بررسی رابطه بین شایستگیهای عاطفی – اجتماعی مدیران و نوآوری دانشگاهی: نقش واسطه‌ای شایستگیهای فنی، زمینه‌ای و رفتاری اعضای هیأت علمی
محورهای موضوعی : تخصصی
مهدی محمدی
1
()
محمدنور رحمانی
2
مهدی محمدی
3
فهیمه کشاورزی
4
هادی رحمانی
5
کلید واژه: شایستگیهای عاطفی- اجتماعی, نوآوری دانشگاهی, شایستگی فنی, شایستگی زمینه‌ای و شایستگی رفتاری,
چکیده مقاله :
هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه‌ای شایستگیهای فنی، زمینه‌ای و رفتاری اعضای هیأت علمی در رابطه بین شایستگیهای عاطفی – اجتماعی مدیران و نوآوری دانشگاهی بود. پژوهش از نوع همبستگی و جامعه آماری آن تمامی اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس در سال تحصیلی 93- 94 مشتمل بر 130 نفر بود که با استفاده از جدول مورگان، تعداد 97 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه شایستگیهای عاطفی ـ اجتماعی مدیران دانشگاهی، پرسشنامه محقق ساخته نوآوری دانشگاهی و پرسشنامه شایستگیهای فنی، زمینه‌ای و رفتاری اعضای هیأت علمی با طیف 5 گزینه‌ای لیکرت بود که پس از محاسبه روایی و پایایی، بین افراد نمونه توزیع گردید. نتایج نشان داد که میانگین شایستگیهای عاطفی- اجتماعی مدیران، شایستگیهای سه‌گانه اعضای هیأت علمی و نوآوری دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس در هر یک از ابعاد پایین‌تر از سطح مطلوب اما بیشتر از سطح حداقلی است. همچنین مشخص گردید شایستگیهای فنی، زمینه‌ای و رفتاری اعضای هیأت علمی در رابطه بین شایستگیهای عاطفی – اجتماعی مدیران و نوآوری دانشگاهی بررسی نقش واسطه‌ای دارند.
The purpose of this study was an assessment to mediator role of faculty member's technical, contextual and behavioral competencies in the relationship between manager's affective - social competencies and academic innovation. This study was corolation and statistical population consists of 130 Islamic azad university faculty members in 2014- 15. Using by Morgan table selected 97 as samle study. Study tools was acadmic manager's affective - social competencies questionarie, academic innovation research made questioarie and faculty member's technical, contextual and behavioral competencies questionarie which were distributed and collected after calculation of validity and reliability. The results showed that Islamic azad university bandarabbas branch manager's affective - social competencies, faculty member's triple competencies and academic innovation average were lower than desirable level but upper than minimum level in all dimentions and faculty member's technical, contextual and behavioral competencies has mediator role in the relationship between manager's affective - social competencies and academic innovation.
بررسي رابطه بين شايستگي‌هاي عاطفي – اجتماعي مدیران و نوآوري دانشگاهي: نقش واسطه‌ای شايستگي‌هاي فني، زمينه‌اي و رفتاري اعضای هیأت علمی
*مهدی محمدی **محمدنور رحمانی ***رضا ناصری جهرمی *** فهیمه کشاورزی ****هادی رحمانی
* دانشیار برنامه‌ریزی درسی، گروه مدیریت و برنامه ریزی، دانشگاه شیراز
** استادیار برنامه‌ریزی درسی، گروه مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
*** دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی، گروه مدیریت و برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه شیراز
**** مربی مدیریت آموزشی، گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
تاریخ دریافت: 15/1/1394 تاریخ پذیرش: 13/11/1394
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه‌ای شايستگي‌هاي فني، زمينه‌اي و رفتاري اعضاي هيأت علمي در رابطه بين شايستگي‌هاي عاطفي – اجتماعي مدیران و نوآوري دانشگاهي بود. پژوهش از نوع همبستگی و جامعه آماري آن تمامی اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس در سال تحصیلی 94- 95 مشتمل بر 130 نفر بود که با استفاده از جدول مورگان، تعداد 97 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه شایستگیهای عاطفی ـ اجتماعی مدیران دانشگاهی، پرسشنامه محقق ساخته نوآوری دانشگاهی و پرسشنامه شایستگیهای فنی، زمینه‌ای و رفتاری اعضای هیأت علمی با طیف 5 گزینه‌ای لیکرت بود که پس از محاسبه روایی و پایایی، بین افراد نمونه توزیع گردید. نتایج نشان داد که ميانگين شایستگیهای عاطفی- اجتماعی مدیران، شایستگیهای سه‌گانه اعضای هیأت علمی و نوآوری دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس در هر یک از ابعاد پایین‌تر از سطح مطلوب اما بیشتر از سطح حداقلی است. همچنین مشخص گردید شايستگي‌هاي فني، زمينه‌اي و رفتاري اعضاي هيأت علمي در رابطه بين شايستگي‌هاي عاطفي – اجتماعي مدیران و نوآوري دانشگاهي بررسی نقش واسطه‌ای دارند.
واژه‌‌های کليدي: شايستگي‌های عاطفي- اجتماعي، نوآوري دانشگاهي، شايستگي فني، شایستگی زمينه‌اي و شایستگی رفتاري
مقدمه
امروزه اکثر سازمان‌ها برای حفظ موقعیت رقابتی خود نیاز به تغییر سریع دارند. تغییرات سریع مستلزم آن است که سازمان‌ها دارای مدیرانی باشند که انطباق‌پذیر بوده و به صورت مؤثر کار کنند، به طور مداوم سیستم‌ها و فرآیندها را بهبود بخشند و مشتری‌مدار باشند.
مدیران عنصری کلیدی در هدایت و مدیریت محیط آشفته و
نویسندة عهده‌دار مکاتبات: مهدی محمدیm48r52@gmail.com |
[1] . Kan & J Cheng
[2] . Thompson
[3] . Denham
[4] . Cherniss & Adler
[5] . Affective - Social Competencies
[6] . Fiona
وابسته به برخورداری و بکارگیری شایستگیهای عاطفی ـ اجتماعی در فضای سازمان است (موری، چنگ و داینتی1، 2002؛ میر و گهر2، 2003). از سوی دیگر، رویکرد شایستگی محور3 به کارکنان، به عنوان یک اصل بنیادین و استراتژیک، در واقع حلقه رابط بین کارکنان، مدیران و سازمان است که با در نظرگرفتن شایستگیهای کارکنان، سازمان می‌تواند در وسعت بیشتری به رقابت با سایر سازمان‌ها بپردازد. که در نهایت کارکنان و سازمان توأمان منفعت خواهند داشت (ساها4، 2010). بنابراین یکی از بهترین و مناسب‌ترین رویکردها برای نائل شدن به این مهم، به‌کارگیری رویکرد شایستگی محور در منابع انسانی است.
هرچند توافق اندکی بر سر معنای دقیق شایستگی وجود دارد اما معمولاً ویژگی مشترک دانش، مهارت و نگرش بین این تعاریف مطرح می‌شود. برخی از محققان، شایستگی را «توانایی بکارگیری دانش، مهارت‌ها و نگرش‌هایی که موجب عملکرد مناسب مطابق با استانداردهای خاص می‌شوند» تعریف نموده‌اند (مارتل و گیلز5، 2003؛ کوسا و استاک6، 2005؛ بوون، فارلی و کلولی7، 2005 و فلید8، 2008). گروهی دیگر شایستگی را «قدرت، توانايي و ظرفيت انجام دادن وظيفه» تعریف نموده‌اند (بیهام، اسمیت و پیس9، 2002؛ سنگه10، 2008). ورایوت11 (2009) و ساها (2010) شایستگی را «مجموعه‌ای از رفتارها که ترکیب واحدی از دانش، مهارت‌ها و نگرش‌ها را منعکس می‌کند» می‌دانند.
علاوه بر شایستگی‌ها، بهبود و نوآوری مستمر و فراگیر در دانشگاه‌ها، در واقع نوعی کندوکاو منظم برای یافتن شیوه‌ها و پاسخ‌های نو به فشارها، تغییر و تحولات محیطی است. از آنجا که امروزه در محیط پیچیده و متحول دانشگاه‌ها دیگر واکنش‌های تکراری برای رویارویی با این تغییرات کارآمد نمی‌باشد، لذا دائم باید در جستجوی راه‌های جدید برای واکنش در برابر محیط برآمد به عبارتی آن دسته از دانشگاه‌ها می‌توانند در محیط پیچیده و پویا به بقای خود ادامه دهند که به طور مستمر قادر به خلق ایده‌ها و طرح‌های جدیدی جهت مقابله با فشارها و تحولات محیطی باشند (بهرامی و همکاران، 1390). نوآوری دانشگاهی12 هر چیز تجدیدنظر شده است که طراحی و به حقیقت درآمده باشد و موقعیت سازمان را در مقابل رقبا استحکام بخشد و نیز یک برتری رقابتی بلند مدت را میسر سازد. به عبارتی نوآوری، خلق چیز جدیدی است که یک هدف معین را دنبال و به اجرا رساند (طالب بیدختی، 1383). به تعبیر دراکر13 (1999) از دیدگاه مدیریتی نوآوری دانشگاهی به معنای تغییری است که بعد تازه‌ای از عملکرد را خلق می‌کند، ولیکن از دیدگاه سازمانی، نوآوری به معنای بهره برداری از ایده جدید است. در واقع به فرایند خلق، توسعه و اجرای یک ایده جدید یا رفتار تازه، نوآوری دانشگاهی گفته می‌شود. باید دانست که نوآوری دانشگاهی می‌تواند به عنوان تغییر سازمانی برای پاسخ به محیط خارجی یا نفوذ بر آن در نظر گرفته شود.
پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین شایستگیهای عاطفی ـ اجتماعی مدیران و شایستگیهای فنی، رفتاری و زمینه‌ای اعضای هیأت علمی طرح‌ریزی و اجرا شد تا ضمن بررسی رابطه بين اين متغيرها به اصلاح، بهبود راهبردها و برنامه‌ريزي‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس و به طور کلی به توسعه و بهسازی آن یاری رساند. به علاوه، اين امر به نوبه خود می‌تواند منجر به ارتقای کارآمدی و سلامت سازمانی و افزايش موفقيت سازمان و بهبود وجهه آن در جامعه گردد و در نهایت به رشد شایستگی اجتماعی آن کمک می‌نماید. همچنین تعیین جایگاه و ارتقاء نقش مدیران در پرورش کارکنانی شایسته و بالتبع کمک به توسعه اعضای هیأت علمی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این پژوهش به دنبال ایجاد زمینه‌هایی برای بهبود یا تغییر شایستگیهای کارمندان و بسترسازی برای خلق شایستگیهای فنی، رفتاری و زمینه‌ای مطلوب اعضای هیأت علمی و متناسب با نوع شایستگی عاطفی ـ اجتماعی، مدیران دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس می‌باشد. با توجه به موارد فوق‌الذکر، بررسی نقش واسطه‌ای شايستگي‌هاي فني، زمينه‌اي و رفتاري اعضاي هيأت علمي در رابطه بين شايستگي‌هاي عاطفي – اجتماعي مدیران و نوآوري دانشگاهي است. مدل مفهومي پژوهش در شکل (1) نشان داده شده است:
در این مدل شایستگیهای عاطفی- اجتماعی مدیران به عنوان متغیر برون‌زاد، شایستگیهای اعضای هیأت علمی به عنوان متغیر واسطه و نوآوری دانشگاهی به عنوان متغیر درون‌زاد هستند.
[1] . Moore, Cheng & Dainty
[2] . Mayer & Geher
[3] . Competency Based
[4] .Saha
[5] .Martel & Gilles
[6] .Kosa & Stock
[7] . Bowen, Farley & Clewley
[8] .Felade
[9] .Byham, Smith & Paese
[10] .Sanghi
[11] .Weerayute
[12] . academic innovation
[13] . Drucker
شکل 1: مدل مفهومی پژوهش
مبانی نظری و پیشینه
بسیاری از محققین معتقدند یکی از عوامل تعیین کننده در فضاهای رقابتی کاری و دائماً متغیر امروز، شایستگیهای عاطفیـ اجتماعی نظیر عواطف، احساسات، حالت‌های روحی و روانی و ... می‌باشد (گلمن1،2000؛ چرنیس و آدلر، 2000؛ جورج2 ،2000). دو سازه شایستگی عاطفی و شایستگی اجتماعی آنچنان به یکدیگر پیوند دارند که مشکل است بتوان یکی را بدون دیگری توصیف کرد، زیرا حالت‌های عاطفی عموماً علائم اجتماعی دارند (تامپسون3، 1993). شایستگیهای عاطفی یک توانایی آموخته شده و اکتسابی است که ریشه در هوش عاطفی دارد و در عملکرد موفقیت‌آمیز شغلی نیز نقش اساسی ایفا می‌نماید (چرنیس و آدلر، 2000). شایستگیهای اجتماعی نیز بیانگر توانایی کار کردن به صورت اثربخش با دیگران است و شامل شناخت و مدیریت عواطف و احساسات دیگران می‌شود (چرنیس و گلمن4، 2001). به زعم اسمیت و دیرونژ5 (2002) شایستگیهای اجتماعی به معنای توانایی کارکردن با مردم است و مهارت‌های ارتباطی، آگاهی اجتماعی، حل تعارض و ایجاد انگیزش را شامل می‌شود. گلمن (2001) شایستگی عاطفی- اجتماعی را مهارتی می‌داند که دارنده آن با خود اگاهی، روحیات خود را کنترل نموده، با خود مدیریتی، روحیات خود را بهبود بخشیده، با همدلی تاثیر آن را درک و با مدیریت روابط، به گونه‌ای رفتار می‌نماید که روحیات خود و دیگران را بالا می‌برد.
کرکلند6 (2011) به بررسي رابطه بين شايستگي‌هاي عاطفی ـ اجتماعي با نوآوری، شایستگیهای شغلی و تعهد سازماني كاركنان پرداختند و نتیجه گرفته‌اند كه شايستگي‌ه