ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران
محورهای موضوعی : عمومى
رسول ثانوی فرد
1
*
,
مرتضی رحمتی کچومثقالی
2
,
علی اصغر عيوضي حشمت
3
1 - دانشیار، گروه مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
2 - دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
کلید واژه: گردشگری, گردشگری هوشمند, پایداری, گردشگری هوشمند پایدار,
چکیده مقاله :
یکی از مکانیسم‌هایی که می‌تواند در بهبود رقابت و توسعه گردشگری مفید باشد گردشگری هوشمند است. هدف این تحقیق ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران است. این تحقیق از نوع تحقیقات کمی و کاربردی بوده و به لحاظ روش جمع‌آوری و تحلیل دادهها جزو تحقیقات توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق مدیران و کارشناسان ارشد آژانس‌های مسافرتی شهر تهران بوده‌اند. تعداد 50 نفر از مدیران و کارشناسان آژانس‌های مسافرتی شهر تهران با روش هدفمند و قضاوتی به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل، از روش دلفی فازی، دیمتل فازی و تحلیل شبکهای فازی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد الگوی تحقیق به ترتیب اولویت شامل مؤلفه‌هایی از قبیل عوامل مربوط به رقبا، عوامل محیطی، عوامل زیست‌محیطی، عوامل فنی و زیرساختی، عوامل مربوط به گردشگران، عوامل مربوط به تامینکنندگان، عوامل طبیعی، عوامل اجتماعی، عوامل اقتصادی بوده است که طبق نظر خبرگان تحقیق در رتبه‌های اول تا نهم به لحاظ اهمیت قرار گرفته‌اند. بر اساس نتایج روش دیمتل فازی، در این مدل عوامل اقتصادی، عوامل محیطی، عوامل مربوط به رقبا، عوامل مربوط به گردشگران و عوامل فنی و زیرساختی جزو متغیرهای علی (متغیرهای تأثیرگذار) تعیین شدند و عوامل زیست‌محیطی، عوامل مربوط به تامینکنندگان، عوامل اجتماعی و عوامل طبیعی نیز جز متغیرهای معلولی (اثرپذیر) تعیین شدند.
One of the mechanisms that can be useful in improving the competitiveness and development of tourism is smart tourism. The purpose of this research is to provide a model for the growth of sustainable smart tourism in Tehran travel agencies. This research is a quantitative and applied research, and in terms of data collection and analysis method, it is a survey descriptive research. The statistical population of the research was managers and senior experts of travel agencies in Tehran. 50 managers and experts of travel agencies in Tehran have been selected as a sample size using the purposeful method. In order to analyze the research data, fuzzy Delphi method, fuzzy Dematel method and fuzzy Analytical Network Process have been used. The results of the research showed that the research model, in order of priority, included components such as factors related to competitors, environmental factors, environmental factors, technical and infrastructure factors, factors related to tourists, factors related to suppliers, natural factors, social factors, and economic factors which are ranked according to research experts, from 1st to 9th in terms of importance. Based on the results of the Fuzzy Dematel method, in this model, economic factors, environmental factors, factors related to competitors, factors related to tourists and technical and infrastructure factors were determined as causal variables (influential variables). And environmental factors, factors related to suppliers, social factors, and natural factors were determined among the affected variables
شفیعی، ساناز؛ رجب زاده قطری، علی؛ حسن زاده، علیرضا و جهانیان، سعید. (۱۳۹۶). بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر توسعه و پایدار مقاصد گردشگری به منظور توسعه مقاصد گردشگری هوشمند. فصلنامه علمی-پژوهشی. تحقیقات بازاریابی نوین. سال هفتم. شماره چهارم. صص ۱۱۶-۹۵
محمدپور، سارا و باقرزاده، جواد.( ۱۳۹۸). نقش وب سایت ها در توسعه پایدار گردشگری. فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا. سال نهم. شماره ۳. صص ۵۶۰- ۵۴۷
Agrawal, R., Wankhede, V. A., Kumar, A., Luthra, S., & Huisingh, D. (2022). Big data analytics and sustainable tourism: A comprehensive review and network based analysis for potential future research. International Journal of Information Management Data Insights, 2(2), 100122.
Alžbeta, Kiráľováª. Antonín, Pavlíčeka.(2015). Development of Social Media Strategies in Tourism Destination.Published by Elsevier Ltd.This is an open access article under the CC BY-NC-ND license. Peer-review under responsibility of I-DAS- Institute for the Dissemination of Arts and Science.
Apak, Ö. C., & Gürbüz, A. (2023). The effect of local food consumption of domestic tourists on sustainable tourism. Journal of Retailing and Consumer Services, 71, 103192.
B. Neuhofer, D. Buhalis, A. Ladkin Smart technologies for personalized experiences: a case study in the hospitality domain Electron Mark, 25 (3) (2015), pp. 243-254
Blancas, F. J., Contreras, I., & Lozano-Oyola, M. (2023). Evaluating destinations' efforts to improve sustainability in tourism using the inter-temporal decomposition of a composite indicator. Environmental Impact Assessment Review, 98, 106947.
Boes, K., Buhalis, D., & Inversini, A. (2016). Smart tourism destinations: ecosystems for tourism destination competitiveness. International Journal of Tourism Cities, 2(2), 108–124. DOI: 10.1108/ IJTC-12–2015–0032.
Buhalis D, Foerste M (2015) SoCoMo Marketing for travel and tourism: empowering co-creation of value. J Desti Market Manag 4(3):151–161
Calderón-VargasaD F..Asmat-CamposbP.Chávez-Arroyo .(2021).Sustainable tourism policies in Peru and their link with renewable energy: analysis in the main museums of the Moche route,
Javier Esteban Curiel & María Luisa Delgado Jalón & Beatriz Rodríguez Herráez & Arta Antonovica, 2017. "Smart Tourism Destination in Madrid," Innovation, Technology, and Knowledge Management, in: Marta Peris-Ortiz & Dag R. Bennett & Diana Pérez-Bustamante Yábar (ed.), Sustainable Smart Cities, chapter 0, pages 101-114, Springer.
Novera, C.N., Ahmed, Z., Kushol, R., Wanke, P. and Azad, M.A.K. (2022), "Internet of Things (IoT) in smart tourism: a literature review", Spanish Journal of Marketing - ESIC, Vol. 26 No. 3, pp. 325-344. https://doi.org/10.1108/SJME-03-2022-0035
Obster, F., Brand, J., Ciolacu, M., & Humpe, A. (2023). Improving Boosted Generalized Additive Models with Random Forests: A Zoo Visitor Case Study for Smart Tourism. Procedia Computer Science, 217, 187-197.
Porter, M. E., & Millar, V. E. (1985). How information gives you competitive advantage. Harvard Business Review, July–August, 149–160
Romão João .(2020). Tourism, smart specialisation, growth, and resilience, Annals of Tourism Research Volume 84, September 2020, 102995
Sigalat-Signes Enrique, RicardCalvo-PalomaresbBernatRoig-MerinoaIvánGarcía-Adán. (2020). Transition towards a tourist innovation model: The smart tourism destination: Reality or territorial marketing?☆, Journal of Innovation & Knowledge Volume 5, Issue 2, April–June 2020, Pages 96-104
Tavitiyaman, P., Qu, H., Tsang, W.-s. L., & Lam, C.-w. R. (2021). The influence of smart tourism applications on perceived destination image and behavioral intention: The moderating role of information search behavior. Journal of Hospitality and Tourism Management, 46, 476-487.
Wang, Y., & Gao, Y. (2022). Travel satisfaction and travel well-being: Which is more related to travel choice behaviour in the post COVID-19 pandemic? Evidence from public transport travellers in Xi’an, China. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 166, 218-233.
Yi Zhang 1 and Qi Li .(2022).The Development Status and Trend of Urban Smart Tourism Based on Internet of Things Technology. Volume 2022 | Article ID 4378765 | https://doi.org/10.1155/2022/4378765
Yunpeng Li a, Clark Hu b, Chao Huang c,(2016) *, Liqiong Duan 2016The concept of smart
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران
* رسول ثانویفرد ** مرتضی رحمتی کچومثقالی *** علی اصغر عيوضي حشمت
* دانشیار، گروه مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
** دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
mrahmati737@yahoo.com
*** استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
a_eivazih@pnu.ac.ir
تاریخ دریافت: 20/03/1403 تاریخ پذیرش: 21/09/1403
چکيده
یکی از مکانیسم‌هایی که می‌تواند در بهبود رقابت و توسعه گردشگری مفید باشد گردشگری هوشمند است. هدف این تحقیق ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران است. این تحقیق از نوع تحقیقات کمی و کاربردی بوده و به لحاظ روش جمع‌آوری و تحلیل دادهها جزو تحقیقات توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق مدیران و کارشناسان ارشد آژانس‌های مسافرتی شهر تهران بوده‌اند. تعداد 50 نفر از مدیران و کارشناسان آژانس‌های مسافرتی شهر تهران با روش هدفمند و قضاوتی به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل، از روش دلفی فازی، دیمتل فازی و تحلیل شبکهای فازی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد الگوی تحقیق به ترتیب اولویت شامل مؤلفه‌هایی از قبیل عوامل مربوط به رقبا، عوامل محیطی، عوامل زیست‌محیطی، عوامل فنی و زیرساختی، عوامل مربوط به گردشگران، عوامل مربوط به تامینکنندگان، عوامل طبیعی، عوامل اجتماعی، عوامل اقتصادی بوده است که طبق نظر خبرگان تحقیق در رتبه‌های اول تا نهم به لحاظ اهمیت قرار گرفته‌اند. بر اساس نتایج روش دیمتل فازی، در این مدل عوامل اقتصادی، عوامل محیطی، عوامل مربوط به رقبا، عوامل مربوط به گردشگران و عوامل فنی و زیرساختی جزو متغیرهای علی (متغیرهای تأثیرگذار) تعیین شدند و عوامل زیست‌محیطی، عوامل مربوط به تامینکنندگان، عوامل اجتماعی و عوامل طبیعی نیز جز متغیرهای معلولی (اثرپذیر) تعیین شدند.
واژه‌های کلیدی: گردشگری، گردشگری هوشمند، پایداری، گردشگری هوشمند پایدار.
نوع مقاله: پژوهشی
1- مقدمه
امروزه گردشگری جزء بزرگترین و پویاترین فعالیتهای، توسعه‌ای در بخشه‌ای مختلف یک جامعه است (آلپیس و کاباسی1، 2018). گردشگری و لزوم بررسی در مورد آن با توجه به نقش مهم آن در زندگی ما بر هیچ کسی پوشیده نیست. گردشگری به عنوان یک پدیده مدرن و به صورت ماهوی اساساً یک فعالیت اقتصادی با انگیزه‌هایی فردی و
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: رسول ثانویفرد Rsanavi@iau.ac.ir
|
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 180 |
در حقیقت مفهوم گردشگری هوشمند با توسعه فناوریهای اطلاعات و ارتباطات (ICT) پدیدار شده است و با گسترش کاربرد این فناوری به صورت مداوم بر ارزش و اهمیت آن برای صنعت گردشگری افزوده می‌شود. در همین راستا مفهوم مقاصد گردشگری هوشمند به مدیریت مقصد، به عنوان راهی برای توسعه مقاصد گردشگری از طریق «تحول دیجیتال» اشاره دارد (بلانکاس4و همکاران، 2023). گردشگری هوشمند در قالب جمع‌آوری و تجمیع اطلاعات از اپراتورهای گردشگری، زیرساخت‌ها و افراد مرتبط با یک مقصد خاص توصیف می‌شود. این اطلاعات دیجیتالی
میشوند و برای بازدیدکنندگان و ارائهدهندگان خدمات گردشگری مقصد ارزش اطلاعاتی-تجاری مییابند. ارزش یاد شده (ارزش اطلاعات دیجیتالی شده) با ابعاد پایداری و کارایی در ارتباط است (اوبستر5و همکاران، 2023). در حقیقت گردشگری هوشمند نه تنها منابع گردشگری را افزایش می‌دهد، بلکه مدیریت گردشگری را نیز قادر می‌سازد، کیفیت خدمات کارایی و کارآمدی خدمات گردشگری را بهبود بخشیده و درآمد پایدارتری کسب نمایند (به واسطه ضریب اطمینان بالاتر ارائهدهنده و دریافت کننده خدمات گردشگری). بدین معنی گردشگری هوشمند رویکردی کل‌نگر است که در آن فناوری اطلاعات و ارتباطات از بازاریابی و ارائه محصولات و خدمات گردشگری در مقاصد حمایت می‌کند. نیز یک مقصد گردشگری هوشمند از زیرساختهای فناوری برای ایجاد یک محیط دیجیتال (یعنی اکوسیستم) استفاده می‌کند. این محیط دیجیتالی در ادبیات علمی به عنوان یک مقصد ضروری برای مؤثرتر شدن یک مقصد از نظر ایجاد و به اشتراک‌گذاری دانش و همچنین افزایش تجارب توریستی مورد بحث قرار گرفته است (گومز و همکاران6، 2022). با این حال، با افزایش تعداد ذینفعان، مقاصد پیچیده‌تر میشوند، این امر باعث می‌شود فرآیندهای تصمیم‌گیری پیچیده و مدیریت آن دشوار باشد (وانگ و گائو7، 2022). گردشگری پایدار نوعی از گردشگری است که نیازهای نسلهای آینده را پیش‌بینی می‌کند و از منابع جامعه (طبیعی-فرهنگی-اجتماعی) به شیوهای بهره میگیرد که بهرهمندی نسلهای آینده را در خطر قرار ندهد. بدین معنی دیدگاه‌های گسترده‌ای در مورد گردشگری پایدار وجود دارد. در تعریف سازمان جهانی توریسم8 بیان شده است که گردشگری پایدار گونهای از سازماندهی این فعالیت‌ها است که تعادل بین مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را مختل ننماید (آپاک و گوربوز9، 2023). همچنین، برای اطمینان از پایداری محلی-منطقهای در محدوده گردشگری پایدار، افزایش استانداردها از نظر اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و در عین حال حفاظت از محیط‌زیست یک الزام ضروری است. در این راستا باید از جوامع میزبان(ذینفعان مختلف جامعه) حمایت کرد، سودآوری کسب و کارها را افزایش داد و رضایت بازدیدکنندگان را تضمین کرد (آگراوال10 و همکاران، 2022).
آژانس‌های مسافرتی، جزء آن دسته از سازمان‌هایی می‌باشند که نقش بسزایی در گسترش و توسعه صنعت ایفا می‌کنند. از اینرو توجه به عوامل هوشمند پایدار در این حوزه بسیار مهم و ضروری به نظر می‌رسد. آژانس‌های مسافرتی می‌توانند با به‌کارگیری مولفههای گردشگری هوشمند از جمله اطلاعات مقصد، رسانه‌های جمعی درد دسترس، تبلیغات رسانه‌ای مناسب و گسترده، پلتفرم اطلاعاتی گردشگری، ابزارهای هوشمند، سیستم آب و هوایی هوشمند و اینترنت اشیاء به ارائه خدمات هرچه بهتر به مشتریان کمک کند. با کمک اینترنت اشیا و ابزارهای هوشمند خدمات آنلاین بهتر و پرسرعت‌تری را به مشتریان عرضه کنند. با داشتن سایت‌های به روز و با دسترسشی راحت امکان دسترسی بهتر و سریع‌تر مشتریان به اطلاعات مقاصد را بیشتر نموده و امکان خرید بلیط، رزرو هتل و . . . را برای آنان فراهم نمایند. از اینرو ابزارهای هوشمند می‌توانند بسیار به این سازمان‌ها کمک کنند. همچنین آژانس‌های مسافرتی با توجه به نقش بسزایی که در رشد و توسعه گردشگری دارند، می‌توانند با به‌کارگیری مولفههای گردشگری پایدار به اشتغال هرچه بیشتر در بخش گردشگری، توسعه زیرساخت‌ها، پاسخگویی سریع به مشتریان و نظارت مستمرتر و ارائه خدمات بهتر به مشتریان ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 181 |
ابزارهای پیشنهاد دهنده و برنامهریزان مسافرتی بسیار بیشتری نیاز دارند که شامل یک سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری در داخل باشد. لذا تحقیق حاضر درصدد پاسخ به پرسش زیر است: مدل رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران چگونه است؟2- مرور پیشینهها
طی دهه گذشته، گردشگران در سراسر دنیا استفاده بیشتری از تکنولوژی‌ها برای سازماندهی سفر وطول سفر خود می‌کنند. در واقع، تحقیقات نشان می‌دهد که اجرای تکنولوژی یک محرک برای افزایش بهرهوری اقتصادی در صنعت گردشگری و مهماننوازی است. همچنین، فناوری اطلاعات وارتباطات (ICT) محرکی برای افزایش تجربه گردشگری است (استبان و همکاران11، 2017). از سویی نادیده گرفتن و کم استفاده کردن از ICT در یک مقصد گردشگری می‌تواند فاجعهآمیز باشد. زیرا، آسیبپذیری استراتژیک و عدم مزیت رقابتی را ایجاد می‌کند. شاخص مزیت رقابتی منطقهای شامل قیمت رقابتی، توسعه زیر ساخت‌ها، بوم شناختی ومحیط، منابع انسانی، گردشگری انسانی (یعنی درصد گردشگران بیش از ساکنان محلی)، پذیرشپذیری بازار، پیشرفت تکنولوژی و توسعه اجتماعی است (گرتزل و همکاران12، 2016). فناوری اطلاعات از گردشگران در حوزه وفعالیت‌های مختلف مانند جستجوی اطلاعات، مقایسه، تصمیم گیری، برنامه ریزی سفر، ارتباطات، بازیابی اطلاعات واشتراک گذاری سفر پشتیبانی می‌کند(نئوهوفر و بوهالیس13، 2015؛ الجبدا و پاولیکا14، 2015). با این حال، فناوریهای اطلاعات و ارتباطات مدت‌ها است که با رشد اقتصادی ارتباط دارد از زمانی که توسعه کاربرد کامپیوتر برای مردم آشکار شد، اهمیت تکنولوژی برای اقتصاد بیان شد (پورتر و مولر15، 1985). ژانگ و لیو معتقدند که گردشگری هوشمند مبتنی بر نسل جدیدی از فناوری اطلاعات و ارتباطات است که هدف پاسخگویی به نیازهای فردی گردشگران برای خدمات با کیفیت بالا و رضایتبخش و اشتراک گذاری عمومی و استفاده موثر از منابع گردشگری وترویج یکپارچگی منابع اجتماعی است(ژانگ و لیو16، 2022). گردشگری هوشمند با خدمات آنلاین مشخص می‌شود وکاربر نیازهای خود را ازطریق اطلاعات فراگیر مربوط به خدمات گردشگری با جمع آوری، انتقال و پردازش اطلاعات گردشگری به راحتی و به سرعت بدست می‌آورد (کریستو و همکاران17، 2023). گردشگری هوشمند، رفتار جستجوی اطلاعات گردشگری را تغییر می‌دهد و اطلاعات گردشگری انعطاف پذیرتر وحتی مرحله جمع آوری اطلاعات متفاوت تر خواهد شد. گردشگری هوشمند، یک جریان تعاملی دو جانبه اطلاعات بین گردشگران و ذینفعان در زنجیره توزیع است. از منظر مدیریت گردشگری، گردشگری هوشمند می‌تواند با ارائه خدمات با ارزش و بر اساس الزامات و موقعیت به گردشگران و ارتقاءکیفیت فعالیتهای سفر وانجام تجزیه و تحلیل آماری در گروه‌های گردشگری به حمایت بازاریابی گردشگری مقصد و ترویج آتی آن بپردازد (یونپنگ و همکاران18، 2016).
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 182 |
رشد فناوریهای اطلاعاتی، برای هر کشوری یک ضرورت محسوب می‌شود (بوهالیس، 2003). برای موفقیت در این دنیای در حال تغییر، بسیار مهم است که درک کنیم چگونه با این نیروهای جهانی سازگار شویم و از آنها برای به دست آوردن مزیت رقابتی استفاده کنیم. یکی از راه‌های مقابله با چالش‌های اجتماعی استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته است (وانگ و همکاران22، 2013). پیشرفت‌های اخیر ICT، ابتکارهوشمندانه و مکان‌های هوشمند به عنوان یک تغییر پارادایم در صنعت گردشگری محسوب می‌شود و امروزه آنرا به رسمیت می‌شناسند (بوهالیس و فورست23، 2015).
اگرچه، ظهور مفهوم هوشمندانه به دهه 90 میلادی بر می‌گردد. ولی، این مفهوم بعد از سال 2008 به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است (گرتزل و همکاران24، 2016). در ابتدا، این مفهوم به عنوان یک زیرساخت فناوری پیچیده طراحی شد که در مناطق شهری تعبیه شده بود تا بتواند رونق اقتصادی، اجتماعی و محیطی را به وجود آورد. با شناخت ظرفیت‌های موجود در مفهوم هوشمندانه و درک نیاز انطباق با تغییر سریع در تکنولوژی، دولت‌ها و همچنین آژانس‌های دولتی و خصوصی شروع به استفاده از هوشمندانه در سیاست‌ها و استراتژی‌های جدید برای افزایش رشد اقتصادی و توسعه پایدار کردند (وانگ و گائو، 2022). تا به امروز، سیستم‌های هوشمند در بسیاری از مناطق، از جمله امنیت عمومی، خدمات بهداشتی، آموزش عمومی، ساخت و ساز زیرساخت، صرفه جویی در انرژی، تامین آب، و حفاظت از محیط زیست، به منظور رشد اقتصادی، توسعه پایدار و پیشرفت اجتماعی معرفی شده است (گومز و همکاران، 2022). هوشمندانه از ارتباطات متقابل و قابلیت همکاری تکنولوژی‌های یکپارچه برای فرآیند دادهها و پردازش مجدد دادهها استفاده می‌کند تا تولید خدمات، محصولات و روش‌های جدید را برای به حداکثر رساندن ارزش برای همه ذینفعان به ارمغان بیاورد (بوئیس و همکاران25، 2016). بر اساس اهمیت این موضوع در این مقاله به ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران پرداخته شده است. در این راستا سؤالات تحقیق به شکل زیر تدوین گردید:
1) مدل رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران چگونه است؟
2) اولویت‌بندی ابعاد مدل رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران چگونه است؟
3) رابطه علی و معلولی بین ابعاد مدل رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران چگونه است؟
برای شناسایی عوامل و ابعاد مدل رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی ابتدا به بررسی پیشینه تحقیق پرداخته شده است.
محمدپور و باقرازاده (1398) در یک تحقیق کمی و پیمایشی به بررسی نقش وب‌سایت‌ها در توسعه گردشگری پایدار پرداخته‌اند. نتایج تحقیق نشان داد بین میزان استفاده از وب‌سایت‌های گردشگری و ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی گردشگری پایدار همبستگی وجود دارد. در این تحقیق مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی ارائه نشده است اما متغیرهای موثر بر رشد گردشگری هوشمند پایدار به شرح زیر شناسایی شده‌اند: ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی گردشگری پایدار، همسان سازی اهداف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیطی برای گردشگران، وجود جاذبه های طبیعی گردشگری، سازماندهی فضاهاي طبیعی گردشگري، استفاده از وب‌سایت‌های گردشگری.
شفیعی و همکاران (1396) در یک تحقیق کمی و پیمایشی به بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر توسعه پایدار مقاصد گردشگری هوشمند پرداخته‌اند و نشان دادند فناوری اطلاعات بر ابعاد اجتماعی، اقتصادی و محیطی توسعه پایدار مقاصد گردشگری هوشمند تأثیر معنادار داشته است. با این حال مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی ارائه نکردند. در این مقاله عوامل و متغیرهای موثر بر رشد گردشگری هوشمند پایدار به شکل زیر شناسایی شده‌اند: مدیریت منابع طبیعی، کاهش آلودگی، کاهش ضایعات، توجه به محیط‌زیست، کارآفرینی، بهرهوری، مصرف انرژی، استقلال در بخش گردشگری، توسعه زیرساخت‌ها، توسعه مقاصد گردشگری، جذابیت مقاصد، موانع فرهنگی و اجتماعی گردشگری، بهبود کیفیت خدمات، تعاملات اجتماعی موثر بر گردشگری هوشمند.
کالدرون-ورگاس و همکاران26 (2021) در یک تحقیق کیفی به بررسی سیاستهای گردشگری پایدار در پرو و پیوند آنها با انرژی‌های تجدیدپذیر پرداخته‌اند و نتایج به دست آمده نشان داد فقدان قوانین و مقررات خاص در مورد گردشگری پایدار می‌تواند بر ارتقای گردشگری پایدار تأثیر منفی بگذارد. در این تحقیق مشخص شده است که سیاستهای ارتقای توسعه گردشگری پایدار عبارتند از: قوانین و مقررات، سیاستهای اجرایی، آمار مرتبط با تولید انرژی پایدار، نوآوری توریستی، توسعه جاذبه‌های گردشگری، وضعیت مالی و اقتصادی آژانس‌ها، جذب حمایت‌های دولتی، بهبود وضعیت کیفی ساکنین و گردشگران، استفاده از محیط‌ها و فضاهای گردشگری. با این حال در این مقاله نیز مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی ارائه نشده است.
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 183 |
رومائو28 (2020) در تحقیقی کیفی به بررسی نقش تاب آوری در گردشگری هوشمند پرداخته است و نشان داد استراتژی‌های تنوع‌بخشی موجب افزایش تابآوری در گردشگری هوشمند شده است. در این مقاله مضامین مربوط به تابآوری گردشگری هوشمند به شکل زیر شناسایی شده‌اند: انعطاف‌پذیری اجتماعی-اقتصادی، گردشگری، شبکه تأمین پایدار، اشتغال منطقهای، جایگاه رقبا در گردشگری هوشمند، دسترسی به مناطق گردشگری، ارائه تسهیلات رفاهی، تجربیات در زمینه گردشگری هوشمند، استفاده از ارزش تجربه گردشگری هوشمند. با این حال این مقاله تلاشی برای ارائه مدل و الگویی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی نداشته است.
سیگلا- سینگس و همکاران29 (2020) به ارائه چارچوبی جهت گذار به سمت مدل نوآوری در گردشگری هوشمند پرداخته‌اند و نشان دادند مؤلفه‌های مربوط به پیامدهای اجرا شدن چارچوب گذار به سمت مدل نوآوری در گردشگری هوشمند عبارتند از: ارتقای کیفیت زندگی شهری و اقتصاد شهری، رفع مشکلات محیط‌زیست شهری، تضمین رضایت گردشگران از خدمات هوشمند سفر، تلاش برای کاهش آلودگی محیطی، تمایل به استفاده بیشتر از ارائه خدمات تلفن‌های هوشمند. در این مقاله الگوی گذار به سمت مدل نوآوری در گردشگری هوشمند و پیامدهای آن ارائه شده اما مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی ارائه نشده است.
بورسکو و همکاران30 (2017) به بررسی ساخت مقاصد گردشگری هوشمند پایدار پرداختند و نشان دادند خلق و توسعه جاذبه های طبیعی گردشگری، ارزیابی تجارب گردشگری، استفاده از رسانه‌های اجتماعی، مشارکت شهروندان، پویایی پایدار، آموزش و حمایت از شرکت‌های این حوزه، سیستم وای فای در حوزه گردشگری، اینترنت اشیا و اتوماسیون انرژی کار، تلاش برای حفظ محیط زیست، فرآیندهای مدیریتی در حوزه گردشگری، پلتفرم اطلاعاتی گردشگری از جمله عوامل موثر بر ساخت مقاصد گردشگری هوشمند پایدار هستند. در این مقاله الگوی ساخت مقاصد گردشگری هوشمند پایدار ارائه شده اما مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی ارائه نشده است.
آموریم و همکاران31 (2018) به بررسی رفتار مسافران درباره گردشگری هوشمند پایدار پرداخته‌اند. نتایج تحقیق نشان داد عوامل موثر بر رفتار مسافران درباره گردشگری هوشمند پایدار عبارتند از: خوش‌بینی، نوآور بودن، ارزش اطلاعات مربوط به رقبا، عدم راحتی، ظرفیت رقابت‌پذیری رقبا، استراتژی‌های بازاریابی رقبا، مزایای درک شده، ریسک‌های درک شده، کاربرد ابزارهای هوشمند. در این تحقیق چارچوبی برای بررسی رفتار مسافران درباره گردشگری هوشمند پایدار ارائه شده اما مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی ارائه نشده است.
آلپیس و کاباسی32 (2018) به بررسی تکنولوژی گردشگری هوشمند پایدار پرداخته‌اند و نتایج تحقیق پتانسیل بالقوه فناوریهای هوشمند را جهت رقابت‌پذیری و انسجام گردشگری پایدار را نشان داده است. در این تحقیق تکنولوژی‌های حوزه گردشگری هوشمند پایدار عبارتند از: حمل و نقل عمومی الکترونیک، نوآوری در تأمین نیازهای گردشگری، زیرساخت هوشمند، به‌کارگیری تلفن‌های همراه، شبکه‌های وای فای و توسعه پایدار. در این مقاله تکنولوژی گردشگری هوشمند پایدار شناسایی شده‌اند اما مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی ارائه نشده است.
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 184 |
جمع‌بندی نتایج حاصل از شناسایی عوامل و ابعاد مدل رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی در جدول 1 ارائه شده است:
[1] . Alepis & Kabassi
[2] .Christou et al.
[3] .Borsekov et al.
[4] . Blancas
[5] . Obster
[6] . Gómez et al.
[7] .Wang & Gao
[8] . United Nations World Tourism Organization (UNWTO)
[9] Apak & Gürbüz
[10] .Agrawal
[11] .Esteban et al.
[12] .Gretzel et al.
[13] . Neuhofer & Buhalis
[14] . Alžbeta and Pavlíčeka
[15] . Porter and Millar
[16] . Zhang & Liu
[17] .Christou et al.
[18] . Yunpeng et al.
[19] .Gómez et al.
[20] . Gómez et al.
[21] Buhalis
[22] .Wang et al.
[23] . Buhalis & Foerste
[24] .Gretzel et al.
[25] .Boes et al.
[26] . Calderón-Vargas et al.
[27] .Tavitiyaman et al.
[28] . Romão
[29] . Sigalat-Signes et al.
[30] .Borsekov et al.
[31] . Amorim
[32] . Alepis & Kabassi
[33] .Xiang
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 185 |
جدول 1. استخراج متغیرهای موثر بر رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی
نویسندگان (سال) | متغیرهای موثر بر رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی |
|---|---|
محمدپور و باقرازاده (1398) | ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی گردشگری پایدار، همسان سازی اهداف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیطی برای گردشگران، وجود جاذبه های طبیعی گردشگری، سازماندهی فضاهاي طبیعی گردشگري، استفاده از وب‌سایت‌های گردشگری |
شفیعی و همکاران (1396) | مدیریت منابع طبیعی، کاهش آلودگی، کاهش ضایعات، توجه به محیط‌زیست، کارآفرینی، بهرهوری، مصرف انرژی، استقلال در بخش گردشگری، توسعه زیرساخت‌ها، توسعه مقاصد گردشگری، جذابیت مقاصد، موانع فرهنگی و اجتماعی گردشگری، بهبود کیفیت خدمات، تعاملات اجتماعی موثر بر گردشگری هوشمند |
کالدرون-ورگاس و همکاران1 (2021) | قوانین و مقررات، سیاستهای اجرایی آمار مرتبط با تولید انرژی پایدار، نوآوری توریستی، توسعه جاذبه‌های گردشگری، وضعیت مالی و اقتصادی آژانس‌ها، جذب حمایت‌های دولتی، بهبود وضعیت کیفی ساکنین و گردشگران، استفاده از محیط‌ها و فضاهای گردشگری |
تاویتمان و همکاران2 (2021) | ادراکات گردشگران، بهبود تصویر مقصد درک شده، بهبود تجارب گردشگران از گردشگری هوشمند، ابزار هوشمند ارتباطی، تجارت الکترونیک |
رومائو3 (2020) | انعطاف‌پذیری اجتماعی-اقتصادی گردشگری، شبکه تأمین پایدار، اشتغال منطقهای، جایگاه رقبا در گردشگری هوشمند، دسترسی به مناطق گردشگری، ارائه تسهیلات رفاهی، تجربیات در زمینه گردشگری هوشمند، استفاده از ارزش تجربه گردشگری هوشمند |
سیگلا- سینگس و همکاران4 (2020) | کیفیت زندگی شهری، اقتصاد شهری، مشکلات محیط‌زیست شهری، تضمین رضایت گردشگران از خدمات هوشمند سفر، تلاش برای کاهش آلودگی محیطی، تمایل به استفاده بیشتر از ارائه خدمات تلفن‌های هوشمند، |
بورسکو و همکاران5 (2017) | خلق و توسعه جاذبه های طبیعی گردشگری، ارزیابی تجارب گردشگری، استفاده از رسانه‌های اجتماعی، مشارکت شهروندان، پویایی پایدار، آموزش و حمایت از شرکت‌های این حوزه، سیستم وای فای در حوزه گردشگری، اینترنت اشیا و اتوماسیون انرژی کار، تلاش برای حفظ محیط زیست، فرآیندهای مدیریتی در حوزه گردشگری، پلتفرم اطلاعاتی گردشگری |
آموریم و همکاران6 (2018) | خوش‌بینی، نوآور بودن، ارزش اطلاعات مربوط به رقبا، عدم راحتی، ظرفیت رقابت‌پذیری رقبا، استراتژی‌های بازاریابی رقبا، مزایای درک شده، ریسک‌های درک شده، کاربرد ابزارهای هوشمند. |
آلپیس و کاباسی7 (2018) | حمل و نقل عمومی الکترونیک، نوآوری در تأمین نیازهای گردشگری، زیرساخت هوشمند، به‌کارگیری تلفن‌های همراه، شبکه‌های وای فای و توسعه پایدار. |
ژیانگ8 (2018) | پلتفرم‌های اطلاعاتی، وضعیت دسترسی به منابع اطلاعاتی، تقویت تجارب، بازاریابی، به‌کارگیری ابر دادهها، توسعه رقابت در بخش گردشگری هوشمند نوآوری‌های کاربردی در گردشگری هوشمند، بازدیدکنندگان و مدیریت سایتها، هوشمندی مقاصد، زیرساختهای اقتصاد دیجیتال |
[1] . Calderón-Vargas et al.
[2] . Tavitiyaman et al.
[3] . Romão
[4] . Sigalat-Signes et al.
[5] . Borsekov et al.
[6] . Amorim
[7] . Alepis & Kabassi
[8] . Xiang
3- مواد و روش
روش پژوهش به صورت ترکیبی از روش هاي کیفی و کمی است. در مرحله کیفی پرسشنامه بسته طراحی می گردد و از روش دلفی فازی برای تجزیه و تحلیل استفاده گردید. همچنین در مرحله کمی تحقیق نیز از روش پیمایشی استفاده شد، که پرسشنامه نهایی استخراج شده از بخش دلفی فازی به منظور تحلیل دیمتل فازی و تحلیل شبکهای فازی استفاده می گردد.
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 186 |
جدول 2. جامعه و نمونه آماری تحقیق در بخش های دلفی فازی، تحلیل شبکهای و روش دیمتل فازی
روش | جامعه | تعداد جامعه | روش انتخاب نمونه | نمونه | معیار انتخاب (معیار ورود) |
دلفی فازی | مدیریت دفاتر خدمات گردشگری در تهران | نامشخص | انتخابی | 50 نفر | 2 سال سابقه مدیریت آزانس‌های گردشگری |
تحلیل شبکهای فازی | اساتید و متخصصان حوزه گردشگری | نامشخص | استاندارد | 10 نفر | تالیف(کتاب و مقاله) تدریس در حوزه گردشگری آشنایی به مدل |
دیمتل فازی | اساتید و متخصصان حوزه گردشگری | نامشخص | استاندارد | 10 نفر | تالیف(کتاب و مقاله) تدریس در حوزه گردشگری آشنایی به مدل |
همچنین روایی و پایایی و تجزیه و تحلیل داده ها به شرح زیر است:
جدول 3. روایی و پایایی تحقیق و نرمافزارهای تجزیه و تحلیل دادهها
روش | ابزار | نرمافزار | روایی | معیار روایی | پایایی |
دلفی فازی | مصاحبه پرسشنامه | Excel (فرمول نویسی) | کیفی: هماهنگ نمودن سوالات با اهداف پژوهش | تایید استاد راهنما و مشاور | کمی: توافق بالاتر از میانگین(در طیف 5 گزینهای بیش از 3) از طرف کارشناسان |
تحلیل شبکهای | پرسشنامه محقق ساخت | Super Decision | کیفی:هماهنگ نمودن سوالات با اهداف پژوهش | تایید استاد راهنما و مشاور | کمی: مقدار پایینتر از شاخص نرخ ناسازگاری 0. 05 |
دیمتل | پرسشنامه محقق ساخت | Excel (فرمول نویسی) | کیفی: هماهنگ نمودن سوالات با اهداف پژوهش | تایید استاد راهنما و مشاور | کمی: مقدار پایینتر از شاخص نرخ ناسازگاری 0. 05 |
روش تجزیه و تحلیل داده‌های تحقیق در سه مرحله انجام شد. ابتدا جهت ارائه مدل رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران از روش دلفی فازی استفاده شد تا الگو و مدل تحقیق ارائه شود. در بخش بعدی بر اساس ابعاد مدل، پرسشنامه مقایسات زوجی برای روش ANP فازی طراحی و در اختیار خبرگان قرار گرفت تا به اولویت‌بندی ابعاد مدل و عوامل موثر بر رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران پرداخته شود. در بخش بعدی جهت تعیین اثرپذیری و اثرگذاری عوامل و شبکه روابط بین عوامل مدل از روش دیمتل فازی استفاده شد. بر این اساس روش انجام تحقیق بر اساس فلوچارت ارائه شده در نمودار 1 صورت گرفت:
نمودار 1. فلوچارت انجام تحقیق
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 187 |
به‌منظور تجزیه‌وتحلیل ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران، از روش تحلیل دلفی فازی، دیمتل فازی و تحلیل شبکهای فازی پیشنهادی در بخش آزمون استنباط آماری بهره گرفته شده است.
در گام نخست به غربالگری و شناسایی شاخص‌های نهایی پژوهش پرداخته شد. برای انجام روش دلفی فازی، ابتدا بر اساس مرور ادبیات تحقیق، در مجموع 150 عامل شناسایی شد. برای غربال شاخص‌ها و انتخاب شاخص‌های نهایی از رویکرد دلفی فازی استفاده شده است. در این مطالعه برای فازی‌سازی دیدگاه خبرگان از اعداد فازی مثلثی استفاده شده است. دیدگاه خبرگان پیرامون اهمیت هر یک از شاخص‌ها با طیف فازی 9 درجه گردآوری شده است.
روش دلفی فازی در سه دور انجام شد و پس از دور سوم توافق بین خبرگان حاصل شد. بر این اساس، تعداد 43 عامل از مجموع 150 عامل شناسایی شده که در اختیار خبرگان قرار گرفته بود، به عنوان عوامل نهایی مدل تخقیق انتخاب شدند و بر اساس شباهت عوامل، در جدول 4
دستهبندی شدند:
جدول 4. عوامل مربوط به مدل موثر بر رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی (یافتههای تحقیق)
دستهبندی عوامل | عوامل | منبع | نماد و شماره عامل | |
|---|---|---|---|---|
C1 | عوامل اجتماعی | تعاملات اجتماعی موثر بر گردشگری هوشمند | شفیعی و همکاران (1396) | S11 |
موانع فرهنگی و اجتماعی | شفیعی و همکاران (1396) | S12 | ||
C2 | عوامل اقتصادی | وضعیت مالی و اقتصادی | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S21 |
ارائه تسهیلات رفاهی | روماو (2020) | S22 | ||
C3 | عوامل زیست‌محیطی | تلاش برای کاهش آلودگی محیطی | سیگلا- سینگ و همکاران (2020) | S31 |
تلاش برای حفظ محیط زیست | بورسکو و همکاران (2017) | S32 | ||
C4 | عوامل مربوط به تامین کنندگان | نوآوری در تأمین نیازهای گردشگری | آلپیس و کاباسی (2018) | S41 |
نوآوری‌های کاربردی در گردشگری هوشمند | ژیانگ (2018) | S42 | ||
شبکه تأمین پایدار | روماو (2020) | S43 | ||
بهبود کیفیت خدمات | شفیعی و همکاران (1396) | S44 | ||
حمایت‌های دولتی | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S45 | ||
نوآوری توریستی | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S46 | ||
C5 | عوامل مربوط به گردشگران | تجربیات در زمینه گردشگری هوشمند | روماو (2020) | S51 |
استفاده از ارزش تجربه گردشگری هوشمند | روماو (2020) | S52 | ||
تضمین رضایت گردشگران از خدمات هوشمند سفر | سیگلا- سینگ و همکاران (2020) | S53 | ||
تمایل به استفاده بیشتر از ارائه خدمات تلفن‌های هوشمند | سیگلا- سینگ و همکاران (2020) | S54 | ||
بهبود وضعیت کیفی ساکنین و گردشگران | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S55 | ||
همسان سازی اهداف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیطی برای گردشگران |
(1398) | S56 | ||
بهبود تجارب گردشگران از گردشگری هوشمند | تاویتمانی و همکاران (2021) | S57 | ||
C6 | عوامل مربوط به رقبا | جایگاه رقبا در گردشگری هوشمند | روماو (2020) | S61 |
ارزش اطلاعات مربوط به رقبا | آموریم و همکاران (2018) | S62 | ||
توسعه رقابت در بخش گردشگری هوشمند | ژیانگ (2018) | S63 | ||
ظرفیت رقابت‌پذیری رقبا | آموریم و همکاران (2018) | S64 | ||
استراتژی‌های بازاریابی رقبا | آموریم و همکاران (2018) | S65 | ||
C7 | عوامل طبیعی | وجود جاذبه های طبیعی گردشگری | محمدپور و باقرازاده (1398) | S71 |
سازماندهی فضاهاي طبیعی گردشگري | محمدپور و باقرازاده (1398) | S72 | ||
C8 | عوامل فنی و زیرساختی | استفاده از وب‌سایت‌های گردشگری | محمدپور و باقرازاده (1398) | S81 |
توسعه گردشگری هوشمند | روماو (2020) | S82 | ||
استفاده از رسانه‌های اجتماعی | بورسکو و همکاران (2017) | S85 | ||
استفاده از اینترنت در هوشمند نمودن | بورسکو و همکاران (2017) | S86 | ||
فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی | بورسکو و همکاران (2017) | S87 | ||
تقویت زیرساختهای گردشگری هوشمند | آلپیس و کاباسی (2018) | S88 | ||
به‌کارگیری تلفن‌های همراه | آلپیس و کاباسی (2018) | S89 | ||
به‌کارگیری ابر دادهها | ژیانگ (2018) | S90 | ||
وضعیت دسترسی به منابع اطلاعاتی | ژیانگ (2018) | S91 | ||
C9 | عوامل محیطی | دسترسی به امکانات رفاهی | روماو (2020) | S91 |
مشکلات محیط‌زیست شهری | سیگلا- سینگ و همکاران (2020) | S92 | ||
استفاده از محیط‌ها و فضاهای گردشگری | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S93 | ||
توسعه جاذبه‌های گردشگری | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S94 | ||
دسترسی به مناطق گردشگری | روماو (2020) | S95 | ||
توسعه مقاصد گردشگری | شفیعی و همکاران (1396) | S96 | ||
بهبود تصویر مقصد درک شده | تاویتمانی و همکاران (2021) | S97 | ||
هوشمندی مقاصد طبیعی گردشگری | ژیانگ (2018) | S98 | ||
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 189 |
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 190 |
شکل 1. مدل رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران
5. یافتههای پژوهش
به‌منظور تجزیه‌وتحلیل ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران، از روش تحلیل دلفی فازی، دیمتل فازی و تحلیل شبکهای فازی پیشنهادی در بخش آزمون استنباط آماری بهره گرفته شده است.
1-5- بخش کیفی پژوهش
در گام نخست به غربالگری و شناسایی شاخص‌های نهایی پژوهش پرداخته شد. برای انجام روش دلفی فازی، ابتدا بر اساس مرور ادبیات تحقیق، در مجموع 150 عامل شناسایی شد. برای غربال شاخص‌ها و انتخاب شاخص‌های نهایی از رویکرد دلفی فازی استفاده شده است. در این مطالعه برای فازی‌سازی دیدگاه خبرگان از اعداد فازی مثلثی استفاده شده است. دیدگاه خبرگان پیرامون اهمیت هر یک از شاخص‌ها با طیف فازی 9 درجه گردآوری شده است.
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 191 |
دستهبندی شدند:
جدول 5. عوامل مربوط به مدل موثر بر رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی (یافتههای تحقیق)
دستهبندی عوامل | عوامل | منبع | نماد و شماره عامل | |
|---|---|---|---|---|
C1 | عوامل اجتماعی | تعاملات اجتماعی موثر بر گردشگری هوشمند | شفیعی و همکاران (1396) | S11 |
موانع فرهنگی و اجتماعی | شفیعی و همکاران (1396) | S12 | ||
C2 | عوامل اقتصادی | وضعیت مالی و اقتصادی | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S21 |
ارائه تسهیلات رفاهی | روماو (2020) | S22 | ||
C3 | عوامل زیست‌محیطی | تلاش برای کاهش آلودگی محیطی | سیگلا- سینگ و همکاران (2020) | S31 |
تلاش برای حفظ محیط زیست | بورسکو و همکاران (2017) | S32 | ||
C4 | عوامل مربوط به تامین کنندگان | نوآوری در تأمین نیازهای گردشگری | آلپیس و کاباسی (2018) | S41 |
نوآوری‌های کاربردی در گردشگری هوشمند | ژیانگ (2018) | S42 | ||
شبکه تأمین پایدار | روماو (2020) | S43 | ||
بهبود کیفیت خدمات | شفیعی و همکاران (1396) | S44 | ||
حمایت‌های دولتی | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S45 | ||
نوآوری توریستی | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S46 | ||
C5 | عوامل مربوط به گردشگران | تجربیات در زمینه گردشگری هوشمند | روماو (2020) | S51 |
استفاده از ارزش تجربه گردشگری هوشمند | روماو (2020) | S52 | ||
تضمین رضایت گردشگران از خدمات هوشمند سفر | سیگلا- سینگ و همکاران (2020) | S53 | ||
تمایل به استفاده بیشتر از ارائه خدمات تلفن‌های هوشمند | سیگلا- سینگ و همکاران (2020) | S54 | ||
بهبود وضعیت کیفی ساکنین و گردشگران | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S55 | ||
همسان سازی اهداف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیطی برای گردشگران | محمدپور و باقرازاده (1398) | S56 | ||
بهبود تجارب گردشگران از گردشگری هوشمند | تاویتمانی و همکاران (2021) | S57 | ||
C6 | عوامل مربوط به رقبا | جایگاه رقبا در گردشگری هوشمند | روماو (2020) | S61 |
ارزش اطلاعات مربوط به رقبا | آموریم و همکاران (2018) | S62 | ||
توسعه رقابت در بخش گردشگری هوشمند | ژیانگ (2018) | S63 | ||
ظرفیت رقابت‌پذیری رقبا | آموریم و همکاران (2018) | S64 | ||
استراتژی‌های بازاریابی رقبا | آموریم و همکاران (2018) | S65 | ||
C7 | عوامل طبیعی | وجود جاذبه های طبیعی گردشگری |
(1398) | S71 |
سازماندهی فضاهاي طبیعی گردشگري | محمدپور و باقرازاده (1398) | S72 | ||
|
|
|
|
|
توسعه گردشگری هوشمند | روماو (2020) | S82 | ||
استفاده از رسانه‌های اجتماعی | بورسکو و همکاران (2017) | S85 | ||
استفاده از اینترنت در هوشمند نمودن | بورسکو و همکاران (2017) | S86 | ||
فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی | بورسکو و همکاران (2017) | S87 | ||
تقویت زیرساختهای گردشگری هوشمند | آلپیس و کاباسی (2018) | S88 | ||
به‌کارگیری تلفن‌های همراه | آلپیس و کاباسی (2018) | S89 | ||
به‌کارگیری ابر دادهها | ژیانگ (2018) | S90 | ||
وضعیت دسترسی به منابع اطلاعاتی | ژیانگ (2018) | S91 | ||
C9 | عوامل محیطی | دسترسی به امکانات رفاهی | روماو (2020) | S91 |
مشکلات محیط‌زیست شهری | سیگلا- سینگ و همکاران (2020) | S92 | ||
استفاده از محیط‌ها و فضاهای گردشگری | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S93 | ||
توسعه جاذبه‌های گردشگری | کالدرون-ورگاس و همکاران (2021) | S94 | ||
دسترسی به مناطق گردشگری | روماو (2020) | S95 | ||
توسعه مقاصد گردشگری | شفیعی و همکاران (1396) | S96 | ||
بهبود تصویر مقصد درک شده | تاویتمانی و همکاران (2021) | S97 | ||
هوشمندی مقاصد طبیعی گردشگری | ژیانگ (2018) | S98 | ||
طبق نتایج روش دلفی فازی مدل تحقیق به شکل زیر طراحی شد:
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 194 |
شکل 1. مدل رشد گردشگری هوشمند پایدار در آژانس‌های مسافرتی شهر تهران
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 195 |
2-5-1- نتایج تکنیک تحلیل شبکهای (ANP)
در این پژوهش برای تعیین وزن معیارها و شاخص‌های مدل از تکنیک تحلیل شبکهای (ANP) استفاده شده است. ابتدا معیارهای اصلی بر اساس هدف اولویت‌بندی شده‌اند. سپس روابط درونی میان معیارهای اصلی شناسایی شده است. در گام سوم هریک از زیرمعیارها در خوشه مربوط به خود مقایسه و تعیین اولویت شده‌اند. در گام چهارم روابط درونی زیرمعیارها مشخص شده است. در نهایت با محاسبه سوپرماتریس اولیه، سوپرماتریس موزون و سوپرماتریس حد، اولویت نهایی شاخص‌ها مشخص شده است.
شکل 2- الگوی سلسله‌مراتبی معیارها و زیرمعیارهای متغیرهای مورد مطالعه
بر اساس بردار ویژه بدست آمده:
شکل 3. نمایش گرافیکی اهمیت معیارهای رشد گردشگری هوشمند پایدار
· عوامل اجتماعی با وزن 0.082 در رتبه هفتم قرار گرفته است.
· عوامل اقتصادی با وزن 0.06 در رتبه نهم قرار گرفته است.
· عوامل زیست‌محیطی با وزن 0.13 در رتبه سوم قرار گرفته است.
· عوامل مربوط به تامین کنندگان با وزن 0.089 در رتبه ششم قرار گرفته است.
· عوامل مربوط به گردشگران با وزن 0.12 در رتبه پنجم قرار گرفته است.
· عوامل مربوط به رقبا با وزن 0.161 در رتبه اول قرار گرفته است.
· عوامل طبیعی با وزن 0.082 در رتبه هفتم قرار گرفته است.
· عوامل فنی و زیرساختی با وزن 0.127 در رتبه چهارم قرار گرفته است.
· عوامل محیطی با وزن 0.149 در رتبه دوم قرار گرفته است.
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 196 |
2-5-2- نتایج تحلیل دیمتل
جهت انعکاس روابط درونی میان معیارهای اصلی از تکنیک دیمتل استفاده شده است. به طوری که متخصصان قادرند با تسلط بیشتری به بیان نظرات خود در رابطه با اثرات (جهت و شدت اثرات) میان عوامل بپردازند. لازم به ذکر است که ماتریس حاصله از تکنیک دیمتل (ماتریس ارتباطات داخلی)، هم رابطه علی و معلولی بین عوامل را نشان می‌دهد و هم اثرپذیری و اثرگذاری متغیرها را نمایش می‌دهد.
1-2-5-2- محاسبه ماتریس ارتباط مستقیم (X)
زمانیکه از دیگاه چند کارشناس استفاده می‌شود از میانگین حسابی ساده نظرات استفاده می‌شود و ماتریس ارتباط مستقیم یا X را تشکیل می‌دهیم.
جدول 6. ماتریس ارتباط مستقیم (X) معیارهای اصلی
X | C1 | C2 | C3 | C4 | C5 | C6 | C7 | C8 | C9 |
C1 | 0. 00 | 1. 80 | 1. 90 | 2. 00 | 1. 20 | 2. 10 | 2. 40 | 2. 60 | 1. 60 |
C2 | 2. 10 | 0. 00 | 2. 00 | 1. 60 | 2. 40 | 2. 10 | 2. 80 | 1. 90 | 2. 00 |
C3 | 1. 50 | 1. 70 | 0. 00 | 1. 80 | 1. 90 | 2. 40 | 1. 90 | 2. 40 | 2. 10 |
C4 | 1. 90 | 2. 20 | 2. 20 | 0. 00 | 2. 10 | 1. 60 | 2. 70 | 2. 20 | 1. 70 |
C5 | 2. 60 | 1. 70 | 1. 70 | 2. 70 | 0. 00 | 2. 60 | 1. 60 | 1. 50 | 1. 50 |
C6 | 2. 30 | 2. 30 | 2. 00 | 2. 00 | 1. 90 | 0. 00 | 2. 40 | 2. 40 | 1. 80 |
C7 | 2. 80 | 1. 00 | 1. 60 | 2. 40 | 2. 30 | 1. 70 | 0. 00 | 2. 00 | 2. 10 |
C8 | 2. 50 | 1. 60 | 2. 30 | 2. 20 | 1. 40 | 2. 20 | 2. 10 | 0. 00 | 2. 80 |
C9 | 1. 70 | 2. 50 | 2. 10 | 2. 50 | 2. 20 | 1. 70 | 2. 40 | 1. 70 | 0. 00 |
2-2-3-2. محاسبه ماتریس ارتباط مستقیم نرمال
ابتدا جمع تمامی سطرها و ستون‌ها محاسبه می‌شود. بزرگترین عدد سطر و ستون k را تشکیل می‌دهد. بر اساس جدول 5 بزرگترین عدد 18. 30 است و تمامی مقادیر جدول 5 بر معکوس این عدد ضرب می‌شود تا ماتریس نرمال شود.
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 197 |
جدول 7. ماتریس نرمال شده(N) معیارهای اصلی
N | C1 | C2 | C3 | C4 | C5 | C6 | C7 | C8 | C9 |
C1 | 0. 000 | 0. 098 | 0. 104 | 0. 109 | 0. 066 | 0. 115 | 0. 131 | 0. 142 | 0. 087 |
C2 | 0. 115 | 0. 000 | 0. 109 | 0. 087 | 0. 131 | 0. 115 | 0. 153 | 0. 104 | 0. 109 |
C3 | 0. 082 | 0. 093 | 0. 000 | 0. 098 | 0. 104 | 0. 131 | 0. 104 | 0. 131 | 0. 115 |
C4 | 0. 104 | 0. 120 | 0. 120 | 0. 000 | 0. 115 | 0. 087 | 0. 148 | 0. 120 | 0. 093 |
C5 | 0. 142 | 0. 093 | 0. 093 | 0. 148 | 0. 000 | 0. 142 | 0. 087 | 0. 082 | 0. 082 |
C6 | 0. 126 | 0. 126 | 0. 109 | 0. 109 | 0. 104 | 0. 000 | 0. 131 | 0. 131 | 0. 098 |
C7 | 0. 153 | 0. 055 | 0. 087 | 0. 131 | 0. 126 | 0. 093 | 0. 000 | 0. 109 | 0. 115 |
C8 | 0. 137 | 0. 087 | 0. 126 | 0. 120 | 0. 077 | 0. 120 | 0. 115 | 0. 000 | 0. 153 |
C9 | 0. 093 | 0. 137 | 0. 115 | 0. 137 | 0. 120 | 0. 093 | 0. 131 | 0. 093 | 0. 000 |
3-2-5-2- محاسبه ماتریس ارتباط کامل
برای محاسبه ماتریس ارتباط کامل ابتدا ماتریس همانی (I) تشکیل می‌شود. ماتریس همانی برای این جدول یک ماتریس مانند 
است:
سپس ماتریس همانی را منهای ماتریس نرمال کرده و ماتریس حاصل را معکوس می‌کنیم. در نهایت ماتریس نرمال را در ماتریس معکوس ضرب می‌کنیم:
جدول 8. ماتریس ارتباط کامل (T) معیارهای اصلی
T | C1 | C2 | C3 | C4 | C5 | C6 | C7 | C8 | C9 |
C1 | 0. 878 | 0. 839 | 0. 895 | 0. 964 | 0. 842 | 0. 927 | 1. 031 | 0. 972 | 0. 875 |
C2 | 1. 044 | 0. 803 | 0. 955 | 1. 009 | 0. 952 | 0. 987 | 1. 112 | 0. 999 | 0. 947 |
C3 | 0. 960 | 0. 842 | 0. 806 | 0. 962 | 0. 880 | 0. 947 | 1. 015 | 0. 967 | 0. 902 |
C4 | 1. 020 | 0. 897 | 0. 951 | 0. 913 | 0. 926 | 0. 951 | 1. 093 | 0. 998 | 0. 922 |
C5 | 1. 015 | 0. 849 | 0. 898 | 1. 008 | 0. 791 | 0. 962 | 1. 011 | 0. 937 | 0. 879 |
C6 | 1. 064 | 0. 925 | 0. 967 | 1. 037 | 0. 940 | 0. 895 | 1. 108 | 1. 034 | 0. 950 |
C7 | 1. 023 | 0. 815 | 0. 891 | 0. 995 | 0. 900 | 0. 920 | 0. 926 | 0. 955 | 0. 905 |
C8 | 1. 070 | 0. 897 | 0. 981 | 1. 047 | 0. 918 | 1. 001 | 1. 096 | 0. 918 | 0. 994 |
C9 | 1. 021 | 0. 922 | 0. 956 | 1. 045 | 0. 942 | 0. 965 | 1. 092 | 0. 986 | 0. 845 |
4-2-5-2- نمایش نقشه روابط شبکه
برای تعیین نقشه روابط شبکه (NRM) باید ارزش آستانه محاسبه شود. با این روش می‌توان از روابط جزئی صرف‌نظر کرده و شبکه روابط قابل اعتنا را ترسیم کرد. تنها روابطی که مقادیر آنها در ماتریس T از مقدار آستانه بزرگتر باشد در NRM نمایش داده خواهد شد. برای محاسبه مقدار آستانه
روابط کافی است تا میانگین مقادیر ماتریس T محاسبه شود. بعد از آنکه شدت آستانه تعیین شد، تمامی مقادیر ماتریس T که کوچکتر از آستانه باشد صفر شده یعنی آن
رابطه علی در نظر گرفته نمی‌شود. در این مطالعه ارزش آستانه برابر 0. 954 بدست آمده است. بنابراین الگوی روابط معنی دار به صورت زیر است:
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 198 |
جدول 9. الگوی روابط معنی دار معیارهای اصلی مدل
| C1 | C2 | C3 | C4 | C5 | C6 | C7 | C8 | C9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
C1 | x | x | x | 0. 964 | x | x | 1. 031 | 0. 972 | x |
C2 | 1. 044 | x | 0. 955 | 1. 009 | x | 0. 987 | 1. 112 | 0. 999 | x |
C3 | 0. 960 | x | x | 0. 962 | x | x | 1. 015 | 0. 967 | x |
C4 | 1. 020 | x | x | x | x | x | 1. 093 | 0. 998 | x |
C5 | 1. 015 | x | x | 1. 008 | x | 0. 962 | 1. 011 | x | x |
C6 | 1. 064 | x | 0. 967 | 1. 037 | x | x | 1. 108 | 1. 034 | x |
C7 | 1. 023 | x | x | 0. 995 | x | x | x | 0. 955 | x |
C8 | 1. 070 | x | 0. 981 | 1. 047 | x | 1. 001 | 1. 096 | x | 0. 994 |
C9 | 1. 021 | x | 0. 956 | 1. 045 | x | 0. 965 | 1. 092 | 0. 986 | x |
الگوی روابط خوشه‌ای به صورت زیر است:
شکل 4. شبکه روابط ابعاد مدل تحقیق با روش دیمتل فازی
با توجه به الگوی روابط می‌توان نمودار علی را بر اساس جدول 9 ترسیم کرد:
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 199 |
جدول 10. الگوی روابط علی معیارهای اصلی مدل
معیارهای اصلی | D | R | D+R | D-R | |
C1 | عوامل اجتماعی | 8. 224 | 9. 094 | 17. 319 | -0. 870 |
C2 | عوامل اقتصادی | 8. 809 | 7. 788 | 16. 597 | 1. 020 |
C3 | عوامل زیست‌محیطی | 8. 282 | 8. 299 | 16. 581 | -0. 018 |
C4 | عوامل مربوط به تامین کنندگان | 8. 670 | 8. 981 | 17. 651 | -0. 310 |
C5 | عوامل مربوط به گردشگران | 8. 350 | 8. 091 | 16. 441 | 0. 260 |
C6 | عوامل مربوط به رقبا | 8. 920 | 8. 555 | 17. 475 | 0. 365 |
C7 | عوامل طبیعی | 8. 330 | 9. 484 | 17. 814 | -1. 155 |
C8 | عوامل فنی و زیرساختی | 8. 921 | 8. 767 | 17. 687 | 0. 154 |
C9 | عوامل محیطی | 8. 774 | 8. 220 | 16. 994 | 0. 554 |
در جدول 9 جمع عناصر هر سطر (D) نشانگر میزان تاثیرگذاری آن عامل بر سایر عامل‌های سیستم است. براین اساس عوامل فنی و زیرساختی از بیشترین تاثیرگذاری برخوردار است. عوامل مربوط به رقبا در جایگاه بعدی قرار دارد. عوامل اجتماعی نیز کمترین تاثیرگذاری را دارد.
- جمع عناصر ستون (R) برای هر عامل نشانگر میزان تاثیرپذری آن عامل از سایر عامل‌های سیستم است. براین اساس عوامل طبیعی از میزان تاثیرپذیری بسیار زیادی برخوردار است. عوامل اقتصادی نیز کمترین تاثیرپذیری را از سایر معیارها دارد. بردار افقی (D+R) میزان تاثیر و تاثر عامل مورد نظر در سیستم است. به عبارت دیگر هرچه مقدار D+R عاملی بیشتر باشد، آن عامل تعامل بیشتری با سایر عوامل سیستم دارد. براین اساس عوامل طبیعی بیشترین تعامل را با سایر معیارهای مورد مطالعه دارد. عوامل مربوط به گردشگران از کمترین تعامل با سایر متغیرها برخوردار است.
- بردار عمودی (D-R)، قدرت تاثیرگذاری هر عامل را نشان می‌دهد. بطور کلی اگر D-R مثبت باشد، متغیر یک متغیر علی محسوب می‌شود و اگر منفی باشد، معلول محسوب می‌شود. در این مدل عوامل اقتصادی، عوامل محیطی، عوامل مربوط به رقبا، عوامل مربوط به گردشگران و عوامل فنی و زیرساختی متغیر علی بوده و عوامل عوامل زیست‌محیطی، عوامل مربوط به تامین کنندگان، عوامل
اجتماعی و عوامل طبیعی معلول هستند.
6- بحث و نتیجهگیری
گردشگری هوشمند و پایدار مفاهیمی نوظهور تلقی میشوند. در سطح هوشمندی بر استفاده از ابزار مبتنی بر زیرساخت¬ها و فناوریهای ارتباطات و اطلاعات در توسعه صنعت گردشگری و تاکید دارد و مفهوم پایداری بر به‌کارگیری رویکردها، سیاستهای حفظ تعادل سرمایه‌های طبیعی، عوامل اجتماعی و فرهنگی جامعه در توسعه گردشگری است. در این بین استفاده از ابزار هوشمند تسهیلکننده دستیابی به پایداری تلقی شده است. بدین معنی، نظام‌های هوشمند می‌توانند ارزش زیادی را خلق کنند اگر به رد و بدل شدن پردازش اطلاعات مطابق با نیازهای فردی و وضعیتی کاربران کمک می‌کنند. نگرش‌های اولیه به نظام‌های هوشمند در گردشگری بیشتر بر نظام‌های خبره¬گرا تمرکز دارند که پشتیبانی‌هایی را برای افراد حرفه‌ای صنعت گردشگری تدوین می‌کنند. نظام‌های هوشمند، اساساً از سیستم‌ها و فرایندهای یکپارچه برای یافتن راه حل استفاده می‌کند، می‌تواند از یک محصول یا خدمات در سطح خرد، به یک شهر یا ملت در سطح کلان توسعه‌یابد. به همین ترتیب، یک شهر هوشمند جامعه‌ای است که در آن شهروندان، بنگاه‌های تجاری، موسسات دانش و موسسات شهری با همکاری یکدیگر برای دستیابی به یکپارچگی و کارایی سیستم، مشارکت شهروندان و به‌طور مستمر کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشند. در زمینه گردشگری، مقاصد هوشمند شهری را قادر می‌سازند که به یک گزاره فروش منحصر به فرد دست یابد و تجربه کلی توریست‌ها در بازدید از مقصد را جالب‌تر و راحت کند. ارتباطات و ارتباطات. به‌طور خلاصه، ویژگی‌های کلیدی ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 200 |
شده است. مشاهده می‌گردد تعداد 107 شاخص مقدار میانگین کمتر از 7 به دست آورده اند و باید حذف گردند. بنابراین 43 شاخص در راند اول مورد تایید قرار میگیرد. در راند دوم، هیچ یک از شاخص‌ها مقدار میانگین کمتر از 7 به دست نیاورده اند و حذف نمی گردند. بنابراین 43 شاخص در راند دوم مورد تایید نهایی قرار میگیرد.رتبهبندی معیارهای شناسایی شده نشان داد: عوامل مربوط به رقبا در رتبه اول قرار گرفته است، عوامل محیطی در رتبه دوم قرار گرفته است، عوامل زیست‌محیطی در رتبه سوم قرار گرفته است، عوامل فنی و زیرساختی در رتبه چهارم قرار گرفته است، عوامل مربوط به گردشگران در رتبه پنجم قرار گرفته است، عوامل مربوط به تامینکنندگان در رتبه ششم قرار گرفته است، عوامل اجتماعی در رتبه هفتم قرار گرفته است، عوامل اقتصادی در رتبه نهم قرار گرفته است و عوامل طبیعی در رتبه هفتم قرار گرفته است. همچنین بررسی‌های نشان داد عوامل فنی و زیرساختی از بیشترین تاثیرگذاری برخوردار است. عوامل مربوط به رقبا در جایگاه بعدی قرار دارد. عوامل اجتماعی نیز کمترین تاثیرگذاری را دارد. براین اساس عوامل طبیعی از میزان تاثیرپذیری بسیار زیادی برخوردار است. عوامل اقتصادی نیز کمترین تاثیرپذیری را از سایر معیارها دارد. براین اساس عوامل طبیعی بیشترین تعامل را با سایر معیارهای مورد مطالعه دارد. عوامل مربوط به گردشگران از کمترین تعامل با سایر متغیرها برخوردار است. در این مدل عوامل اقتصادی، عوامل محیطی، عوامل مربوط به رقبا، عوامل مربوط به گردشگران و عوامل فنی و زیرساختی جزو متغیر علی بوده و عوامل پایداری، عوامل مربوط به تامینکنندگان، عوامل اجتماعی و عوامل طبیعی معلول هستند. در عصر مدرن، صنعت گردشگری در آستانه یک انقلاب جدید است. در واقع، ابزار مورد استفاده برای برنامهریزی سفر وحتی راه‌هایی که برای تجربیات سفر ایجاد میشوند در حال تغییر است. از سویی، گردشگری تبدیل به صنعتی رقابتی شده است و کشورها برای کسب درآمد بیشتر متمایل به روش‌های جدید و ارائه نوآوری در این صنعت شده اند. تحول مداوم فناوری اطلاعات و ارتباطات، روش‌ها و امکانات نوینی (مانند اینترنت، تلفن‌های هوشمند و ...) را در طراحی خدمات و توسعه سیستم گردشگری بوجود آورده است. از اینرو، تلفیق فعالیتهای سنتی گردشگری با فعالیتهای نوین گردشگری، فرصت‌های جدیدی را می‌تواند برای کشورها ایجاد کند. «کاربرد گردشگری هوشمند» به پیاده‌سازی گردشگری هوشمند از طریق انقلاب‌های مختلف فناوری در یک محیط پویا می‌پردازد.
با توجه به نتایج حاصل از تحقیق، پیشنهادهای کاربردی زیر به آژانس‌های مسافرتی ارائه می‌گردد:
Ø فراهم کردن بستر استفاده از فناوریهای هوشمند نظیر ابزارهای هوشمند، اینترنت اشیاء، اپلیکیشن‌های اختصاصی، تکنولوژی واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، ربات‌ها و چت بات‌ها و ...
Ø توسعه زیرساختهای گردشگری هوشمند برای مدیریت هرچه بهتر فعالیتهای گردشگری هوشمند
Ø اطلاعرسانی مراسم و آیین‌ها، جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و رخدادهای خاص از طریق فناوری هوشمند جهت ارتقای میزان شناخت گردشگران.
Ø ارائه اطلاعات یکپارچه و مطلوب به گردشگران در خصوص مقاصد گردشگری هوشمندی که زیرساخت‌ها و روساخت‌های اطلاعاتی مناسب‌تری از جمله دسترسی به خدمات اینترنتی و شبکه‌های تلفن همراه با کیفیت‌تری داشته باشد.
منابع
1. شفیعی، ساناز؛ رجب زاده قطری، علی؛ حسن زاده، علیرضا و جهانیان، سعید. (۱۳۹۶). بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر توسعه و پایدار مقاصد گردشگری به منظور توسعه مقاصد گردشگری هوشمند. فصلنامه علمی- پژوهشی. تحقیقات بازاریابی نوین. سال هفتم. شماره چهارم. صص ۱۱۶-۹۵
2. محمدپور، سارا و باقرزاده، جواد.( ۱۳۹۸). نقش وب سایتها در توسعه پایدار گردشگری. فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا. سال نهم. شماره ۳. صص ۵۶۰- ۵۴۷
3. Agrawal, R., Wankhede, V. A., Kumar, A., Luthra, S., & Huisingh, D. (2022). Big data analytics and sustainable tourism: A comprehensive review and network based analysis for potential future research. International Journal of Information Management Data Insights, 2(2). 100122.
4. Alepis, K. E. & Kabassi, M. (2018). Personalized museum exploration by mobile devices M. E. Auer, T. Tsiatsos (Eds.). Interactive mobile communication technologies and learning, Springer International Publishing, Cham pp. 353-360.
5. Alžbeta, Kiráľová. Antonín, Pavlíčeka.(2015). Development of Social Media Strategies in Tourism Destination.Published by Elsevier Ltd.This is an open access article under the CC BY-NC-ND license. Peer-review under responsibility of I-DAS- Institute for the Dissemination of Arts and Science.
6. Amorim, A. Mar, F. Monteiro, S. Sylaiou, P. Pereira, Martins, J. (2018). Smart tourism routes based on real time data and evolutionary algorithms Digital heritage. Progress in cultural heritage: documentation, preservation, and protection - 7th international conference, EuroMed 2018, nicosia, Cyprus, october 29 - november 3, 2018, proceedings, Part I, pp. 417-426, 10. 1007/978-3-030-01762-0∖_˙3610. 1007/978-3-030-01762-0∖_36.
7. Apak, Ö. C., & Gürbüz, A. (2023). The effect of local food consumption of domestic tourists on sustainable tourism. Journal of Retailing and Consumer Services, 71, 103192.
8.
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 201 |
9. Boes, K., Buhalis, D., & Inversini, A. (2016). Smart tourism destinations: ecosystems for tourism destination competitiveness. International Journal of Tourism Cities, 2(2). 108–124. DOI: 10.1108/ IJTC-12–2015–0032.
10. Borsekov, Kamila. Va_nov, Anna. Vitalisov, Katarína. ( 2017). Smart Specialization for Smart Spatial Development: Innovative Strategies for Building Competitive Advantages in Tourism in Slovakia. 0038-0121/2016 Elsevier Ltd.
11. Borsekov, Kamila. Va_nov, Anna. Vitalisov, Katarína. (2017). Smart Specialization for Smart Spatial Development: Innovative Strategies for Building Competitive Advantages in Tourism in Slovakia. 0038-0121/© 2016 Elsevier Ltd. All rights reserved. http://dx. doi. org/10. 1016/j. seps. 2016. 10. 004.
12. Buhalis, D. & Foerste, M. (2015). Marketing for travel and tourism: empowering co-creation of value. J Desti Market Manag 4(3):151–161
13. Buhalis, D. (2003). eTourism. Information technology for strategic tourism management. Edinburgh: Pearson Education Limited.
14. Calderón-Vargas, F., Asmat-Campos, D., & Chávez-Arroyo, P. (2021). Sustainable tourism policies in Peru and their link with renewable energy: Analysis in the main museums of the Moche route. Heliyon, 7(10), e08188. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e08188.
15. Christou, P. , Hadjielias, E. , Simillidou, A. , & Kvasova, O. (2023). The use of intelligent automation as a form of digital transformation in tourism: Towards a hybrid experiential offering. Journal of Business Research, 155, 113415. doi:https://doi. org/10. 1016/j. jbusres. 2022. 113415.
16. Esteban, Javier, Curiel & María Luisa Delgado Jalón & Beatriz Rodríguez Herráez & Arta Antonovica, (2017). Smart Tourism Destination in Madrid, Innovation, Technology, and Knowledge Management, in: Marta Peris-Ortiz & Dag R. Bennett & Diana Pérez-Bustamante Yábar (ed.). Sustainable Smart Cities, chapter 0, pages 101-114, Springer.
17. Gómez, J. , Pérez-Aradros, B. , & Salazar, I. (2022). How to beat early movers: The role of competitive strategy and industry dynamism on followers’ performance in the telecommunications industry. Long Range Planning, 55(5). 102244. doi:https://doi. org/10. 1016/j. lrp. 2022. 102244
18. Gretzel, U. , Zhong, L. and Koo, C. (2016). Application of smart tourism to cities, International Journal of Tourism Cities, Vol. 2 No. 2. https://doi. org/10. 1108/IJTC-04-2016-0007.
19. Neuhofer, B. D. & Buhalis, A. (2015). Ladkin Smart technologies for personalized experiences: a case study in the hospitality domain Electron Mark, 25 (3). pp. 243-254
20. Obster, F., Brand, J., Ciolacu, M., & Humpe, A. (2023). Improving Boosted Generalized Additive Models with Random Forests: A Zoo Visitor Case Study for Smart Tourism. Procedia Computer Science, 217, 187-197.
21. Porter, M. E., & Millar, V. E. (1985). How information gives you competitive advantage. Harvard Business Review, July–August, 149–160.
22. Romão, J. (2020). Tourism, smart specialisation, growth, and resilience, Annals of Tourism Research Volume 84, September 2020, 102995
23.
ارائه مدلی جهت رشد گردشگری هوشمند پایدار.../ رسول ثانویفرد و همکاران 202 |
24. Tavitiyaman, P., Qu, H., Tsang, W.-s. L., & Lam, C.-w. R. (2021). The influence of smart tourism applications on perceived destination image and behavioral intention: The moderating role of information search behavior. Journal of Hospitality and Tourism Management, 46, 476-487.
25. Wang, D. , Li, R. , & Li, Y. (2013). China’s ‘‘smart tourism destination’’ initiative: A taste of the service-dominant logic. Journal of Destination Marketing &Management, 2, 59–61.
26. Wang, Y., & Gao, Y. (2022). Travel satisfaction and travel well-being: Which is more related to travel choice behaviour in the post COVID-19 pandemic? Evidence from public transport travellers in Xi’an, China. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 166, 218-233.
27. Xiang, Z. (2018). From digitization to the age of acceleration: On information technology and tourism. Tourism Management Perspectives, 25, 2018, pp. 147-150.
28. Yunpeng, Li, Clark, Hu, Chao ,Huang, C. (2016). The concept of smart tourism in the context of tourism information services Published by Elsevier Ltd.
29. Zhang, Yi and Li, Q. (2022). The Development Status and Trend of Urban Smart Tourism Based on Internet of Things Technology. Volume 2022, Article ID 4378765,https://doi.org/10.1155/2022/4378765.
-
-
تاثیر اشتراک‌گذاری دانش بر نوآوری تیمی اعضای هیات علمی:مورد دانشگاه فردوسی مشهد
تاریخ چاپ : 1398/08/17 -