طراحی ساختار سازمانی منطبق با فعالیت¬های کارکردی مسجد
محورهای موضوعی : مدیریت استراتژیکمرتضی رجوعی 1 * , سید مرتضی غیور باغبانی 2 , مصطفی صنعتی حجار 3
1 - استادیار گروه مدیریت دانشگاه بین المللی امام رضا
2 - استادیار گروه مدیریت دانشگاه بین المللی امام رضا
3 - استادیار گروه مدیریت دانشگاه بین المللی امام رضا
کلید واژه: مسجد, ساختار سازمانی, کارکردهای مسجد,
چکیده مقاله :
مسجد مهمترین نهاد دینی در اسلام است. از سده های نخستین اسلام در عموم مجامع اسلامی مسجد به عنوان شاخص ترین و بارزترین نهاد اسلامیت تجلی داشته است. از این روی توجه به توسعهی سخت افزاری و نرم افزاری مسجد به عنوان یک ابزار مهم و جریان ساز رشد و تعالی، متناسب با اقتضائات زمان با هدف حفظ جایگاه استراتژیک آن در جامعه امری ضروری است. به نظر می رسد مسجد در جهت سازگاری با اقتضائات و پاسخگویی به نیازهای جدیدی که منبعث از شیوه های تفکر جدید است، نیازمند تحول ساختاری در نحوه اجرای موثر کارکردهای خود است. با درک این مهم، تحقیق حاضر با استفاده از داده های حاصل از منابع کتابخانه ای و روش کیفی تحلیل محتوای مضمونی، ابتدا به استخراج کارکردهای نو و متناسب با مقتضیات زمان در قالب کارکردهای امروزی مسجد مبادرت نموده و سپس به کمک ادبیات تحقیق و یافته ها، به ارائه ساختاری متناسب با این کارکردها پرداخته است. با توجه به ماهیت مردمی و داوطلبانه مسجد، ساختار پیشنهادی برای مسجد، نوعی ادهوکراسی است که دارای هفت گروه کاری در قالب کارکردهای عبادی- نیایشی، اجتماعی، فرهنگی- تبلیغی، اقتصادی، علمی- آموزشی، نظامی- سیاسی و پشتیبانی است.
The mosque is the most important religious institution in Islam. At the first centuries of Islam in the Islamic community, the mosque as the most prominent institution of Islam has been manifested. Therefore, it is necessary to pay attention to the development of the hardware and software of the mosque as an important and driving tool of growth and excellence, commensurate with the requirements of the time in order to maintain its strategic position in society. The mosque seems to require a structural change in the way it performs its functions effectively in order to adapt to new needs and respond to new needs stemming from new ways of thinking. Understanding this importance, the present study, using data from library sources and the qualitative content analysis method, first extracts new functions that fit the needs of the time in the modern mosque's functions and then with the help of research literature and findings has provided a structure appropriate to these functions. Due to the popular and voluntary nature of the mosque, the proposed structure for the mosque is a kind of adhocracy that has seven working groups in the form of worship-worship, social, cultural-propaganda, economic, scientific-educational, and military-political and support functions.
آتش پور، حمید، نادی، محمدعلی و رحیمی نژاد، پیمان، مدیریت سازمان ها، تهران: نشرعلم، 1387.
آموزگار، محمد، پژوهش راهبردی تعالی مسجد، اصفهان: شهیدحسین فهمیده، 1390.
استونر، جيمز، فريمن، ادوارد وگيلبرت، دانيل، مدیریت:سازماندهی،رهبری،کنترل(چاپ دوم)، جلددوم، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی،تهران:دفتر پژوهش¬های فرهنگی، 1382.
اسکات، ریچارد، دیویس، جرالدفردریک، سازمان ها و سازماندهی(ديدگاه سيستم‌هاي عقلايي، طبيعي، و باز).ترجمه سیدرضاسیدجوادین، بهروزپورولی، الهام جمالی پور، تهران:انتشارات مروارید، 1389.
الوانی، سیدمهدی، طاهری روزبهانی، محمد و همتی، شاهرخ، مدیریت، تهران:انتشارات ترمه، 1393.
الوانی، سیدمهدی، مدیریت عمومی (چاپ بیست وپنجم)، تهران: نشرنی، 1384.
ایران نژادپاریزی، مهدی، ساسان گهر، پرویز، سازمان و مدیریت از تئوری تا عمل(چاپ پنجم).تهران:موسسه عالی بانکداری ایران،بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، 1380.
جونز،گرت¬آر، تئوری، طراحی و تغییر سازمانی. ترجمه حسین صفرزاده، محمدرضا دارایی، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر، 1390.
دراکر، پیترفردیناند، چالش¬های مدیریت در سده بیست¬ و یکم، ترجمه ابوالقاسم معینی، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا، 1378.
دفت، ریچارد، تئوری و طراحی سازمان، جلد اول، ترجمه علی پارسائیان و سیدمحمداعرابی، تهران: انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی، 1379.
رابینز، استفان، کالتر، ماری، مدیریت، ترجمه حسین محبی، تهران: انتشارات آثار فکر، 1393.
رابینز، استفان، مبانی رفتار سازمانی، ترجمه فرزاد امیدواران و اخوان رئیسی فر، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر، 1385.
رابینز، استفان، سنزو، دیوید، مبانی مدیریت، ترجمه سید محمد اعرابی و محمدعلی حمید رفیعی، تهران: دفتر پژوهش¬های فرهنگی، 1379.
رضائیان، علی، مبانی سازمان ومدیریت، تهران: انتشارات سمت، 1388.
رهبری، حسن، مسجد نهاد عبادت و ستاد ولایت.تبریز، 1380.
شایگان، فریبا، تبیین جامعه شناختی مشارکت مردم در مساجد، تهران: انتشارات جامعه شناسان، 1389.
شیخ زاده، محمد، عابدی جعفری، حسن، تسلیمی، فقیهی، ابوالحسن، تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارامد برای تبیین الگوهای موجود در داده های کیفی. مجله اندیشه مدیریت راهبردی، 1390، شماره 15.
عباسی، رسول، الگوی مدیریت اثربخش مسجد.قم:پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391.
عباسی، رسول، طالقانی،غلامرضا، فقیهی، ابوالحسن، تدوین الگوی مدیریت اثربخش مسجد. دو فصلنامه اسلام و مدیریت، 1391، شماره 37.
فاضلی، نعمت الله، مسجد و مدرنیته: مروری تحلیلی و جامعه شناختی به گفتمان های مسجد در ایران، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، 1387، شماره99.
قلی پور، آرین، پورعزت، علی اصغر، طاهری عطار، غزاله، مصلحت انديشي و تحليل تحولات ساختاري در پرتو طرح¬هاي سازماني و كاركردهاي اجتماعي، فصلنامه حقوق و مصلحت، 1388، شماره99.
کرم الهی، نعمت الله؛ کاشانی زاده، امیرمسلم، تبیین الگوی مفهومی آسیب شناسی وضعیت مسجد در ایران. فصلنامه معرفت فرهنگي اجتماعي، 1391، شماره31.
کوخایی،کریم، بررسى جایگاه مساجد در سیره پیامبر اعظم (ص)، در مرکز رسیدگی به امور مساجد، فروغ مسجد(5) مجموعه سخنرانى ها و مقالات برگزیده چهارمین همایش بین المللى هفته جهانى گرامیداشت مساجد، قم: مرکز انتشارات ثقلین، 1386.
محمدی، مجید، مسجد و جامعه در اثر عمادالدین باقی: پرستشگاه در عهد سنت و تجدد (جامعه‌شناسي نهادهاي ديني)، تهران:سرایی، 1381.
محمدی¬آشنایی، علی، پیامبر اعظم و مسجد. در مرکز رسیدگی به امور مساجد، فروغ مسجد(5)مجموعه سخنرانىها و مقالات برگزیده چهارمین همایش بین المللى هفته جهانى گرامیداشت مساجد، قم:مرکز انتشارات ثقلین، 1386.
موظف رستمی، محمدعلی، آیین مسجد.جلد دوم.تهران:گویه، 1382.
منوریان، عباس، عسگری، ناصر، سازمان در عصر صنعت با اطلاعات و دانایی، تهران:موسسه انتشارات دانشگاه تهران، 1388.
مینتزبرگ، هنری، سازماندهی: پنج الگوی کارساز، ترجمه ابوالحسن فقیهی، حسین وزیری سابقی، تهران: مرکزآموزش مدیریت دولتی، 1371.
وي¬ريچ، هاينس،کونتز، هرولد، اصول¬مدیریت(چشم¬انداز¬¬جهانی)(چاپ¬دوم).ترجمه علی پارسائیان، تهران:انتشارات ترمه، 1388.
هچ، ماری جو،کانلیف،آن ال، نظریه سازمان: مدرن، نمادین-تفسیری و پست مدرن، ترجمه حسن دانایی فرد، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر، 1389.
منابع اینترنتی
بنائی فاطمی،امیرحسین(1390).تئوری مسجد بالنده،مراجعه 10تیر1394،قابل دسترس در:
http://www.mehrkowthar.blogfa.com
لاریجانی،علی (1384). استراتژی امروز آمریکا جنگ نیست،وادار کردن ما به خودکشی است، مراجعه 10 مرداد1394، قابل دسترس در:
http://jamejamonline.ir/online/669136421413605725/