جغرافیای سیاسی شهر، چیستی و چرایی
محورهای موضوعی :حسن کامران دستجردی 1 , مرجان بدیعی ازنداهی 2 , نرجس سادات حسینی نصرابادی 3 *
1 - دانشگاه تهران
2 - دانشگاه تهران
3 - دانشگاه تهران
کلید واژه: جغرافیای سیاسی, شهر, فضا, جغرافیای سیاسی شهر,
چکیده مقاله :
دانش جغرافيا و از آن ميان شاخه ي جغرافياي سياسي كه متكفل بيان و تشريح روابط نظام مند ميان انسان (سياست) و محيط جغرافيايي است، از جمله علوم قديمي است كه سابقه ي آن به درازي عمر انسان بر روي زمين است. امروزه مهم ترین محیط فضایی انسان ساخت، شهرها هستند. شهر، یک مجموعه فضایی بسته است که در این مجموعه رویدادهای مختلف اتفاق می افتد که هرکدام از این رویدادها زمینه ی مطالعاتی یک علم را بوجود می آورد. از جمله مهم ترین رویدادهایی که در شهر اتفاق می افتد، رویدادهای سیاسی است، به عبارتی، شهر همواره با مفهوم سیاست در ارتباط بوده و است. درصورتی که تاثیر مناسبات سیاسی و قدرت، در توسعه فضایی شهر مد نظر باشد، جغرافیای سیاسی با رویکرد غالبا درون شهری، به مطالعه این مناسبات می پردازد. بنابراین، جغرافیای سیاسی شهر؛ به مطالعه و بررسی تاثیر فعالیت های حکومت و صاحبان قدرت بر ابعاد مختلف (اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و زیست محیطی ) زندگی شهری و شهروندان می پردازد. پرسش اساسي كه در اينجا مطرح مي شود آن است كه، « جغرافياي سياسي شهر، چرا و چگونه به حوزه مطالعاتی مجموعه شهری امروز وارد شده است؟» مطابق فرضيه ي اين مقاله، جغرافياي سياسي شهر، برای سازماندهی فضای سیاسی شهر، به مطالعه، بررسی و ارئه راهکارهای اساسی می پردازد. از این رو می توان جغرافیای سیاسی شهر را بعنوان یکی از شاخه های علوم جغرافیایی در مطالعه فضا و ویژگی های آن مورد توجه قرار داد.
The geography of science, and among the branches of political geography that are grateful to describe the systematic relations between man (politics) and the geographic environment, is one of the old sciences whose history is based on the length of human life on earth. Today's most important human space environment is cities. The city is a closed space complex that occurs in this set of events, each of which creates a field of study of a science. One of the most important events taking place in the city is political events, in other words, the city has always been linked to the concept of politics. In the event that the impact of political and power relations is on the urban spatial development, political geography, with the often in-town approach, studies these relationships. Therefore, the political geography of the city is to study the impact of the activities of the state and the authorities on various dimensions (socio-cultural, economic, security and environmental) of urban life and citizens. The main question raised here is that "the political geography of the city, why and how to enter the study area of today's urban complex?" According to the hypothesis of this paper, the political geography of the city, to study the political space of the city, Investigates and presents the basic solutions. Thus, the political geography of the city can be considered as one of the branches of geosciences in the study of space and its features.
1. آلن، گیلبرت،ژورف، گاگلر(1375). شهرها، فقر و توسعه شهرنشینی در جهان سوم، ترجمه پرویز ناصری، تهران: شهرداری تهران.
2. اشا، سمیر( 1388). فلسفة علم، ترجمة ابوالفضل حقیری، امیرکبیر، تهران
3. پیشگاهی فرد، زهرا(1385). تحلیل چالش های جامعه ایران از منظر جغرافیای سیاسی، فصلنامه پژوهشهای جغرافیایی، شماره 57، تهران: دانشگاه تهران
4. بشیریه، حسین(1391). جامعه شناسی سیاسی، تهران: نی
5. پرسکات(1358). گرایش تازه در جغرافیای سیاسی، ترجمه دره میرحیدر، انتشارات دانشگاه تهران
6. تانکیس، فرن(1388). فضا، شهر و نظریه های اجتماعی، ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، تهران: دانشگاه تهران
7. جان پرور، محسن(1393).مفهوم سازی و تبیین ابعاد جغرافیای سیاسی شهر، هفتمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران، 27و 28 بهمن. دانشگاه خوارزمی
8. جانستون، ار.جی، تیلور، پیتر و واتس، مایکل(1383). جغرافیاهای تحول جهانی، مترجم، نسرین نوریان، تهران: دوره عالی جنگ
9. جونز، مارتین، جونز، رایس، وودز مایکل(1386). مقدمه ای بر جغرافیای سیاسی، ترجمه زهرا پیشگاهی فرد و رسول اکبری، انتشارات دانشگاه تهران
10. حافظ نیا، محمد رضا(1381). جغرافیای سیاسی ایران، تهران: سمت
11. حافظ نیا، محمدرضا و احمدی پور زهرا، قادری حاجت، مصظفی(1389). سیاست و فضا، مشهد: انتشارات پاپلی
12. حسینی، نرجس سادات(1397). تبیین پدیدۀ شهر در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، رسالۀ دکترا، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
13. خلیل آبادی، حسن(1390). ژئوپلیتیک شهری، تهران: نشر پژوهشی نوآوران شریف
14. خمر، غلامعلی(1385). اصول و مبانی جغرافیای شهری، چاپ اول، تهران: قومس
15. رنه شورت، جان(1388). نظریه شهری و ارزیابی انتقادی، ترجمه کرانت الله زیاری و دیگران، تهران: دانشگاه تهران
16. رضازاده، راضیه و علی سلسله(1389)، مروری بر سیاست های توسعه پایدار محله ای با رویکرد دارایی مبنا و تاکید بر سرمایه های اجتماعی و کالبدی، فصلنامه دانشگاه هنر، شماره 4، صص121-139.
17. ربانی، رسول(1385). جامعه شناسی شهری، چاپ دوم، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
18. رفیعیان، مجتبی و فرجام، رسول(1390). تاثیر فرایند جهانی شدن بر ساختار شبکه شهری جهانفصلنامه ژئوپلیتیک – سال هفتم، شماره دوم
19. سوجا، ادوارد(1396). پساكلان‌شهر (مطالعات منطقه‌اي شهرها و مناطق)، ترجمه نرگس خالصی مقدم، تهران: علمی فرهنگی
20. شکویی، حسین(1380). دیدگاههای نو در جغرافیای شهری، تهران: سمت
21. شکوئی، حسین، 1375، اندیشه‌های نو در فلسفة جغرافیا، جلد اول، انتشارات گیتاشناسی، تهران.
22. شیخی، محمد(1384). ساختار محله ای شهر در سرزمین های اسلامی، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 22، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی
23. شورت، جان رنه (1390). جهانی شدن و شهر، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
24. فوکو، میشل(1396). مراقبت و تبیه: تولد زنان، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهان دیده، تهران: نشر نی.
25. لچت، جان(1383). پنجاه متفکر بزرگ، ترجمه محسن کریمی، تهران: انتشارت خجسته
26. لشگری، احسان(1394). سیاست و شهر، تهران: انتخاب.
27. کامران، حسن، بدیعی، مرجان، ذکی، یاشار، احمدی، سید عباس، حسینی، نرجس سادات(1397). مطالعه شهر در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک با تأکید بر نظر گاتمن و کاکس، فصلنامه بین المللی انجمن جغرافیایی ایران، شماره 56.
28. کمانرودی، موسی و تاج¬الدین کرمی و عطاء¬اله عبدی(1389). تبیین فلسفی – مفهومی جغرافیای سیاسی شهر، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال ششم ش 3.
29. کاظمی، علی اصغر(1390). جهانی شدن و سیاست و فرهنگ، تهران: انتشارات قومس
30. کوهن، سائول برنارد(1387)، ژئوپلیتیک نظام جهانی، ترجمه عباس کاردان، تهران: ابرار معاصر
31. کوهن، کارل، (1373 ). دموکراسی، ترجمه فریبرز مجیـدي، چـاپ اول، تهـران : انتشـارات خوارزمی.
32. گلیمارتین، ماری(1390). سوسیالیسم، مجموعه مقالات مفاهیم اساسی در جغرافیای سیاسی، به کوشش کارولین گالاهر و دیگران، ترجمه محمد حسن نامی و علی محمدپور، تهران: انتشارات زیتون سبز
33. عظیمی، ناصر(1384). برنامه ریزی منطقه ای شهر و انباشت سرمایه، مشهد: نیکا
34. عبدی، عطاء اله، مردعلی، محسن(1392)، الزامات ژئوپلیتیک مدیریت شهری، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، دانش شهر، شماره 195
35. عظیمی، ناصر(1381). مهاجرت از روستا به شهربا نگاهی متفاوت، فصلنامه مدیریت شهر، شماره دهم، تهران: مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران
36. مویر، ریچارد،( 1379، دیدگاههای نو در جغرافیای سیاسی، ترجمۀ دره میرحیدر، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران.
37. مجتهدزاده، پیروز(1379). ایده های ژئوپلیتیک و ایده های ژئوپلیتیک و واقعیت های ایرانی، تهران: نشر نی
38. مجتهدزاده، پیروز(1386). دموکراسی و هویت ایرانی، تهران: کویر
39. مجتهدزاده، پیروز(1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، چاپ اول، سمت
40. مجتهدزاده، پیروز(1392). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، سمت
41. میرحیدر، دره و میراحمدی، فاطمه سادات(1397).سیر اندیشه در جغرافیای سیاسی سنتی و مدرن، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
42. مالینوفسکی، برونسیلاو(1379). نظریه علمی درباره فرهنگ، ترجمه عبدالمجید زرین قلم، تهران: گام نو
43. مقیمی، سیدمحمد(1394)، اداره امور حکومت های محلی مدیریت شوراها و شهرداریها، تهران: سمت
44. نظریان، اصغر(1381). شهرهای آینده، نشریه فضای جغرافیایی، شماره سوم، اهر: دانشگاه آزاد اسلامی
45. نظریان، اصغر(1388). پویایی سیستم شهری، تهران: انتشارت میتکران
46. نظریان، اصغر(1378). جغرافیای شهری و برنامه ریزی شهری در ایران، تهران: پیام نور
47. واثق، محمود، حسینی، نرجس(1395). جغرافیای سیاسی به مثابه یک علم تجربی، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، دوره 48 شماره 2
48. هاروی، دیوید(1387)، شهری شدن سرمایه، ترجمه عارف اقوامی مقدم، تهران: نشر اختران.
49. هاروی، دیوید(1392). تجربه شهری، ترجمه عارف اقوامی مقدم، تهران: نشر پژواک
50. هاروی، دیوید، اندی، مری فیلد(1391). حق به شهر، ترجمه خسرو کلانتری، تهران: مهر ویستا
51. هاروی، دیوید و پاتر، سوز(1392). حق حضور در شهر عدالت محور، مجموعه مقالات در جستجوی شهر عدالت محور، ویراستار پیتر مارکوس و دیگران، ترجمه سعیدی رضوانی، تهران: انتشارات شهرداری تهران
52. هیوز، هنری استیورات(1369). آگاهی و جامعه، ترجمه عزت الله فولادوند، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی
53. Appadurai, A,(1990). Disjuncture and difference in the global cultural economy. In M. Featherstone (ed). Global Culture. Nationalism, Globalization and Modernity.Newbury park.
54. Auerbach, Gedalia,,(2012), Urban politics and public policy- looking back and going forward:” proojectt Rennewal “ in one Israeli city , the international journal of of urban policy and planning Available online 13 junee 2012.
55. Agnew, J., 2003, Contemporary Political Geography: Intellectual Heterodoxy and Its Dilemmas, Political Geography, No. 22, PP. 603-606.
56. Agnew,J.A.(2002). Making political Geography, NewYork: Oxford University press
57. Blackssell,M, (2006), Political Geography. London, Rutledge.
58. Dalby, Simon(2014); Imperialism, Dmination and Culture: the continued relevance of critical ggeopolitics, geopolitics jurnal , January 2014, DOI: 10/1080/14650048.281
59. Friedman, J(1995), Where we stand: A decade of world city resarch ,in P.L.Knox and P.J.
60. Flint, Colin,(2008), Introduction to Geopolitics, London, Rutledge.
61. Glassner, Martin Ira and Fahrer, Chuck(2004). Political Geography. 3ra Edition, john wiley and Sons.
62. Story, D.(2009). political Geography. International Encyclopedia of Human Geography, Volum 8, 243-253, Elsevier Ltd.