ارزیابی توانمندی‌های ژئوسایت‌های منتخب استان اصفهان با مدل بریلها (نوع مقاله : پژوهشی)
محورهای موضوعی :حسن کامران دستجردی 1 * , محمد علیزاده 2 , ریحانه نیک بخت 3
1 - دانشگاه تهران
2 - محقق اردبیلی
3 - دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد
کلید واژه: ژئوتوریسم, ژئوسایت, مدل بریلها, استان اصفهان. ,
چکیده مقاله :
ژئوتوریسم ترکیبی از واژه زمین و توریسم است و به توریسمی گفته میشود که دارای جاذبه های زمین شناسی، مورفولوژیکی و فرهنگی است. استفاده صحیح و بهینه از این جاذبه‌ها در مناطق مختلف، مستلزم شناخت از جنبه‌های مختلف است. هدف این تحقیق ارزیابی توان ژئوتوریسم منطقه‌ای و مقایسه مناطق با هم دیگر است. محدوده مورد مطالعه این تحقیق مناطق ژئوتوریستی غارهای کلهرود و علویجه، کوه‌های صفه و کلاه‌قاضی، کویرهای مصر، ورزنه و متین‌آباد و هم‌چنین آبشارهای سمیرم، چشمه ناز و شاهلولاک استان اصفهان می‌باشند. پژوهش حاضر با هدف اکتشافی و از نوع کاربردی، توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از مدل بریلها مناطق مورد مطالعه ارزیابی شدند. انتخاب مکان‌ها توسط چهار عامل شهرت، تمامیت، نوع زمین شناسی، امنیت و قابلیت دسترسی و زیبایی صورت گرفته است که پس از مطالعه و شناسایی ویژگی‌های ژئومورفولوژیکی ژئومورفوسایت‌ها با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و بهره گیری از پیمایش‌های میدانی در مناطق مورد مطالعه توسط نگارندگان صورت گرفته است. این روش بر چهار شاخص اصلی ارزش علمی، کاربردهای آموزشی بالقوه، کاربرد گردشگری بالقوه و خطر اضمحلال سنجیده میشود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که کویر متین‌آباد و آبشار سمیرم و کوه‌های صفه و کلاه قاضی دارای بالاترین امتیازها در ارزش‌های گردشگری هستند و در خوشه اول قرار می گیرند. ارزش های آموزشی کویرهای ورزنه و متین آباد و آبشار سمیرم و کوه صفه در خوشه اول قرار دارند. کویرهای مصر و متین‌آباد و کوه کلاه قاضی در بین ژئوسایت‌های مورد بررسی دارای ارزش‌های علمی بالایی هستند و هم چنین کویر ورزنه، آبشار های سمیرم و چشمه ناز و شاهلولاک نیز بیشترین امتیازها را کسب کرده اند در خوشه اول خطر اضمحلال هستند
Geotourism is a combination of the term Earth and Tourism, and it is said to be Turismian, which has geological, morphological and cultural attractions. The correct and optimal use of these attractions in different regions requires recognition from different aspects. The purpose of this research is to assess the power of regional geotourism and compare the regions together. The study area of this research is the geotouristic areas of Kalahrood and Alaviyeh Caves, Safafa and Kaleghazi Mountains, Egyptian Deserts, Varzaneh and Matinabad, as well as Semirom, Nash and Shahlolak Falls of Isfahan Province. The present study is an exploratory and applied research, descriptive-analytic, which was evaluated using braille model of studied regions. Selection of places was carried out by four factors of reputation, integrity, geology, security, accessibility and beauty. After studying and identifying the geomorphologic features of geomorphocytes using library studies and using field surveys in the studied areas by the authors Is. This method is measured on four main indicators of scientific value, potential educational applications, potential tourist usage and risk of collapse. The findings of this research indicate that the Metinabad and Semirom waterfall and the Safav mountains and Ghazi hills have the highest scores in tourism values and fall into the first cluster. The educational values of Varzaneh and Matin Abad deserts and the Semirom waterfall and the Sufeh Mountains are located in the first cluster. The Egyptian and Matinabad mountains and Kalah Ghazi deserts have high scientific values among the studied geosciences, as well as the Varzaneh desert, the Semirum and Cheshmeh Naz and Shahlulak waterfalls also have the highest scores. The first cluster is the danger of collapse.
1- ابطحی، سید مرتضی، خسروشاهی، محمد (1384) قلمرو بيابانهاي استان اصفهان از جنبه اقليم شناسي، تحقيقات مرتع و بيابان ايران، 1384، دوره 12، شماره 3 (پیاپی 20)، صص 262-249.
2- اربابی سبزواري، آزاده (1393) ارزيابي توانمندي‌ها و قابليت‌هاي ژئوتوريسم در توسعه پايدار مطالعه موردی: سراب‌دربند در شهرستان صحنه، جغرافیای طبیعی، دوره 7، شماره 26، صص65-86.
3- اصغری سراسکانرود، صیاد، تقلیو، علی اکبر، زینالی، بتول، (1394) ارزیابی تطبیقی توان گردشگری منطقه‌ای با تاکید بر ژئوتوریسم (مطالعه موردی: هفت چشمه نقده، دره قاسلمو و بند ارومیه)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال پنجم، شماره 17، صص 178-163.
4- بیژنی، علی، بهزاد، اردوان، نادری‌فر، حمید‌رضا، (1396) تحلیل پهنه‌های اکوتوریستی با استفاده از مدل‌های AHP و TOPSIS مطالعه موردی خوضه آبخیز سیاهرود، رودبار، استان گیلان، ایران، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای) سال هشتم، شماره 1، صص 103-93.
5- جعفری، غلام‌حسن، جعفری، محمد، عباسی، مهدی، آرامی، ابراهیم (1394) ، بررسي پتانسيل‌هاي اکوتوريسم و ژئوتوريسم شهرستان ماهنشان با استفاده از الگوي تحليل SWOT و تکنيک GIS، فضای گردشگری، دوره 4، شماره 16، صص1-22.
6- حیدری‌ساربان، وکیل، فتحی، محمد حسین، بهشتی جاوید، ابراهیم (1395)، ارزیابی توانمندی‌های ژئومورفوتوریسمی لندفرم‌ها براساس روش پرالونگ مورد شناسی: استان زنجان، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، دوره 6، شماره 21، صص63-76.
7- درویشی‌خاتونی، جواد، محمدی، ،علی(1395)، ظرفيت‌هاي ايجاد منطقه ژئوتوريستي در ميكروكوير قوم تپه (آذربايجان شرقي) ، میراث و گردشگری، دروه1، شماره 2، صص44-55.
8- ذاکر اصفهانی، علیرضا، (1391) مقابله با بیابان زایی با تاکید بر توانایی مناطق بیابانی (مطالعه موردی استان اصفهان) محیط‌شناسی، سال سی و هشتم، شماره3، صص 164-155.
9- زنگنه‌اسدی، محمد علی، شایان یگانه، علی‌اکبر، امیر احمدی، ابوالقاسم (1395)، نگرشی نوین در ارزیابی ژئومورفوسایت‌ها و ژئوسایت‌ها در ایران، مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 11، شماره 34 ،صص41-64.
10- سبک‌خیز، فاطمه، حجازی، سیدحسن،مقدسین، محسن (1391)، تحليل ژئوتوريستي غار خاصه‌تراش با استفاده از روش پرالونگ، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 23، پیاپی 46، شماره 2، صص69-86.
11- شایان، سیاوش، شریفی‌کیا، محمد، زارع، غلامرضا (1389)، ارزیابی توانمندی‌های ژئومورفوتوریستی لندفرم‌ها براساس روش پرالونگ، مطالعه موردی: شهرستان داراب، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره دوم، صص 73-91.
12- شفیعی، زاهد، ترابی فارسانی، ندا، عبدالله پور، مریم (1396)، پارامترهای کلیدی در ساخت و مدیریت برند در روستاهای ژئوتوریسمی استان اصفهان (مطالعه موردی: روستاهای مصر و گرمه)، پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال 6، شمارة 2، شمارة پیاپی 18، صص213-228.
13- صیدایی، سیداسکندر، حسینی، سیده سمیه، (1396) ارزیابی، ظرفیت سنجی و پهنه‌بندی مناطق مستعد گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: استان اصفهان)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 49، شماره1، صص 94-81.
14- قربانی، رسول، آستين چيده، محمد، مهري محمد (1389) ژئوتوریسم، بهره‌گیری از جاذبه‌هاي ژئومورفولوژيکي و زمين‌شناختي دره‌هاي کوهستاني نمونه موردي دره‌سيمين در جنوب همدان، برنامه ريزي و آمايش فضا، دوره 14، شماره 4، پياپي 68، صص1-22.
15- مجتبی، قدیری معصوم، برقی، حمید، داود جمینی، جمشیدی، علیرضا، (1393) وضعیت اشتغال در مناطق روستایی ایران طی سال‌های 1385-1335 (مطالعه موردی: مناطق روستایی استان اصفهان) پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 46، شماره 2، صص 398-379.
16- محمدخان، شیرین، ویسی، عبدالکریم، ریاهی، سمانه، (1396)، پتانسیل سنجی قابلیت‌های ژئوسایت‌های توده کوهستانی شاهو با بکارگیری مدل (GAM)، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال 12، شماره 83 ، صص 83-110.
17- مختاری، داوود(1389) ، ارزیابی توانمندی‌های اکوتوریستی مکان‌های ژئومورفیکی حوضه آبریز آسیاب خرابه در شمال غرب ایران به روش پرالونگ، جغرافیا و توسعه، تابستان 1389، شماره 18، صص 27-52.
18- مختاری، داوود، فریبا، همتی (1395)، شناسایی مکان‌های ژئومورفیکی حوضه آبریز دیره و ارزیابی توانمندی‌های ژئوتوریستی آنها با روش پریرا، جغرافیا و برنامه‌ریزی، دوره 20، شماره 57، صص 255-276.
19- مقصودی، مهران، شمسی‌پور، علی‌اکبر، نوربخش، فاطمه (1390)، پتانسیل‌سنجی مناطق بهینۀ توسعۀ ژئومورفوتوریسم )مطالعه‌ی موردی منطقه‌ی مرنجاب در جنوب دریاچه ی نمک(، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شماره 77 ، صص1-19.
20- مقصودی، مهران، علیزاده، محمد، رحیمی هرآبادی، سعید، هدایی آرانی، مجتبی (1391)، ارزیابی قابلیت ژئومورفوسایت‌های گردشگری در پارک‌‌ملی کویر، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال هفتم، شماره 19، صص 49-68.
21- مقصودی، مهران،علیزاده، محمد، رحیمی هرآبادی، سعید، هدائی‌آرانی، مجتبی(1391)، ارزیابی قابلیت ژئومورفوسایت های گردشگری در پارک ملی کویر، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال هفتم، شماره 19، پاییز 1391،صص86-99.
22- Amorfini, A., Bartelletti, A., & Ottria, G. (2015). Enhancing the Geological Heritage of the Apuan Alps Geopark (Italy). In From Geoheritage to Geoparks (pp. 199-214). Springer International Publishing. 23- Association of America (TIA) and National Geographic Traveler, Washington, DC, USA. 24- Bruschi, V. M., & Cendrero, A. (2005). Geosite evaluation; can we measure intangible values. IL Quaternario, 18(1), 293-306. 25- Dingwall, P., Weighell, T., Badman, T., 2005. Geological World Heritage: A global framework, A Contribution to the Global Theme Study of World Heritage Natural Sites. IUCN, p. 51. 26- Dong, H., Song, Y., Chen, T., Zhao, J., & Yu, L. (2014). Geoconservation and geotourism in Luochuan Loess National Geopark, China. Quaternary International, 334, 40-51. 27- Dowling, K.R., and Newsome, D., 2006-Geotourism, Elsevier,289 p. 28- Dowling, R. K. (2011). Geotourism’s global growth. Geoheritage, 3 (1), 1-13. 29- Dowling, R., & Newsome, D. (Eds.). (2006). Geotourism, sustainability, impacts and management. Elsevier, Butterworth Heinemann, Oxford. 30- Dowling, R., & Newsome, D. (Eds.). (2006). Geotourism, sustainability, impacts and management. Elsevier, Butterworth Heinemann, Oxford. 31- Farsani, N. T., Coelho, C. O. A., & Costa, C. M. M. (2012). Tourism crisis management in geoparks through geotourism development. Revista Turismo & Desenvolvimento, 17(18), 162. 32- Fennell, D.A. (2003). Ecotourism. An introduction. London and New York: Routledge. 33- Fung, K.W. Jim, C. Y. (2015) Unraveling Hong Kong Geopark experience with visitor-employed photography method, Applied Geography 62, PP, 301-313. 34- James, h. C. L., & Hose, T. A. (2008). Are We in Danger of Losing the “Geo” in Geotourism? Anassessment of the geological potential of selected sites in southern-central Britain. In: Dowling, R. K.and Newsome, D. (Eds.). Geotourism. Proceedings of the Inaugural Global Geotourism. 35- Koh, Y.K. Oh, K.H. Youn, S. T. Kim, H. G. (2014) Geodiversity and geotourism utilization of islands: Gwanmae Island of South Korea, Journal of Marine and Island Cultures (2014) 3, 106–112. 36- Pralong, P. J. (2006). Geotourism: A new form of tourism utilizing natural landscapes and based on imagination and emotion. Tourism Review, 61(3),PP, 20-25. 37- Rocha, F. da Silva, F (2014) Geotourism, Medical Geology and local development: Cape Verde case study, Journal of African Earth Sciences 99, PP, 735–742. 38- Stokes, A., Cook, S., & Drew, D. (2003). Geotourism: The New Trend in Travel, Travel Industry. 39- Tourtellot, J. B. (2000). Geotourism for your community: a guide for a geotourism strategy. National Geographic, Washington. 40- Williams, P., 2008. World Heritage Caves and Karst – A Thematic Study. IUCN World Heritage Studies no. 2. IUCN, p. 57. 41- Wimbledon, W.A.P., Ishchendo, A.A., Gerasimenko, N.P., Karis, L.O., Suominen, V., Johansson, C.E., Freden, C., 2000. Geosites – an IUGS initiative: science supported by conservation. In: Barettino, D., Wimbledon, W.A.P., Gallego, E. (Eds.). Geological Heritages: Its Conservation and Management. IGME, Madrid, pp.69–94. 42- Zwoliński, Z., & Stachowiak, J. (2012). Geodiversity map of the Tatra National Park for geotourism. Quaestiones Geographicae, 31(1) PP, 99-107.