholders, they will be doomed to failure, and therefore, one of the most important measures and basic priorities of every organization should be achieving sustainable performance (ESG). This study aims to explain the impact of FinTech on ESG performance and financial performance with regard to the mediating role of innovation. The research method is based on the applied objective and on the basis of descriptive survey implementation, and the statistical population includes employees and managers of banks admitted to the Tehran Stock Exchange. To collect information from a questionnaire and to examine the research hypotheses, structural equation modeling was used in Smart PLS software, and the results indicate that the model has a good fit and that FinTech and innovation have an impact on ESG performance and financial performance. It was also observed that innovation has a mediating role in the impact of FinTech on ESG performance and financial performance
1) احمدیان، اعظم و بختیار، مهدی (1402). فینتک و عملکرد شبکة بانکی در ایران (رویکرد مدل خودرگرسیونی با وقفة توزیعی). مطالعات کشورها، دوره 1، شماره 2، 1402، صص 313-351
2) ايازي، صمد (1401). اثر معیارهای فیزیکی مدیریت محیط¬زیست بر مدیریت کربن. مجله مدیریت سبز، دوره سوم، شماره 1، صص 155-140.
3) چيستي، سوزان. اوهنلون، استيوان (1398). فين¬تك به زبان ساده، ترجمه حسن موحد و مرتضي حمزه سركاني، انتشارات راه پرداخت
4) روحاني راد، شايان (1402). تاثیر پذیرش فناوریهای مالی بر عملکرد پایدار با نقش میانجی امور مالی سبز و نوآوری سبز در بانک‌های تجاری تهران. مطالعات مدیریت توسعه سبز، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3 فروردین 1402 صص 112-127
5) سرخه¬دهي، فاطمه و اشتري مهرجردي، اباذر (1403). بررسی رابطه میان نوآوری فناورانه، زیرساخت و رشد صنعتی در ایران. فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی، دوره سيزدهم، شماره 25، بهار و تابستان 1403، صص 130-107.
6) عارف منش، زهره. رامشه، منیژه و طباخی، رضا (1403). نقش فین¬تک بر شیوههای اقتصاد چرخشی برای بهبود عملکرد پایداری، فصلنامه سیاست¬گذاری اقتصادی، دوره 16، شماره 31، شهریور 1403، صص 309-344
7) عظیمی، حسين. بیات، رقيه (1402). بررسی تاثیر فعالیت¬های مدیریت دانش و مدیریت منابع انسانی بر نوآوری در مراکز رشد و فناوری. مدیریت بهره¬وری، دوره 17، شماره 64.
8) محمدی، مهدی. غفاری، فاطمه و خانلری، امیر (1401). شناسایی الگوی توسعه صنعت فین¬تک در ایران با رویکرد نظام نوآوری فناورانه، مدیریت نوآوری در سازمان¬های دفاعی، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 16، تیر 1401، صفحه 101-126.
9)Abbas, J., & Dogan, E. (2022). The impacts of organizational green culture and corporate social responsibility on employees’ responsible behaviour towards the society. Environmental Science and Pollution Research. doi:10.1007/s11356-022-20072-w.
10)Ahlstrom, ¨ H., Monciardini, D (2022). The regulatory dynamics of sustainable finance: paradoxical success and limitations of EU reforms. J. Bus. Ethics 177 (1), 193–212. https://doi.org/10.1007/s10551-021-04763-x.
11)Al-Mamary, Y.H. Alwaheeb, M.A. Alshammari, N. G. M. Abdulrab, M. Balhareth, H and Hela Ben Soltane (2020). The Effect of Entrepreneurial Orientation on Financial and Non-Financial Performance in Saudi SMEs: A Review. Journal of Critical Reviews • July 2020 DOI: 10.31838/jcr.07.14.35
12)Almaqtari, Faozi A. (2024). The moderating role of IT governance on the relationship between FinTech and sustainability performance. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity 10 (2024) 100267
13) Alsayegh, M. F., Abdul Rahman, R., & Homayoun, S. (2020). Corporate economic, environmental, and social sustainability performance transformation through ESG disclosure. Sustainability, 12(9), 3910.
14)Arner, D. W., Barberis, J., & Buckley, R. P., The Evolution of FinTech: A New Post-Crisis Paradigm? University of Hong Kong Faculty of Law Research Paper No. 2015/047. 2015.
15)Baškarada, S., & Koronios, A. (2018). The 5S organizational agility framework: A dynamic capabilities perspective. Int. J. Organ. Anal. 26, 331-342
16)Buchak G, Matvos G, Piskorski T, Seru A. (2018). “Fintech, regulatory arbitrage and the rise of shadow banks”. Journal of Financial Economics. 130(3): 453- 483. doi: 10.1016/j.jfineco.2018.03.011.
17)Campanella F, Serino L, Crisci A. (2022). “Governing fintech for sustainable development: evidence from Itlian banking system”. Qualitative Research in Financial Markets. in Press. doi:10.1108/QRFM-01-2022-0009.
18)Chang, A.S.; Tsai, C.Y. (2015). Sustainable design indicators: Roadway project as an example. Ecol. Indic. 2015, 53, 137–143.
19)Drempetic, S.; Klein, C.; Zwergel, B. (2020). The influence of firm size on the ESG score: Corporate sustainability ratings under review. J. Bus. Ethics 2020, 167, 333–360.
20)Dwivedi, P., Alabdooli, J. I., & Dwivedi, R. (2021). Role of FinTech adoption for competitiveness and performance of the bank: A study of banking industry in UAE. International Journal of Global Business and Competitiveness, 16(2), PP. 130-138. https://doi.org/10.1007/s42943-021-00033-9
21)Fan, Z., Chen, Y., Mo, Y (2024). Management myopia and corporate ESG performance. Int. Rev. Financ. Anal. 92, 103071.
22)Ganesan, Y.; Hwa, Y.W.; Jaaffar, A.H.; Hashim, F. (2017). Corporate governance and sustainability reporting practices: The moderating role of internal audit function. Glob. Bus. Manag. Res. 2017, 9, 159–179.
23)Gault, F. (2018) . Defining and Measuring Innovation in all Sectors of the Economy. Research Policy, (47)3, 617–622.
24) Gelsomino, L.M., Mangiaracina, R., Perego, A. and Tumino, A. (2016), “Supply chain finance: a literature review”, International Journal of Physical Distribution and Logistics Management, Vol. 46 No. 4, pp. 348-366.
25) Godinho, F.M. and Veloso, S.E. (2013), “From time-based competition (TBC) to quick response manufacturing (QRM): the evolution of research aimed at lead time reduction”, The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, Vol. 64 Nos 5-8, pp. 1177-1191.
26) Handayani, M. (2019). The effect of ESG performance on economic performance in the high profile industry in Indonesia. J. Int. Bus. Econ. 2019, 7, 112–121.
27) Hannan, S.; Sutherland, C. (2015). Mega-projects and sustainability in Durban, South Africa: Convergent or divergent agendas? Habitat Int. 2015, 45, 205–212.
28) Hardiningsih, P. (2020). The effect of sustainability information disclosure on financial and market performance: Empirical evidence from Indonesia and Malaysia. International Journal of Energy Economics and Policy, 10 (2): 18–25.
29) Hochstein, M. (2016) FinTech (the Word, That Is) Evolves, The American Banker. Retrieved from http://www.americanbanker.com/bankthink/FinTech-the-word-that-is-evolves- 1077098-1.html. Accessed on February 3, 2016.
30) Jagtiani JA, Lemieux C. (2018). “Do fintech lenders penetrate areas that are underserved by traditional manks?”. Journal of Economics and Business. 100(C):43-54. doi: 10.1016/j.jeconbus.2018.03.001.
31) Jyoti, J., & Chalotra, A. K. (2016) Impact of Strategic Entrepreneurship on Financial Performance: A Study of Hosiery Industry in India. Sustainable Competitive Advantage: A Road to Success, pp.184-196.
32) Kim, K and Kim, Y (2021). Study of the Improvement plans of related to Environmental Factors (E) of ESG—Focused on Information Disclosure and Tax Regulations. Environ. Law Policy 2021, 27, 55–91.
33) Litvinenko, V.; Bowbriñk, I.; Naumov, I.; Zaitseva, Z. (2022). Global guidelines and requirements for professional competencies of natural resource extraction engineers: Implications for ESG principles and sustainable development goals. J. Clean. Prod. 2022, 338, 130530.
34) Liu, Y., Saleem, S., & Shabbir. (2021). The Relationship between Corporate Social Responsibility and Financial Performance: A Moderate Role of Fintech Technology. Environ Sci Pollut Res, 28: 20174–20187.
35) Mathushan, P., & Kengatharan, N. (202 ) Human resource management practices and firm innovation: mediating role of human capital. Management Research and Practice, 14(2), 25-36 .
36) Najaf, K., Haj Khalifa, A., Obaid, SM., You, X., & Chang, V. (2023). Does Sustainability Matter for Fintech Firms? Evidence from United States Firms. Compet Rev an Int Bus J, 33: 161–180.
37) Nicoletti, B. (2017). The future of fintech: Integrating Finance and Technology. Springer International Publishing
38) Oh, H., & Park, S. (2021). Corporate sustainable management, dividend policy and Chaebol. Sustainability, 13(13), 7495.
39) Peng J, Chen X, Zou Y, Nie Q. (2021). Environmentally specific transformational leadership and team pro-environmental behaviors: The roles of pro-environmental goal clarity, pro-environmental harmonious passion, and power distance. Human Relations. 2021;74(11):1864-88
40) Siddik, A.B., Yong, L. & Rahman, M.N. (2023). The Role of Fintech in Circular Economy Practices to Improve Sustainability Performance: A Two-Staged SEM-ANN Approach. Environ Sci Pollut Res, 30: 107465– 107486.
41) Thakor AV. (2020). “Fintech and banking: What do we know?”. Journal of Financial Intermediation. 41(3): 100833. doi: 10.1016/j.jfi.2019.100833.
42) Tian, H., Siddik, A. B., Pertheban, T. R., & Rahman, M. N. (2023). Does fintech innovation and green transformational leadership improve green innovation and corporate environmental performance? A hybrid SEM–ANN approach. Journal of Innovation & Knowledge, 8(3), 100396. http://dx.doi.org/10.1016/j.jik.2023.100396
43) Tripopsakul, S.; Puriwat,W. (2022). Understanding the Impact of ESG on Brand Trust and Customer Engagement. J. Hum. Earth Future 2022, 3, 430–440.
44) Umar, Z., Kenourgios, D., Papathanasiou, S (2020). The static and dynamic connectedness of environmental, social, and governance investments: international evidence. Econ. Modell. 93, 112–124. https://doi.org/10.1016/j. econmod.2020.08.007. Epub 2020 Aug 12. PMID: 32834335; PMCID: PMC7419258
45) Zheng, G. W., Siddik, A. B., Masukujjaman, M., & Fatema, N. (2021). Factors affecting the sustainability performance of financial institutions in Bangladesh: the role of green finance. Sustainability, 13(18), 10165. https://doi.org/10.3390/su131810165
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد بر نوآوري در صنعت بانکداری
* صبا بخشایشاردستانی ** محمدرضا رادفر
* استاديار گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
bakhshayesh.saba@gmail.com
** استاديار گروه مدیریت مالی وحسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
mohamadr.radfar@gmail.com
تاریخ دریافت: 24/10/1403 تاریخ پذیرش: 20/12/1403
چکيده
یکی از صنایع نوین که در سالهای اخیر انقلاب عظیمی در حوزه بانكداري و كسب و كار ايجاد كرده، صنعت فينتك است؛ از همين رو بسياري آينده صنعت بانكداري را در گرو توجه به فناوري مالي ميدانند. در کشور ما نیز با عنایت به گسترش شركتهاي نوپا و دانشبنيان در حوزه مالي، صنعت فينتك نسبت به سالهاي قبل رشد قابل توجهي داشته اما تا رسيدن به وضع مطلوب فاصله دارد؛ به همين دليل لزوم پژوهش هر چه بيشتر در حوزه فينتك محسوس است. از طرفي يكي از مسائل غيرقابل انكار در جهان امروز توجه به محيطزيست است. در جهان رقابتي امروز اگر سازمانها دغدغه محيط پيرامون خود را نداشته باشند و خواستههاي ذينفعان خود را تأمين نكنند، محكوم به شكست خواهند بود و لذا يكي از مهمترين اقدامات و اولويتهاي اساسي هر سازمان بايد نيل به عملكرد پايداري باشد. اين پژوهش با هدف تبيين تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با توجه به نقش ميانجي نوآوري صورت پذيرفته است. روش پژوهش بر مبناي هدف كاربردي و بر مبناي اجرا توصيفي پيمايشي بوده و جامعه آماري شامل كاركنان و مديران بانكهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. براي جمعآوري اطلاعات از پرسشنامه و براي بررسي فرضيههاي پژوهش از مدلسازي معادلات ساختاري در نرمافزار اسمارت PLS استفاده شده و نتايج حاكي از آن است كه مدل برازش مناسبي دارد و فينتك و نوآوري بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي تأثير دارند. همچنین مشاهده گردید که نوآوري در تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي نقش ميانجي دارد.
واژه‌های کلیدی: فينتك، صنعت بانكداري، عملكرد پايداري، عملكرد مالي، نوآوري.
طبقهبندی JEL : Q32، G21،E01 ، O16، O32
نوع مقاله: پژوهشی
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: محمدرضا رادفر Mohamadr.radfar@gmail.com
|
1- مقدمه
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد.../ محمدرضا رادفر و همکار 122 |
نسلهاي بعد ميباشد نيز حاصل شود (ايازي، 1401). عملكرد پايداري (ESG) مفهومی از مسئولیت است که درآمد شرکت و ارزش اجتماعی را در نظر میگیرد و توسعه پایدار شرکت را از طریق بازده غیرمالی و سایر ارزش‌های مرتبط ارتقا میدهد (السایق و همکاران3، 2020).
فعالیتهاي پایداري باعث كسب مزيت رقابتي بيشتر از طریق مدیریت بهتر روابط با سهامداران شرکتها میشود. از
سوي دیگر، شرکتها جنبههاي پایداري خود را براي افزایش مشروعیت افزایش میدهند. در نظریه مشروعیت ادعا میشود که شرکتها باید سیاستها و استراتژيهاي خود را براي تضمین پذیرش توسط جامعه تنظیم کنند. از اینرو، از شرکتها انتظار میرود که فعالیتهاي پایداري روشنگري را انجام دهند و گزارشهاي جذابی را براي نشان دادن تعهد خود تهيه نمايند (هاردینینگسی4، 2020). تعامل عملکرد پایداري (ESG) و امور مالی به دلیل تأثیر فزاینده
چالشهاي اجتماعی و محیطی بر سازمانها، توجه زیادي را از سوي دانشگاهيان، جامعه تجاري و صنعت مالي به خود جلب کرده است. شرکتها عملکرد پایداري را یک انتخاب استراتژیک جدید براي بهبود شهرت و کسب مزیت رقابتی بیشتر میدانند، زیرا عملکرد پایداري در نهایت بر ارزش شرکت در بلندمدت تمرکز میکند (اوه و پارك5، 2021).
نوآوری از الزامات پویایی، تحرک و عوامل رشد سازمانها بوده و نیاز به آن همیشه وجود دارد اما زمانی به مسأله تبدیل میشود که تغییرات محیطی در حال رخ دادن است و سازمانها در مواجهه با شرایط آشفتگی بازار و چالشهای رقابتی، به توانایی و چابکی برای واکنش به تغییرات، انجام تنظیمات و تغییرات خاص نیاز پیدا میکنند (باشكارادا و كورونيوس6، 2018). در عصر امروز، نوآوری به طور گسترده به عنوان منبع مهم توسعه اقتصادی و رشد سازمانها شناخته ميشود. نوآوری یک شرط ضروری در به دست آوردن مزیت رقابتی بوده و فرصتی برای پاسخگویی به تغییرات ایجاد شده توسط محیط و کشف تغییرات جدیدی که به طور قابل توجه برای بقای شرکتها ضروری است، ميباشد. برآورده نمودن نیازهای مشتری با شیوههای مرتبط با نوآوری تسهیل میگردد (ماتوشان و كنگاتاران7، 2022). بانكها تا مدتها تنها بازيگر اصلي حوزه پولي و بانكي در جهان بودند اما با وقوع بحران مالي سالهاي 2008-2007 و كاهش اعتماد مردم به بانكها، افزايش ضريب نفوذ تلفن همراه و گسترش سريع اينترنت و فناوريهاي حاصل از آن، زمينه براي پيدايش بازيگران جديدي فراهم شد كه فينتك يكي از مهمترين اين بازيگران است. فينتك با ايجاد نوآوري، شيوههاي بانكداري سنتي را متحول كرده و به ارائه خدمات هوشمندانهتر با هزينه كمتر و سرعت و كيفيت بالاتر به مشتريان ميپردازد (نيكولتي8، 2017). با پیشرفتهاي اخیر در فناوري اطلاعات، صنایع با تحولات رادیکال مواجه شده اند. مشتریان صنایع با درکی عمیقتر از فناوري، انتظار شفافیت بیشتر، محصولات و خدمات متنوعتر و
شخصیسازي شدهتري دارند. صنعت خدمات مالی که گرداننده چرخ اقتصاد در کشورها است، از این امر مستثنی نبوده و انتظارات مشتریان خدمات مالی و همچنین زیرساختهاي مالی دیگر صنایع و مشاغل جدید مبتنی بر وب، با سازوکارهاي سنتی مالی برآورده نمیشود؛ لذا موسسات خدمات مالی به ویژه بانکها، با درك و رصد فضاي کنونی حاکم بـه دنبال ارائه راه حلهاي نوآورانه در ارائه سرویسهاي مالی بهبود یافته و كارآتر هستند تا بتوانند علاوه بر ايفاي نقش مهم در رشد اقتصاد، ارزش بيشتري براي مشتريان ايجاد نمايند (محمدي و همكاران، 1401). فینتک به فناوری نوين استفاده شده در کالاها و خدمات مالی خلاقانه اشاره دارد و به عنوان یکی از مبتکرترین صنایع سالهای اخیر در جهان قلمداد ميشود. اگر چه صنعت فینتک هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد، اما روند رو به رشد این صنعت نشاندهنده مقبولیت، پذیرش و اعتماد بين گروههاي مختلف مردم است (نجف و همكاران، 2023). فناوری مالی (فينتك) و پایداری محیطی اخیراً به موضوعات اساسي در میان پژوهشگران، متخصصان و همچنین در بین بانکداران و مدیریت امور دارایی تبدیل شده (ژنگ و همكاران9، 2021) و فناوریهای مرتبط با انقلاب صنعتی چهارم میتوانند نقش مهمی در استفاده بهینه از منابع و در نتیجه دستیابی به عملکرد پایداری کسب و کارها ایفا کنند (سیدیک و همکاران10، 2023). فينتك ميتواند منجر به مدلهای کسب و کار، برنامههای کاربردی، فرآیندها یا محصولات جدید در بازارها و مؤسسات مالی و ارائه خدمات مالی نوين شود و نقش حمایتی و فعالسازی خدمات بانکی و مالي دارد (لیو و همکاران11، 2021). از طرفي، در پژوهشهاي موجود ديدگاههاي متضادي در خصوص نقش فينتك در بهبود عملكرد بانكها ديده
ميشود. در برخي مطالعات تأكيد شده از آنجا كه بانكداري كسب و كاري مبتني بر اطلاعات و فناوري محور است، توسعه فينتك به بانكها كمك ميكند تا كسب و كار خود را بيشتر گسترش دهند كه اين امر به نوبه خود باعث بهبود عملكرد بانكها ميشود (كامپانلا و همكاران12، 2022). با اين وجود توسعه فينتك همچنين ممكن است به عملكرد بانكها آسيب وارد كند زيرا با وجود پلتفرمهاي وام دهي مجازي، كسب و كار دچار افت شده و سودآوري بانك كاهش مييابد (بوچاك و همكاران13، 2018؛ تاكور 14، 2018؛ جاگتياني و لميوكس15، 2020).
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد. .../ محمدرضا رادفر و همکار 123 |
2- مروري بر مباني نظري و پيشينه پژوهش
فين تك
در اصل کلمه فینتک به کنسرسیوم تكنولوژی خدمات مالی اشاره میکند و پروژهای است که توسط شرکت سیتی گروپ برای شبیهسازی همكاری تكنولوژیكی معرفی شد. امروزه فینتک یک واژه مرتبط با شرکتهایی است که از تكنولوژیهای نوآورانه مدرن (همانند نرمافزار) برای توانمندسازی ارائه خدمات مالی استفاده میکند. در یک مفهوم گستردهتر، به نظر میرسد فینتک یک بازار جدید باشد که مالی و تكنولوژی را با هم ادغام کرده است (آرنر و همكاران16، 2015) و جایگزینی برای ساختارهای مالی سنتی از طریق فرآیندهای تكنولوژی- محور جدید میباشد (هوچستين17، 2016). در تعريفي ديگر، فينتك تمام بخشهاي فناوري است كه به ارائه خدمات و محصولات مالي به مشتريان شامل افراد، شركتها يا دولتها ميپردازد و شركتهاي فينتك را ميتوان كسب و كارهايي دانست كه از فناوري جديد براي ايجاد خدمات مالي بهتر براي مصرف كنندگان استفاده مينمايند. شركت فينتكِ سركل اصطلاح مكعب فينتك را براي توصيف ابعاد فينتك معرفي كرده كه شامل بخش مالي در محور x (شامل بانكداري خرد، بانكداري تجاري، بانكداري سرمايهگذاري، بانكداري خصوصي، بيمه و ...)، مدل كسب و كار در محور y (شامل B2C، B2B، B2G، P2P و ...) و بخش فناوري در محور z (شامل رايانش ابري، هوش مصنوعي، يادگيري ماشين، بلاكچين، اينترنت اشيا، واقعيت مجازي، واقعيت افزوده، محاسبات كوانتومي و ...) ميشود (چيستي و اوهنلون، 1398).
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد.../ محمدرضا رادفر و همکار 124 |
نوآوری را میتوان به عنوان یک پایگاه دانش برای تولید، اصلاح یا کشف ایدهها در نظر گرفت که میتواند به توسعه کسب و کار منتهی گردد. نوآوری منجر به توانایی کسب و کار برای ارائه چیزهای جدید میشود که توانایی رقابت در بازارهای جدید و قدیمی را دارد. اهمیت نوآوری در موفقیت سازمانها تنها محدود به بخش تولید نیست، بلکه این موضوع در بخشهای خدماتی نیز حائز اهمیت است (عظیمی و بیات، 1402). نوآوری به معنای تولید یک محصول جدید یا بهبود قابل توجه محصولات قبلی و یا کشف یک روش بازاریابی جدید، یا روش سازمانی نوین در شیوههای کسب و کارها و روابط خارجی می باشد (گالت18، 2018). در نظریههای رشد و توسعه اقتصادی، نوآوری در فرآیند تولید یکی از مهمترین عوامل تعیینکننده توسعهیافتگی و رشد بلندمدت کشورها محسوب میشود. نوآوری امکان افزایش سود و سهم بازاری بنگاه را فراهم کرده و سبب رشد اقتصادی بالاتر میگردد. در اقتصاد جدید ساختار متکی بر دانش و نوآوری مدنظر است. جوامع علمی و صنعتی به این نتیجه رسیدهاند که بنگاهها و سازمانها با تکیه بر نوآوری و تقویت و ترویج آن و فعالیتهای نوآورانه در درون خود میتوانند برتریهای بلندمدت خود را در عرصه رقابتی حفظ کنند. کسب و کارهای مبتنی بر
فناوریهای نوآورانه پتانسیل رشد سریع و توانایی بالا در حل مسأله کمبود منابع مالی دارند (سرخهدهي و اشتري مهرجردي، 1403).
عملكرد پايداري
بر اساس یک نظرسنجی جهانی در سال 2018، بیش از نیمی از صاحبان داراییهای جهانی در حال حاضر در حال اجرا یا ارزیابی ملاحظات عملكرد پايداري (ESG) در استراتژی سرمایه گذاری خود هستند (آلستروم و مونكيارديني19، 2022). افزایش قابل توجه عملكرد پايداري با این واقعیت نشان داده میشود که سرمایهگذاری مسئولیت اجتماعی در سطح جهانی بیش از 34 درصد از سال 2016 افزایش یافته و در دو دهه اخیر 60% رشد کرده است (عمر و همکاران20، 2020). عملكرد پايداري تأکید میکند که علاوه بر حفاظت از منافع سهامداران، شرکتها باید از حقوق و منافع ساير ذينفعان مانند کارکنان و عموم مردم نیز جهت ارتقای رفاه کلی جامعه محافظت کنند (فان و همکاران21، 2024). عملكرد پايداري شامل سه بُعد محيطي، اجتماعي و حكمراني ميشود. عامل زيست محیطی (E) شامل اقدامات مربوط به محیط خارجی است که با هدف بهبود عملکرد محیطی در سراسر عملیات تجاری انجام ميگردد (کیم و کیم22، 2021؛ لیتویننکو و همکاران23، 2022). این امر شامل ایجاد استراتژی‌های مدیریت پایدار از طریق سیاست‌های دوستدار محیط زیست و یکپارچه‌سازی مدیریت انرژی‌های تجدیدپذیر است که در سالهای اخیر علاقه فزاینده‌ای را از سوی سازمانهای بخش عمومی به خود جلب کرده است (تريپوپساكول و پوريوات24، 2022؛ هانان و ساترلند25، 2015؛ چانگ و تسای26، 2015). بُعد اجتماعی (S) به فعالیتهای مسئولیت‌پذیر اجتماعی در سازمان اشاره میکند که با هدف کمک به جامعه محلی و سهامداران از طریق روابط تعاونی انجام میگردد. در اصل، اين بُعد شامل فعالیتهایی است که به منافع عمومی و توسعه کمک میکند (درمپتیک و همکاران27، 2020). بُعد سوم، حاكميتي- حکمرانی (G) موضوع برجسته تحقیقات بسياري برای دهه‌ها بوده است و روش‌ها و استراتژی‌های مورد استفاده شرکتها برای ساختار سازمانی و کنترل اهداف استراتژیک را مورد بررسی قرار میدهد (هنداییانی28، 2019). متغیرهای حکمرانی شامل اقدامات مدیریتی است که به طور شفاف وظایفی را که توسط قوانین و مقررات در یک سازمان تعریف شده است، انجام میدهد (گانسان و همکاران29، 2017).
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد. .../ محمدرضا رادفر و همکار 125 |
معیارهای عملکرد مالی باید از تصمیمات مدیریتی تبعيت کنند (گلسومينا30، 2016) و به راحتي قابل سنجش باشند (گادينيو و ولوسو31، 2013). عملکرد مالی به عمل انجام فعالیتهاي مالی اشاره دارد و در مفهوم گستردهتر، عملکرد مالی به میزان تحقق اهداف مالی ميپردازد. همچنين از عملكرد مالي برای اندازهگیری سلامت مالی کلی شرکت در یک دوره زمانی معین استفاده میشود و میتواند برای مقایسه شرکتهای مشابه در همان صنعت یا برای مقایسه صنایع یا بخشهاي گوناگون استفاده شود. به بيان ديگر، عملکرد مالی یک پدیده پیچیده و چند بُعدی است، بنابراین یافتن راه‌های دقیق برای اندازهگیری آن دشوار ميباشد (جیوتی و چالوترا32، 2016). عملکرد مالی شامل بازده دارایی ها، بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت سود به درآمد، جریان نقدی حاصل از عملیات، سود، بازده سرمایهگذاری، رشد درآمد، سهم بازار به دست آمده، بهرهوری، اثربخشی و کارآیی ميشود (آل ماماری و همکاران33، 2020).
سازمانهاي بزرگ و بانكها استراتژي مالي خود را بر پايه
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد.../ محمدرضا رادفر و همکار 126 |
ميزنند؛ لذا در عصري قرار داريم كه توجه تك بُعدي به مسائل اقتصادي نميتواند به سازمانها در رسيدن به موفقيت با ثبات ياري رسان باشد و بانكها در كنار ترسيم چشمانداز سودآوري بالا، نبايد از خواستههاي دغدغه مند ذينفعان خود غافل شوند. با نگاهي به پژوهشهاي صورت گرفته و تحقيقات كاربردي در كشورهاي پيشتاز در زمينه مالي چنين برداشت ميشود بانكها با استفاده از فينتك و بكارگيري نوآوري ضمن كسب عملكرد مالي مطلوب، زمينه ساز دستيابي به عملكرد پايداري را نيز ميتوانند فراهم كنند. به همين دليل در اين پژوهش قصد داريم تأثير
فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي را با تأكيد بر نوآوري مورد سنجش قرار دهيم.
در این بخش از مقاله به بررسی مطالعات پيشين مربوط به موضوع پژوهش پرداخته میشود. در ادامه برخي از مطالعات داخلی و خارجی صورت گرفته در حوزه فينتك و عملكرد پايداري ارائه ميگردد.
3- پيشينه پژوهش
عارفمنش و همكاران (1403) در پژوهشي به تأثیر فینتک بر عملکرد پایداری با توجه به نقش میانجی شیوههای اقتصاد چرخشی و نقش تعدیلگری دسترسی به منابع مالی و ظرفیت جذب پرداختند. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده و یافتهها نشان داد که پذیرش فینتک بر عملکرد پایداری و شیوههای اقتصاد چرخشی و دسترسی به منابع مالی بر شیوههای اقتصاد چرخشی و عملکرد پایداری تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد. همچنین ظرفیت جذب رابطه مثبتی با عملکرد پایداری دارد و شیوههای اقتصاد چرخشی، تأثیر پذیرش فین تک بر عملکرد پایدار و همچنین تأثیر دسترسی به منابع مالی بر عملکرد پایدار را میانجی میکند و دسترسی به منابع مالی نقش تعدیل‌کننده در رابطه پذیرش فینتک و شیوههای اقتصاد چرخشی داشته ولی ظرفیت جذب رابطه بین عملکرد پایدار و شیوههای اقتصاد چرخشی را تعدیل نمی‌کند. احمديان و بختيار (1402) در پژوهشي به تأثير فینتک بر عملکرد شبکة بانکی در ایران (رویکرد مدل خودرگرسیونی با وقفة توزیعی) پرداختند. در این پژوهش، با بهره‌مندی از داده‌های سری زمانی در دورة ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۰ و بهره‌مندی از مدل خودرگرسیونی با وقفة توزیعی، اثر فین‌تک‌ها در کوتاه‌مدت و بلندمدت بر عملکرد بانک‌های کشور بررسی و فین‌تک‌ها به دو گروه فین‌تک‌های رقیب و غیررقیب تقسیم شده است. نتایج بررسی نشان میدهد بین فین‌تک‌ها و عملکرد بانکها رابطة معنادار وجود دارد. روحاني راد (1402) در پژوهشي به تاثیر پذیرش فناوریهای مالی بر عملکرد پایدار با نقش میانجی امور مالی سبز و نوآوری سبز در بانک‌های تجاری تهران پرداخت. نتایج این مطالعه بر اهمیت پذیرش فینتک، تأمین مالی سبز و نوآوری در دستیابی به عملکرد پایدار و همچنین نیاز فوری به گنجاندن فناوریهای جدید، طرح‌های سبز و تأمین مالی در استراتژی‌های بانکی برای کمک به دستیابی به پایداری کشور تأکید میکند. محمدي و همكاران (1401) در پژوهشي به شناسایی الگوی توسعه صنعت فینتک در ایران با رویکرد نظام نوآوری فناورانه پرداختند. در این پژوهش از روش تحقیق کیفی و استراتژی پژوهشی مطالعه موردی استفاده گردیده و در این خصوص به مصاحبه با فعالان این حوزه و بررسی و تحلیل محتوای اسناد و فعالیتهای انجام شده در این بخش پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد شکلگیری و توسعه نظام نوآوری فناورانه در حوزه فینتک در نتیجه شکلگیری عوامل ساختاری صورت پذیرفته و خاستگاه شکلگیری بازار در حوزه فینتک، از استارتآپهای فردی و در پاسخ به نیازهای نوظهور گوشههای خالی بازارهای مالی B2C و B2B بوده است.
بانكهاي تجاري در هند بوده و پس از جمعآوري
پرسشنامهها دادههاي نهايي با استفاده از مدلسازي معادلات ساختاري بررسي شدند. نتايج حاكي از آن است كه فينتك بر حاكميت فناوري اطلاعات و عملكرد پايداري تأثير مثبت و معنادار داشته و حاكميت فناوري اطلاعات در تأثير فينتك بر عملكرد پايداري نقش ميانجي ايفا ميكند. اسرايري36 (2024) در پژوهش خود به تأثير فينتك و ريسك بر عملكرد پايداري در بانكهاي اسلامي و بانكهاي متداول پرداخت. نتايج نشان ميدهد تأثير فينتك بر گزارشهاي پايداري در بانكهاي اسلامي بيش از ساير بانكها است. سيديك و همكاران37 (2023) در پژوهشی به بررسی نقش فینتک و دسترسی به منابع مالی بر ظرفیت جذب فناوری بین سیصد پاسخ از شرکتهای کوچک و متوسط تولیدی بنگلادشی پرداختند. یافتههای تجربی نشان داد که پذیرش فینتک به طور قابل توجهی بر عملکرد سازمانی و شیوههای اقتصاد چرخشی تأثیر دارد و دسترسی به منابع مالی باعث افزایش شیوههای اقتصاد چرخشی شرکتها میشود و ظرفیت جذب رابطه مثبتی با عملکرد پایداری شرکت دارد و شیوههای اقتصاد چرخشی نقش میانجی در رابطه بین پذیرش فینتک و عملکرد پایدار دارد. تیان و همکاران38 (2023) در پژوهشی به بررسی نقشهای نوآوری فینتک و رهبری تحول آفرین سبز در افزایش عملکرد محیطی شرکتها با نقش میانجی نوآوری سبز در شرکتهای تولیدی کوچک و متوسط در بنگلادش پرداختند. نتایج نشان داد که پذیرش فینتک ارتباط مثبتی با نوآوری سبز شرکتهای کوچک و متوسط و عملکرد محیطی شرکتها دارد. همچنین رهبری تحول آفرین سبز بهطور قابل توجهی بر نوآوری سبز سازمانها و عملکرد محیطی شرکتها تأثیر میگذارد. دوویدی و همکاران39 (2021) در یک مطالعه به بررسی پذیرش فینتک برای
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد. .../ محمدرضا رادفر و همکار 127 |
میدهد که پذیرش فینتک تأثیر قابل توجهی بر
رقابتپذیری و نتایج رقابتپذیری در عملکرد صنعت بانکداری در امارات داشته است.
با توجه به مبانی نظری و پیشینه پژوهش، مدل مفهومی ذيل به عنوان مدل پژوهش مطرح میشود.
شكل 1. مدل مفهومي پژوهش
4- روش شناسي
این پژوهش بر مبنای هدف، کاربردی و از نظر روش انجام کار، توصيفي پیمایشی است. جامعه آماری شامل كاركنان و مديران بانكهاي پذيرفته شده در بورس تهران با حداقل تحصيلات كارشناسي و سابقه كاري از يك سال تا بالاي 20 سال ميباشد و به دليل بزرگ بودن جامعه آماري، نمونهای به حجم 384 نفر به شیوه نمونهگيري تصادفي سيستماتيك با استفاده از فرمول كوكران انتخاب و براي جمعآوري دادهها از پرسشنامه استفاده شده كه شامل 23 گویه ميباشد و شاخصهای آن با استفاده از مقیاس لیکرت 5 درجهای نمرهگذاری شده است. در اين پرسشنامه فينتك شامل 6 گويه، عملكرد پايداري شامل 9 گويه، عملكرد مالي 4 گویه و نوآوري نيز شامل 4 گويه ميباشند. براي بررسي روایی از خبرگان و اساتید دانشگاه كمك گرفته شد و با اعمال نظرات اصلاحی، روايي پرسشنامه تایید گرديد. با توجه به جدول 1 و به دلیل اینکه مقدار آلفای کرونباخ برای تمامی متغیرها بیش از 7/0 است، بنابراین پایایی پرسشنامه نيز مورد تایید قرار میگیرد. همچنین طبق جدول (1) پایایی ترکیبی (CR) و روایی همگرا نیز با توجه به اعداد حاصل شده تأیید میشوند.
جدول 1. نتايج آلفاي كرونباخ، پايايي مركب و روايي همگرا
متغير | تعداد گويه | آلفاي كرونباخ | پايايي تركيبي | روايي همگرا |
فينتك | 6 | 940/0 | 953/0 | 772/0 |
نوآوري | 4 | 932/0 | 951/0 | 830/0 |
عملكرد پايداري | 9 | 921/0 | 934/0 | 611/0 |
عملكرد مالي | 4 | 870/0 | 912/0 | 722/0 |
منبع: يافتههاي پژوهشگر
5- يافتههاي پژوهش
در اين پژوهش برای تعیین کفایت نمونهگیری از آماره KMO و برای اطمینان از مناسب بودن دادهها مبنی بر اینکه ماتریس همبستگیهایی که پایه تحلیل قرار میگیرد در جامعه برابر با صفر نیست، از آزمون بارتلت استفاده شده است.
جدول 2. نتايج آزمون KMO و بارتلت
كفايت نمونه (KMO) | 826/0 |
آزمون بارتلت (مقدار خی دو) | 518/922 |
سطح معناداری | 000/0 |
منبع: يافتههاي پژوهشگر
طبق جدول (2) مقدار آماره برابر 826/0 شده و از 7/0 بیشتر است که نشان میدهد کفایت نمونهبرداری این پژوهش در حد شایسته بوده است. همچنین از آنجا که سطح معناداری (Sig) آماره بارتلت برابر با صفر و کمتر از 05/0 شده، ساختار دادهها برای انجام تحلیل عاملی مناسب است و وجود ارتباط مناسب میان ساختار داده ها تأیید
میشود. در ادامه براي سنجش نرمال يا غيرنرمال بودن توزيع دادهها از آزمون كلموگروف- اسميرنوف استفاده
ميشود.
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد.../ محمدرضا رادفر و همکار 128 |
متغير | سطح معناداري | نتيجه |
فينتك | 000/0 | توزيع دادهها غير نرمال است. |
نوآوري | 000/0 | توزيع دادهها غير نرمال است. |
عملكرد مالي | 000/0 | توزيع دادهها غير نرمال است. |
عملكرد پايداري | 000/0 | توزيع دادهها غير نرمال است. |
منبع: يافتههاي پژوهشگر
با عنايت به نتايج آزمون كلموگروف اسميرنوف كه در جدول (3) قابل رؤيت است ميتوان نتيجه گرفت از آنجايي كه سطح معناداري تمامي متغيرها از 05/0 كوچكتر است، لذا توزيع دادهها غيرنرمال ميباشد. با توجه به نتايج اين آزمون، برای پاسخ به فرضیههاي پژوهش از مدلسازی معادلات ساختاری با نرمافزار اسمارتPLS استفاده ميگردد. پیش از پرداختن به نتایج تحلیل عاملی، ماتریس همبستگی (Correlation) بین متغيرهاي پژوهش آورده ميشود. همبستگی راهی است برای نشان دادن اینکه دو یا چند متغیر تا چه اندازه با همدیگر پیوند یا با هم رابطه دارند.
جدول 4. ماتريس همبستگي بين متغيرها
| فينتك | نوآوري | عملكرد مالي | عملكرد پايداري |
فينتك | 878/0 |
|
|
|
نوآوري | 764/0 | 911/0 |
|
|
عملكرد مالي | 754/0 | 697/0 | 849/0 |
|
عملكرد پايداري | 703/0 | 636/0 | 561/0 | 781/0 |
منبع: يافتههاي پژوهشگر
در ماتريس قطر اصلی حاوی جذر مقادیر AVE سازه‌های پنهان (مکنون) است. مقادیر قطر اصلی با عدد يك نشان داده شده‌اند، بنابراین ماتریس نهايي مدل پژوهش به صورت جدول (4) خواهد بود. با توجه به جدول (4) مقدار جذر AVE متغیرهای مکنون در پژوهش حاضر که در خانه‌های موجود در قطر اصلی ماتریس قرار گرفته‌اند، از مقدار همبستگی میان آنها که در خانه‌های زیرین و چپ قطر اصلی ترتیب داده‌شده‌اند، بیشتر است. ازاین‌رو میتوان اظهار داشت که در پژوهش حاضر، سازه‌ها (متغیرهای مکنون) در مدل، تعامل بیشتری با شاخصهای خود دارند تا با سازه‌های دیگر. به‌بیان‌دیگر، روایی واگرای مدل در حد مناسبی است.
برای پاسخ به فرضیههاي پژوهش از مدلسازی معادلات ساختاری با نرمافزار اسمارتPLS استفاده شده است. با استفاده از خروجیهای T-Value در نمودار 2 به بررسی پذیرش یا عدم پذیرش فرضیههای پژوهش پرداخته میشود. نحوه قضاوت به این صورت است که اگر عدد معناداري T-Value بزرگتر از 96/1 و یا کوچکتر از 96/1- باشد، فرضیه مورد پذیرش قرار میگیرد و اگر عدد معناداري T-Value کوچکتر از 96/1 و یا بزرگتر از 96/1- باشد، فرضیه مورد پذیرش قرار نمیگیرد. در ادامه مدل نهايي پژوهش در حالت استاندارد و معناداري را شاهد هستيم. جهت شناسایی علائم اختصاری متغيرها، جدول (5) را بررسي ميكنيم:
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد. .../ محمدرضا رادفر و همکار 129 |
متغير | علامت اختصاري |
فينتك | Financial Technology (FinTech) |
نوآوري | Innovation (INNO) |
عملكرد پايداري | Environment, Social & Governance (ESG) |
عملكرد مالي | Financial Performance (FP) |
منبع: يافتههاي پژوهشگر
[1] . Abbas & Dogan
[2] . Peng et al
[3] . Alsayegh et al
[4] . Hardiningsih
[5] . Oh & Park
[6] . Baškarada, & Koronios
[7] . Mathushan & Kengatharan
[8] . Nicoletti
[9] . Zheng et al
[10] . Siddik et al
[11] . Liu et al
[12] . Campanella et al
[13] . Buchak et al
[14] . Thakor
[15] . Jagtiani & Lemieux
[16] . Arner et al
[17] . Hochstein
[18] . Gault
[19] . Ahlstrom & Monciardini
[20] . Umar et al
[21] . Fan et al
[22] . Kim & Kim
[23] . Litvinenko et al
[24] . Tripopsakul & Puriwat
[25] . Hannan & Sutherland
[26] . Chang & Tsai
[27] . Drempetic et al.
[28] . Handayani
[29] . Ganesan et al
[30] . Gelsomino et al
[31] . Godinho & Veloso
[32] . Jyoti & Chalotra
[33] . Al-Mamary et al
[34] . Shala & Berisha
[35] . Almaqtari
[36] . Srairi
[37] . Siddik et al
[38] . Tian et al
[39] . Dwivedi et al
نمودار 1. مدل ساختاری پژوهش همراه با ضرایب استاندارد(تحلیل مسیر) منبع: يافتههاي پژوهشگر
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد.../ محمدرضا رادفر و همکار 130 |
نمودار 2. مدل ساختاری پژوهش همراه با ضرایب معناداري منبع: يافتههاي پژوهشگر
جدول 6. خلاصه نتايج فرضيههاي پژوهش
فرضيه | ضريب مسير | آماره آزمون T-Value | نتيجه |
فينتك بر عملكرد پايداري تأثير دارد. | 520/0 | 943/5 | پذيرش |
فينتك بر نوآوري تأثير دارد. | 764/0 | 957/28 | پذيرش |
فينتك بر عملكرد مالي تأثير دارد. | 531/0 | 432/8 | پذيرش |
نوآوري بر عملكرد پايداري تأثير دارد. | 239/0 | 504/2 | پذيرش |
نوآوري بر عملكرد مالي تأثير دارد. | 292/0 | 772/4 | پذيرش |
با توجه به نمودار (2) و از آنجایی که مقدار T-Value برابر 943/5، 957/28 و 432/8 میباشد و از 96/1 بیشتر است، لذا فرضیههاي اول، دوم و سوم پژوهش مورد پذیرش قرار میگیرند؛ یعنی فينتك بر عملكرد پايداري، نوآوري و عملكرد مالي تأثير دارد. از آنجايي كه تأثير فينتك بر اهداف عملكرد پايداري و عملكرد مالي برابر ضريب مسير 520/0 و 531/0 شده و از 5/0 بيشتر است، ميتوان چنين استنباط كرد روي آوردن به فينتك در تحقق عملكرد پايداري و رسيدن به عملكرد مالي رضايت بخش در صنعت بانكـداري كشـور بسيـار حائز اهميـت است. به علاوه ضريب
مسير فينتك و نوآوري 764/0 شده و از آنجا كه اين عدد به يك نزديك است، استدلال ميشود كه تركيب فناوري مالي با نوآوري ميتواند بانكها را تبديل به يك صنعت پيشرو و متمايز نمايد. همچنين با عنايت به اينكه مقدار T-Value برابر 504/2 و 772/4 شده و از 96/1 بيشتر است، فرضيه چهارم و پنجم پژوهش نيز تأييد ميشوند؛ بدين معنا كه نوآوري بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي تأثير دارد. در اين خصوص ميتوان به ضريب مسير 239/0 و 292/0 اشاره نمود كه نشان از اين دارد در حال حاضر بانكها جهت نيل به عملكرد پايداري و عملكرد مالي، آنچنان كه بايد، توجه كافي به نوآوري ندارند.
برای آزمون فرضیههاي ششم و هفتم که دارای متغیر میانجی هستند، از آزمون سوبل استفاده ميگردد. نحوه بررسی فرضیهها دارای متغیر میانجی بدین صورت است که اگر تأثیر متغیر مستقل بر میانجی و تأثیر میانجی بر وابسته هم زمان معنادار شود، نقش میانجی تأیید شده و تأثیر غیرمستقیم را تأیید خواهد کرد. با توجه به مدلهای پژوهش در حالت استاندارد و معناداری و آماره آزمون سوبل ميتوان پيرامون رد يا پذيرش فرضيه نتيجهگيري نمود.
جدول 7. نتايج فرضيههای غيرمستقيم
فرضيه | آماره آزمون سوبل | نتيجه |
فرضيه 6: نوآوري در تأثير فينتك بر عملكرد پايداري نقش ميانجي دارد. | 481/2 | پذيرش |
فرضيه 7: نوآوري در تأثير فينتك بر عملكرد مالي نقش ميانجي دارد. | 725/4 | پذيرش |
منبع: يافتههاي پژوهشگر
با توجه به جدول (7) و از آنجایی که مقدار آماره آزمون سوبل برابر 481/2 و 725/4 میباشد و از 96/1 بیشتر است، فرضیه ششم و هفتم مورد پذیرش قرار میگیرند؛ يعني نوآوري در تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي نقش ميانجي دارد.
جهت ارزیابی مقدار برازندگی کل مدل از شاخصGOF استفاده ميشود. این آزمون کیفیت کلی مدلهای
اندازهگیری و ساختاری را تعیین میکند. هر چه مقدار اين شاخص بيشتر باشد نشان از قدرت برازندگي بالاي مدل است و هر چه به صفر نزديك شود، حكايت از برازش ضعيف مدل دارد. سه مقدار 01/0 ، 25/0 و 36/0 براي GOF به ترتیب برازش ضعيف، متوسط و قوي را تبيين ميكنند. فرمول مربوط به محاسبه شاخصGOF به شرح ذيل است:
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد. .../ محمدرضا رادفر و همکار 131 |
متغيرها | ضريب تعيين | مقادير شاخص اشتراكي |
فينتك | - | 772/0 |
نوآوري | 583/0 | 830/0 |
عملكرد پايداري | 518/0 | 611/0 |
عملكرد مالي | 603/0 | 722/0 |
ميانگين | 568/0 | 733/0 |
منبع: يافتههاي پژوهش
مقدار شاخص GOF عدد 645/0 است و نشان از برازش قوی مدل كلي پژوهش دارد؛ بنابراين ميتوان اينگونه برداشت نمود كه مدل ارائه شده داراي برازش مطلوبي بوده و دادههاي گردآوري شده به خوبي توانستهاند مدل طراحي شده را پوشش دهند و با قدرت بالايي مدل را تأييد نمايند.
6- بحث و نتيجه گيري
از فينتك تعاريف مختلفي ذكر ميشود اما شايد يك تعريف جامع از آن، كاربرد فناوريهاي روز در حوزه مالي باشد كه به خلق محصولات و خدمات مالي نوين با استفاده از فناوريهاي جديد منجر گردد. وقتي به روند توسعه فينتك در جهان بنگريم، شاهد رشد سريع و چشمگير اين صنعت در سالهاي اخير خواهيم بود؛ جايي كه بسياري از استارت آپها دامنه فعاليت خود را متمركز بر اين صنعت كرده و درصدد گسترش فعاليتهاي خود در زمينه فناوري مالي شده اند؛ به خصوص با ظهور فناوريهاي جديد شامل هوش مصنوعي، يادگيري ماشين و بلاك چين كه روند كلي كسب و كارها را دچار دگرگوني كرده و زمينه ساز پيشرفتهاي اساسي را نيز فراهم آوردهاند. پس از بحرانهاي مالي
سالهاي نه چندان دور، همواره اين هراس وجود دارد كه شبكه بانكي در كشورهاي مختلف به دليل مخاطرات موجود دچار فروپاشي يا آسيب جدي شود و حتي الزامات كميته بازل نيز به تنهايي نتيجه بخش نميباشد. به همين دليل توسعه فينتك و رِگ تك بيش از پيش براي حصول اطمينان از خدمات مالي و بانكداري و اجراي صحيح سياستهاي
قانونگذاري توصيه ميشود. به علاوه، امروزه در كنار پرداختن به فناوري و صنعت مالي نبايد از محيط زيست كه امانت نزد ما است، چشمپوشي كنيم؛ به همين دليل در اهداف توسعه پايدار به محيط زيست توجه جدي شده و شركتها و سازمانها در كنار ارتقاي عملكرد و كسب بازده بايد دغدغههاي زيست محيطي نيز داشته باشند. بانكها نيز از اين قاعده مستثني نبوده و به عنوان بازيگر اصلي سيستم پولي و مالي كشور بايد برنامهريزي لازم جهت ارتقاي عملكرد پايداري داشته باشند. هدف از انجام پژوهش حاضر تبيين تأثير فينتك بر عملکرد پايداري و عملكرد مالي با نقش میانجی نوآوري با رويكرد مدلسازي معادلات ساختاري بوده است. پس از بررسي فرضيههاي مستقيم پژوهش مشخص گرديد فينتك بر عملكرد پايداري، نوآوري و عملكرد مالي به ترتیب با ضریب مسیر 520/0 ، 764/0 و 531/0 تأثير دارد. همچنين مشاهده شد نوآوري بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با ضریب مسیر 239/0 و 292/0 تأثير دارد. نتايج حاصل شده در اين پژوهش با نتايج پژوهش المقطاري1 (2024)، سيديك و همكاران2 (2023) و دوویدی و همکاران3 (2021) همسو ميباشد. به علاوه در پژوهش حاضر براي بررسي فرضيههاي غيرمستقيم از آزمون سوبل استفاده شده و مشخص گرديد نوآوري در تأثير
فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي نقش ميانجي دارد. با توجه به نتايج بدست آمده ميتوان عنوان كرد اگر از فينتك به شكل كارآ استفاده گردد و بانكها در چشمانداز خود صيانت از محيط زيست را در اولويتهاي خود قرار دهند و استفاده از فناوريهاي مالي را در راستاي اهداف توسعه پايدار بنا كنند، عملکرد پايداري بهبود خواهد یافت و
منابع
1. احمدیان، اعظم و بختیار، مهدی (1402). فینتک و عملکرد شبکة بانکی در ایران (رویکرد مدل خودرگرسیونی با وقفة توزیعی). مطالعات کشورها، دوره 1، شماره 2، 1402، صص 313-351.
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد.../ محمدرضا رادفر و همکار 132 |
در ابتدا به مديران بانكها پيشنهاد ميشود از فينتك در زمينه گسترش تأمين مالي سبز استفاده نمايند و با بكارگيري نوآوري و ارائه خدمات مناسب به مشتريان در بستر فينتك، به كاهش آسيبهاي زيست محيطي كمك نمايند. همچنين پيشنهاد ميشود بانكها با ارائه آموزشهاي مناسب، مشتريان را به سمت استفاده هر چه بيشتر از خدمات فينتك به جاي مراجعه حضوري به شعب سوق دهند. در اين راستا براي بالا بردن امنيت و حريم خصوصي مشتريان و تقويت سياستهاي قانونگذاري بايد تيمهاي تخصصي جداگانه در كنار كميتههاي ريسك بانك ايجاد گردد.
همچنين از جمله الزامات اساسي صنايع مختلف در سالهاي اخير، رعايت مسائل زيستمحيطي است؛ لذا به مديران بانكها پيشنهاد ميشود در گزارشهاي فصلي و سالانه خود به گزارشگري پايداري و حفظ محيط زيست بيش از پيش توجه كرده و از آنجا كه بانكداري نوين بر پايه فناوريهاي نوظهور پايهريزي شده، به مديران بانكها پيشنهاد ميشود زيرساختهاي لازم براي بكارگيري هر چه بيشتر اين فناوريها نظير هوش مصنوعي و بلاك چين در مديريت ريسك مالي، ارائه خدمات به مشتريان و ... را مهيا سازند. در نهايت به دليل اينكه فينتك با سرعت شگفتآور در حال تبديل شدن به يكي از حوزههاي با گردش مالي برتر در جهان است، پيشنهاد ميشود بانكها با نهايت توان به
پيادهسازي فينتك در تمام ابعاد اهتمام ورزند.
2. ايازي، صمد (1401). اثر معیارهای فیزیکی مدیریت محیطزیست بر مدیریت کربن. مجله مدیریت سبز، دوره سوم، شماره 1، صص 155-140.
3. چيستي، سوزان. اوهنلون، استيوان (1398). فينتك به زبان ساده، ترجمه حسن موحد و مرتضي حمزه سركاني، انتشارات راه پرداخت.
4. روحاني راد، شايان (1402). تاثیر پذیرش فناوریهای مالی بر عملکرد پایدار با نقش میانجی امور مالی سبز و نوآوری سبز در بانک‌های تجاری تهران. مطالعات مدیریت توسعه سبز، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3 فروردین 1402 صص 112-127
5. سرخهدهي، فاطمه و اشتري مهرجردي، اباذر (1403). بررسی رابطه میان نوآوری فناورانه، زیرساخت و رشد صنعتی در ایران. فصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی، دوره سيزدهم، شماره 25، بهار و تابستان 1403، صص 130-107.
6. عارف منش، زهره. رامشه، منیژه و طباخی، رضا (1403). نقش فینتک بر شیوههای اقتصاد چرخشی برای بهبود عملکرد پایداری، فصلنامه سیاستگذاری اقتصادی، دوره 16، شماره 31، شهریور 1403، صص 309-344.
7. عظیمی، حسين. بیات، رقيه (1402). بررسی تاثیر فعالیتهای مدیریت دانش و مدیریت منابع انسانی بر نوآوری در مراکز رشد و فناوری. مدیریت بهرهوری، دوره 17، شماره 64.
8. محمدی، مهدی. غفاری، فاطمه و خانلری، امیر (1401). شناسایی الگوی توسعه صنعت فینتک در ایران با رویکرد نظام نوآوری فناورانه، مدیریت نوآوری در سازمانهای دفاعی، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 16، تیر 1401، صفحه 101-126.
.9Abbas, J., & Dogan, E. (2022). The impacts of organizational green culture and corporate social responsibility on employees’ responsible behaviour towards the society. Environmental Science and Pollution Research. doi:10.1007/s11356-022-20072-w.
.10Ahlstrom, ¨ H., Monciardini, D (2022). The regulatory dynamics of sustainable finance: paradoxical success and limitations of EU reforms. J. Bus. Ethics 177 (1), 193–212. https://doi.org/10.1007/s10551-021-04763-x.
.11Al-Mamary, Y.H. Alwaheeb, M.A. Alshammari, N. G. M. Abdulrab, M. Balhareth, H and Hela Ben Soltane (2020). The Effect of Entrepreneurial Orientation on Financial and Non-Financial Performance in Saudi SMEs: A Review. Journal of Critical Reviews • July 2020 DOI: 10.31838/jcr.07.14.35
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد. .../ محمدرضا رادفر و همکار 133 |
.13Alsayegh, M. F., Abdul Rahman, R., & Homayoun, S. (2020). Corporate economic, environmental, and social sustainability performance transformation through ESG disclosure. Sustainability, 12(9), 3910.
.14Arner, D. W., Barberis, J., & Buckley, R. P., The Evolution of FinTech: A New Post-Crisis Paradigm? University of Hong Kong Faculty of Law Research Paper No. 2015/047. 2015.
.15Baškarada, S., & Koronios, A. (2018). The 5S organizational agility framework: A dynamic capabilities perspective. Int. J. Organ. Anal. 26, 331-342
.16Buchak G, Matvos G, Piskorski T, Seru A. (2018). “Fintech, regulatory arbitrage and the rise of shadow banks”. Journal of Financial Economics. 130(3): 453- 483. doi: 10.1016/j.jfineco.2018.03.011.
.17Campanella F, Serino L, Crisci A. (2022). “Governing fintech for sustainable development: evidence from Itlian banking system”. Qualitative Research in Financial Markets. in Press. doi:10.1108/QRFM-01-2022-0009.
.18Chang, A.S.; Tsai, C.Y. (2015). Sustainable design indicators: Roadway project as an example. Ecol. Indic. 2015, 53, 137–143.
.19Drempetic, S.; Klein, C.; Zwergel, B. (2020). The influence of firm size on the ESG score: Corporate sustainability ratings under review. J. Bus. Ethics 2020, 167, 333–360.
.20Dwivedi, P., Alabdooli, J. I., & Dwivedi, R. (2021). Role of FinTech adoption for competitiveness and performance of the bank: A study of banking industry in UAE. International Journal of Global Business and Competitiveness, 16(2), PP. 130-138. https://doi.org/10.1007/s42943-021-00033-9
.21Fan, Z., Chen, Y., Mo, Y (2024). Management myopia and corporate ESG performance. Int. Rev. Financ. Anal. 92, 103071.
.22Ganesan, Y.; Hwa, Y.W.; Jaaffar, A.H.; Hashim, F. (2017). Corporate governance and sustainability reporting practices: The moderating role of internal audit function. Glob. Bus. Manag. Res. 2017, 9, 159–179.
.23Gault, F. (2018) . Defining and Measuring Innovation in all Sectors of the Economy. Research Policy, (47)3, 617–622.
.24 Gelsomino, L.M., Mangiaracina, R., Perego, A. and Tumino, A. (2016), “Supply chain finance: a literature review”, International Journal of Physical Distribution and Logistics Management, Vol. 46 No. 4, pp. 348-366.
.25 Godinho, F.M. and Veloso, S.E. (2013), “From time-based competition (TBC) to quick response manufacturing (QRM): the evolution of research aimed at lead time reduction”, The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, Vol. 64 Nos 5-8, pp. 1177-1191.
.26 Handayani, M. (2019). The effect of ESG performance on economic performance in the high profile industry in Indonesia. J. Int. Bus. Econ. 2019, 7, 112–121.
.27 Hannan, S.; Sutherland, C. (2015). Mega-projects and sustainability in Durban, South Africa: Convergent or divergent agendas? Habitat Int. 2015, 45, 205–212.
.28 Hardiningsih, P. (2020). The effect of sustainability information disclosure on financial and market performance: Empirical evidence from Indonesia and Malaysia. International Journal of Energy Economics and Policy, 10 (2): 18–25.
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد.../ محمدرضا رادفر و همکار 134 |
.30 Jagtiani JA, Lemieux C. (2018). “Do fintech lenders penetrate areas that are underserved by traditional manks?”. Journal of Economics and Business. 100(C):43-54. doi: 10.1016/j.jeconbus.2018.03.001.
.31 Jyoti, J., & Chalotra, A. K. (2016) Impact of Strategic Entrepreneurship on Financial Performance: A Study of Hosiery Industry in India. Sustainable Competitive Advantage: A Road to Success, pp.184-196.
.32 Kim, K and Kim, Y (2021). Study of the Improvement plans of related to Environmental Factors (E) of ESG—Focused on Information Disclosure and Tax Regulations. Environ. Law Policy 2021, 27, 55–91.
.33 Litvinenko, V.; Bowbriñk, I.; Naumov, I.; Zaitseva, Z. (2022). Global guidelines and requirements for professional competencies of natural resource extraction engineers: Implications for ESG principles and sustainable development goals. J. Clean. Prod. 2022, 338, 130530.
.34 Liu, Y., Saleem, S., & Shabbir. (2021). The Relationship between Corporate Social Responsibility and Financial Performance: A Moderate Role of Fintech Technology. Environ Sci Pollut Res, 28: 20174–20187.
.35 Mathushan, P., & Kengatharan, N. (202 ) Human resource management practices and firm innovation: mediating role of human capital. Management Research and Practice, 14(2), 25-36 .
.36 Najaf, K., Haj Khalifa, A., Obaid, SM., You, X., & Chang, V. (2023). Does Sustainability Matter for Fintech Firms? Evidence from United States Firms. Compet Rev an Int Bus J, 33: 161–180.
.37 Nicoletti, B. (2017). The future of fintech: Integrating Finance and Technology. Springer International Publishing
.38 Oh, H., & Park, S. (2021). Corporate sustainable management, dividend policy and Chaebol. Sustainability, 13(13), 7495.
.39 Peng J, Chen X, Zou Y, Nie Q. (2021). Environmentally specific transformational leadership and team pro-environmental behaviors: The roles of pro-environmental goal clarity, pro-environmental harmonious passion, and power distance. Human Relations. 2021;74(11):1864-88
.40 Shala, A. and Berisha, V. (2024), "The Impact of Fintech on the Achievement of Environmental, Social, and Governance (ESG) Goals", Sharma, R., Bhardwaj, I., Grima, S., Sachdeva, T., Sood, K. and Özen, E. (Ed.) Sustainable Development Goals: The Impact of Sustainability Measures on Wellbeing (Contemporary Studies in Economic and Financial Analysis, Vol. 113A), Emerald Publishing Limited, Leeds, pp. 55-77. https://doi.org/10.1108/S1569-37592024000113A004
.41Siddik, A.B., Yong, L. & Rahman, M.N. (2023). The Role of Fintech in Circular Economy Practices to Improve Sustainability Performance: A Two-Staged SEM-ANN Approach. Environ Sci Pollut Res, 30: 107465– 107486.
.42Srairi, S. (2024). The impact of risk and Fintech on ESG performance: evidence from gulf cooperation council (GCC) banks. Journal of Chinese Economic and Business Studies, 1–42.
واكاوري تأثير فينتك بر عملكرد پايداري و عملكرد مالي با تأكيد. .../ محمدرضا رادفر و همکار 135 |
.43Thakor AV. (2020). “Fintech and banking: What do we know?”. Journal of Financial Intermediation. 41(3): 100833. doi: 10.1016/j.jfi.2019.100833.
.44Tian, H., Siddik, A. B., Pertheban, T. R., & Rahman, M. N. (2023). Does fintech innovation and green transformational leadership improve green innovation and corporate environmental performance? A hybrid SEM–ANN approach. Journal of Innovation & Knowledge, 8(3), 100396. http://dx.doi.org/10.1016/j.jik.2023.100396
.45Tripopsakul, S.; Puriwat,W. (2022). Understanding the Impact of ESG on Brand Trust and Customer Engagement. J. Hum. Earth Future 2022, 3, 430–440.
.46Umar, Z., Kenourgios, D., Papathanasiou, S (2020). The static and dynamic connectedness of environmental, social, and governance investments: international evidence. Econ. Modell. 93, 112–124. https://doi.org/10.1016/j. econmod.2020.08.007. Epub 2020 Aug 12. PMID: 32834335; PMCID: PMC7419258
.47 Zheng, G. W., Siddik, A. B., Masukujjaman, M., & Fatema, N. (2021). Factors affecting the sustainability performance of financial institutions in Bangladesh: the role of green finance. Sustainability, 13(18), 10165. https://doi.org/10.3390/su131810165.
[1] . Almaqtari
[2] . Siddik et al
[3] . Dwivedi et al