بررسی راه‌کارهای مدیریت بحران با تاکید بر پیشگیری از حریق و حوادث (مورد مطالعه: آتش‌نشانی منطقه 1 و 2 شهر تهران) (نوع مقاله : پژوهشی)
محورهای موضوعی :صدیقه طوطیان 1 * , فرشید میر اکبری 2
1 - دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
2 - دانشگاه ازاد اسلامی -واحد الکترونیک
کلید واژه: مدیریت بحران پیشگیری حریق و حوادث,
چکیده مقاله :
یکی از بلایایی که تاریخچه‌ای طولانی داشته و منشأ به وجود آوردن آن انسان بوده است، حریق یا آتش‌سوزی است. جهت جلوگیری از این‌گونه حوادث مدیریت بحران نقش موثری ایفا می‌کند. هدف تحقیق بررسی راه‌کارهای مدیریت بحران با تاکید بر پیشگیری از حریق و حوادث (مورد مطالعه: آتش‌نشانی منطقه 1 و 2 شهر تهران) بود. روش تحقیق توصیفی- پیمایشی است .جامعه آماری پژوهش کارکنان و آتش نشانان سازمان آتش‌نشانی منطقه 1 و 2 شهر تهران است که بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده حجم نمونه براساس فرمول کوکران 294 تعیین گردید. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS25 انجام گرفت.در نهایت یافته‌های تحقیق نشان داد که عامل پیشگیری و آمادگی قبل از بحران ، درحین بحران و بعد از بحران بر پیشگیری از حریق و حوادث موثراست .با توجه به ضریب تعیین5 /3برای عامل پیشگیری و آمادگی قبل از بحران، عامل مقابله و مواجهه حین بحران بر پیشگیری از حریق و حوادث 5/1 درصد و عامل عادی سازی و بازسازی بعد از بحران بر پیشگیری از حریق و حوادث 041/0 موثر است. همچنین راه‌کارهای مدیریت بحران بر پیشگیری از حریق و حوادث موثر است و میزان این اثرگذاری برابر 062/0 درصد است. با توجه به نتایج تحقیق واثرگذاری بیشتر عامل پیشگیری و آمادگی قبل ز بحران مدیران می توانند با مانورهای مختلف در زمینه حریق هنگام ایجاد حوادث آمادگی های لازم را داشته باشند.
One of the disasters that has a long history and originated with man was fire or fire. Crisis management plays an effective role in preventing such incidents. The purpose of this study was to investigate the impact of crisis management strategies with emphasis on fire prevention and accidents (Case study: Fire District 1 and 2 in Tehran). The research was applied in terms of purpose and descriptive-survey in nature. The method of collecting library information was by means of a catch-up tool. The method of data collection was field survey and the required instrument was a researcher-made questionnaire Its validity and reliability were calculated to be 0.927 using Cronbach's squared test. The statistical population of the study was firefighters and firefighting organization staff in district 1 and 2 of Tehran city and the sample size was 294 people based on Cochran formula. The sampling method was simple. Data were analyzed by descriptive and inferential statistics (linear regression) using SPSS25 software. Findings showed that pre-crisis preparedness and preparedness factors were effective on fire prevention and accidents with significance level of 0.001. Also, the factor of confrontation and exposure during crisis was effective on fire prevention and accidents with significance level of 0.015. Finally, the post-crisis normalization and reconstruction factor was effective on fire prevention and accidents with a significant level of 0.041. The results showed that crisis management strategies were effective in fire prevention and accidents and their effect was 6%.
اخوان‌مقدم، جمال، ادیب‌نژاد، سهیل، موسوی، سیدمرتضی .(1384). آشنایی با سامانه فرماندهی بحران و مدیریت بیمارستانی در حوادث غیرمترقبه (HEICS) و نحوه اجرایی کردن آن، مجله طب نظامی، دوره 7، شماره 2، صص167-175.#
اصلانی، علی‌محمد، حبیبی، احسان .(1396). ارزیابی ریسک حریق به روش FRAME و بررسی تاثیر تیم مدیریت بحران آموزش‌دیده بر سطح ریسک حریق در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) فریدونشهر سال 1395، فصلنامه علمی- پژوهشی امداد و نجات، سال هشتم، شماره 1، صص 46-56.#
اخوان، پیمان، درویش‌زاده، مرضیه .(1390). ارائه چارچوب مدیریت بحران مبتنی بر مکاتب فکری مدیریت دانش ایران در بحران زلزله، فصلنامۀ علمی- پژوهشی علوم و فناوری اطلاعات ایران، پژوهشنامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات، شماره 67، صص 170-143.#
بازوند، هوشنگ، پرویزی، علی .(1387). مجموعه قوانین و مقررات مرتبط با سازمان مدیریت بحران کشور، استانداری مرکزی، معاونت امور عمرانی.
بازوند، هوشنگ، پرویزی، علی، عسکری، مهدی .(1389). چرخه مدیریت بحران در حوادث و سوانح غیرمترقبه، اراک، استانداری مرکزی، معاونت هماهنگی امور عمرانی.#
تقوایی، مسعود، کریمی، هادی .(1390). نقش آموزش و مشارکت شهروندان در کنترل حریق‌های شهری به منظور برنامهریزی و مدیریت بحران شهری، فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، سال یازدهم، شماره 36، صص46-25.#
تقوایی، مسعود، ترک‌زاده، محمود .(1387). برنامهریزی و مدیریت بحران شهری، با تاکید بر امکانات، تاسیسات و مکان‌گزینی خدمات آتش‌نشانی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، چ اول.#
تن‌برگ، دیودونیه .(1374). 24 ساعت اول مدیریت بحران، ترجمه محمدعلی ذوالفقاری‌اصل، تهران، نشر حدیث.#
حکم‌آبادی، رجبعلی، مهدی‌نیا، محسن، زارع، رحمان، میرزایی، محمد، کهساری، پریسا .(1396). ارزیابی ریسک حریق در یک مجتمع بیمارستانی با استفاده از مهندسی ریسک حریق (FRAME)، مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، دوره 9، شماره 2، صص173-182.#
حسینی، مازیار و همکاران .(1387). مدیریت بحران، تهران، موسسه نشر شهر، چ اول.#
خراسانی، داود، شکوهی، محمدرضا .(1396). ریزش ساختمان پلاسکو به دنبال آتش‌سوزی و درس آموخته‌های آن، مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها، دوره 5، شماره 3، صص120-124.#
رضایی، علی‌اکبر، بختیاری، مریم .(1390). مدیریت بحران، تهران، نشر یادآوران، چ اول.#
سایت سازمان مدیریت بحران کشور .(19/3/1398). معرفی و تاریخچه، در دسترس ndmo.ir.#
سجاسی، حمدالله، صادقلو، طاهره، رئیسی، اسلام .(1393). سنجش سطح دانش مدیریت بحران مدیران محلی روستایی با تاکید بر زلزله مطالعۀ موردی: دهستان گشت، شهرستان سراوان، پژوهش‌های روستایی، دوره 5، شماره 3، صص 564-541.#
شریف‌زاده، هوشنگ .(1378). بررسی علل حریق، تهران، نشر انوار، ج2.#
صمدی، حسین، صمدی، حمزه، بابایی، عباس .(1391). ضرورت و اهمیت نقش هلال احمر در حوادث و بلایای طبیعی در مدیریت بحران، فصلنامه علمی امداد و نجات، سال چهارم، شماره 3، صص 107-94.#
صمدی، حسین، صمدی، حمزه .(1391). مدیریت بحران (تاکید بر ضرورت و اهمیت نقش رسانه‌ها در مواجهه با بلایای طبیعی، دومین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت محیط زیست، تهران، دانشگاه تهران.#
صالحی، اسماعیل .(1390). شناخت، آمادگی و مقابله با حوادث طبیعی غیرمترقبه (سیل و زلزله) در شهرداری‌ها، تهران، راه‌دان.#
صادقی، احمد .(1394). آموزش‌های مدرسه آماده، تهران، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران.#
فهمیده مدامی، مهدی، حاتمی‌نژاد، حسین .(1393). شناسایی شاخص‌های مدیریت بحران در شهر با رویکرد پیشگیری و آمادگی (مطالعه موردی: شهر مشهد)، دومین کنفرانس ملی مدیریت مدیریت بحران و HSE در شریان‌های حیاتی، صنایع و مدیریت شهری، تهران.#
کمالی، یحیی، میرزائی، جلال .(1396). مقایسۀ ساختار مدیریت بحران در ایران، ژاپن، هند و ترکیه، فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره 7، شماره 25، صص 245-269.#
گل‌محمدی، حسن .(1369). آتش و آتش‌سوزی (آموزش‌هایی در ایمنی و بهداشت کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی و صنعتی)، تهران، انتشارات اطلس.#
مهدوی، مهدی .(1393). تعیین سطوح واکنش در برابر سانحه حریق با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (مطالعه موردی ناحیه 2 منطقه 6 شهرداری تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، رشته مدیریت سوانح طبیعی.#
ناطق الهی، فریبرز، استوارایزدخواه، یاسمین .(1383). برنامه کاهش اثرات و ساختار مدیریت بحران زمین‌لرزه در مراکز بهداشتی- درمانی، مجموعه مقالات اولین همایش علمی تحقیقی مدیریت امداد و نجات، تهران، نشر موسسه عالی علمی- کاربردی هلال ایران.#
نوذرپور، علی .(1380). تبیین عملکرد دفتر برنامهریزی عمرانی، مجموعه مباحث مدیران آتش‌نشانی شهرهای بزرگ کشور، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور.#
Banerji, P, Nidhi, S .(2013). Comparative Analysis of Disaster Management between Japan &India. IOSR Journal of Business and Management. Vol 13. No 6. PP 62-74#
Chung, J. (2016). Conflicts and natural disaster management: a comparative study of flood control in the Republic of Korea and the United States. Disasters journal. Vol 40. No 3. pp 554-72#
.Takanokura, M, Miyake, M, Kawakami, M, Yamada, T, Taki, S, Kakehi, M. (2016). Systems approach for preventing falls in hospitals and nursing homes using sensing devices surrounding the patient’s bed. Health Care Systems Engineering for Scientists and Practitioners, 169:1-11#
Tokakis.V, Polychroniou. P., Boustras. G (2019). Crisis management in public administration: The three phases model for safety incidents, journal Safety Science, vol 113, March 2019, Pp: 37-43#
Vardarlıer, P. (2016). Strategic approach to human resources management during crisis, Procedia-Social and Behavioral Sciences, vol 235:463-472#.